بخشی از مقاله
چکیده
کنترل مکانیکی علفهاي هرز در مزرعه میتواند مشکلات زیست محیطی ناشی از مصرف زیاد و هزینه هاي علفکش ها را کاهش دهد. شکل هندسی کولتیواتور می تواند روي جابجایی بذر علفهاي هرز و کنترل علفهاي هرز سبز شده موثر باشد. براي تعیین تاثیر کولتیواتور جدید کجساق بر کاهش علفهاي هرز در مزرعه چغندرقند، پژوهشی در قالب طرح بلوك هاي کامل تصادفی با هفت تیمار و سه تکرار در زرقان فارس در سال 1397 اجرا شد. تیمارها به ترتیب شامل کولتیواتور کجساق با عرض 45 میلی متر، کولتیواتور کجساق با عرض 45 میلی متر + فاروئر، کولتیواتور کجساق با عرض 65 میلی متر، کولتیواتور کجساق با عرض 65 میلی متر + فاروئر، کولتیواتور مرسوم - تیغه هلالی - ، کنترل تمام فصل علفهاي هرز - شاهد وجین - و عدم کنترل علفهاي هرز - شاهد - بود.
به منظور بررسی تاثیر کولتیواتورها بر دفع علفهاي هرز در مزرعه چغندرقند، پارامترهاي درصد کنترل علفهاي هرز و عملکرد ریشه چغندرقند اندازه گیري شد. نتایج نشان داد که شکل هندسی کولتیواتور بر کنترل تاجخروس و عملکرد محصول موثر است. کولتیواتور کجساق با عرض 65 میلی متر + فاروئر نسبت به کولتیواتور مرسوم باعث افزایش کنترل علفهرز تاجخروس به میزان 95 درصد و عملکرد ریشه چغندرقند به میزان 5/5 درصد شد یافته ها نشان داد که تکنولوژي کولتیواتور جدید کجساق، پتانسیل افزایش کنترل علف هاي هرز و همچنین افزایش عملکرد محصول را دارد و می تواند باعث کاهش مصرف علفکشها شود.
مقدمه
حدود 42 درصد از کل خسارت وارده به مزارع چغندرقند - Beta vulgaris L. - کشور، به دلیل وجود علفهاي هرز در مزارع چغندرقند و عدم مدیریت صحیح آنها صورت میگیرد و بخش قابل توجهی از هزینههاي تولید، همهساله صرف مبارزه با علفهاي هرز می شود در حال حاضر جهت مبارزه با علفهاي هرز از دو مرحله عملیات کولتیواتور زدن استفاده می شود.
از پیامد هاي استفاده از کولتیواتور و وجین کن ها، جابجایی زیاد خاك و تحریک جوانهزنی بذر علفهاي هرز است که موج جدید هجوم علفهاي هرز را در پی دارد از آنجاییکه استفاده از مواد شیمیایی همانند علفکشها باعث ایجاد مشکلات زیستمحیطی، افزایش مقاومت علفهاي هرز به سموم و افزایش هزینه تولید میشود، استفاده از روشهاي مکانیکی براي کنترل علفهاي هرز در مزرعه ضروري است. لذا طراحی کولتیواتور براي کاهش جایجایی عمودي بذر علف هاي هرز در خاك و کاهش تراکم علفهاي هرز در مزرعه حائز اهمیت است
این تحقیق انجام گرفت تا اثر کارکرد کولتیواتور جدید کجساق83 بر کاهش تعداد علفهاي هرز و عملکرد چغندرقند انجام شود.
مواد و روشها
این پژوهش در راستاي تعیین اثر شکل هندسی کولتیواتور بر دفع علفهاي هرز در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی با هفت تیمار و سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزي زرقان در سال 1397 اجرا شد. تیمارها به ترتیب شامل کولتیواتور کج ساق با عرض 45 میلی متر - BL45 - ، کولتیواتور کجساق با عرض 45 میلی متر + فاروئر - - BL45F، کولتیواتور کجساق با عرض 65 میلی متر - - BL65، کولتیواتور کجساق با عرض 65 میلی متر + فاروئر - - BL65F، کولتیواتور مرسوم تیغه هلالی - Cul - ، کنترل تمام فصل علفهاي هرز-شاهد - CW - و عدم کنترل علفهاي هرز-شاهد - WCW - بودند. آزمایش هاي فوق در کرت هایی به ابعاد 3 * 20 متر شامل شش ردیف به فاصله 50 سانتی متر و به طول 20 متر انجام شد.
کلیه عملیات به غیر از انجام عملیات کولتیواتور براي همه تیمارها یکسان بود. براي کاشت چغندرقند از رقم منوژرم هیبرید شکوفا به صورت یک ردیف روي پشته و به میزان 2/2 واحد در هکتار و در اول خرداد ماه استفاده شد. عملیات کولتیواتور با توجه به نوع تیمار و به تعداد دو دفعه در هر کرت و در تاریخ هاي 97/4/12 و 97/5/9 انجام شد. با توجه به پیشینه قطعه زمین مورد نظر، آلودگی به گونههاي علفهرز در آن قطعی بود. کولتیواتور کج ساق براي کاهش حرکت عمودي خاك در شیار و کاهش انتقال بذر علف هاي هرز از عمق خاك به نزدیکی سطح خاك طراحی و ساخته شد.
در طراحی آن براي ازبین بردن علفهاي هرز و کاهش جابجایی خاك، سطح جلویی شیاربازکن را زاویه دار انتخاب کرده و ساق آن به صورت خارج از مرکز در نظر گرفته شد. براي تعیین اثر کولتیواتور بر درصد کنترل علفهاي هرز، در حدود 30 روز بعد از کاشت چغندرقند، در 10 متر میانی هر کرت و در حد فاصله بین دو پشته و به فاصله طولی یک متر و در 3 تکرار، ابتدا تعداد علفهاي هرز سبز شده شمارش شد و مجددأ پس از عبور کولتیواتور این اندازه گیري انجام شد. بنابراین درصد کنترل علف هاي هرز - Iw - در هر پلات از روش زیر محاسبه شد -
= Wa تعداد علفهاي هرز در قبل از انجام عملیات کولتیواتور = Wb تعداد علفهاي هرز در بعد از انجام عملیات کولتیواتور
بر اساس رابطه فوق، درصد کنترل با شمارش علف هاي هرز، پیش و پس از اولین کولتیواسیون و پیش و پس از دومین کولتیواسیون انجام گرفت تا با درصد گیري از جمعیت علف هاي هرز در این تاریخها نسبت به هم، معلوم شود میزان جوانه زنی چهقدر تحریک شده و چه در بذور به سطح خاك انتقال یافته اند. براي تعیین عملکرد چغندرقند در هر کرت ، در فاصله طولی 10 متر، سه ردیف را برداشت کرده و پس از وزن کردن به عنوان عملکرد هر کرت منظور شد. براي محاسبات آماري به روش تجزیه واریانس و با استفاده از نرم افزار SPSS و براي مقایسه میانگینها از آزمون Lsd استفاده شد.
نتایج و بحث
نتایج نشان می دهد که اثر انجام عملیات کولتیواتور در مرحله اول بر درصد کاهش تعداد تاج خروس که علفهرز پهن برگ غالب در این پژوهش بود، در سطح یک درصد معنی دار شده است
جدول -1 جدول تجزیه واریانس مربوط به درصد کاهش کل علف هاي هرز در بعد از کولتیواتور اول
مقایسه میانگین درصد کاهش کل تعداد علفهاي هرز نشان داد که انجام عملیات کولتیواتور در مرحله اول توانسته است تاج خروس را حدود 55 تا 81 درصد کنترل نماید - جدول . - 2 به طوري که تیمار کولتیواتور کجساق با عرض 65 میلی متر+فاروئر با 81/06 درصد بیشترین میزان کنترل را داشت و بقیه اشکال کولتیواتور در سطح بعدي قرار داشتند.
جدول -2 مقایسه میانگین کل درصد کاهش تعداد علف هرز تاج خروس پس از کولتیواتور اول در مزرعه
تیمارها عبارتند از کولتیواتور کج ساق با عرض 45 میلی متر - BL45 - ، کولتیواتور کج ساق با عرض 45 میلی متر + فاروئر - - BL45F، کولتیواتور کج ساق با عرض 65 میلی متر - - BL65، کولتیواتور کج ساق با عرض 65 میلی متر + فاروئر - - BL65F، کولتیواتور مرسوم تیغه هلالی - Cul - ، کنترل تمام فصل علف هاي هرز-شاهد - CW - و عدم کنترل علف هاي هرز-شاهد . - WCW - میانگین هایی که داراي حروف مشترك نمی باشند، اختلاف معنی دار دارند . - %1 lsd -
نتایج نشان میدهد که کولتیواتور کجساق توانسته است بهخوبی علفهاي هرز را کنترل نماید. علت آن نیز طراحی تیغه کج ساق است که ضمن قطع ریشه با تیغه هاي تیز خود، باعث کاهش جابجایی عمودي خاك و کاهش مخلوط شدن لایه هاي خاك می شود
این امر می تواند از یک طرف موجب خشک شدن علف هاي هرز باقی مانده در داخل خاك و باقی ماندن بذر علف هاي هرز در اعماق خاك شود و از انتقال آنها به لایههاي سطحی خاك و جوانهزنی آنها ممانعت بهعمل آورد. همچنین افزایش عرض تیغه کج ساق از 45 به 65 میلی متر ضمن افزایش شکست خاك، باعث کنترل بهتر علفهاي هرز در مزرعه می گردد
انجام عملیات کولتیواتور در مرحله دوم توانسته است 82 تا 95 درصد علفهاي هرز تاج خروس را کنترل نماید - جدول . - 3 به طوريکه تیمار کولتیواتور کجساق با عرض 65 میلی متر+ فاروئر با 95/78 درصد بیشترین میزان کنترل را داشت و پس از آن تیمار کولتیواتور کجساق با عرض 45 میلی متر + فاروئر قرار داشت.
جدول -3 مقایسه میانگین کل درصد کاهش تعداد علف هرز تاج خروس پس از کولتیواتور دوم در مزرعه
تیمارها عبارتند از کولتیواتور کج ساق با عرض 45 میلی متر - BL45 - ، کولتیواتور کج ساق با عرض 45 میلی متر + فاروئر - - BL45F، کولتیواتور کج ساق با عرض 65 میلی متر - - BL65، کولتیواتور کج ساق با عرض 65 میلی متر + فاروئر - - BL65F، کولتیواتور مرسوم تیغه هلالی - Cul - ، کنترل تمام فصل علفهاي هرز-شاهد - CW - و عدم کنترل علفهاي هرز-شاهد . - WCW - میانگین هایی که داراي حروف مشترك نمی باشند، اختلاف معنی دار دارند . - %1 Lsd -
