بخشی از مقاله
چکیده
هدف از مطالعه حاضر بررسی تاثیر آموزش بازی درمانی مادران بر مشکلات رفتاری کودکان دارای ناتوانی های یادگیری بود .روش پژوهش در این تحقیق شبه آزمایشی بودجامعه مورد پژوهش کلیه مادران دانش آموزان 127 - نفر - مراجعه کننده به مرکز اختلالات یادگیری آموزش و پرورش ناحیه 4کرج بودند که دانش آموزان ازنظر متخصصان این مرکز از نظر آموزشی دچار اختلال در یادگیری تشخیص داده شده بودند واز بین آنها 30 نفر به عنوان نمونه تحقیق از طریق روش تصادفی ساده انتخاب شدند .مادران نمونه تحقیق طی 5 جلسه، در برنامه آموزش بازی درمانی شرکت کردند .مادران آزمودنی ها پرسشنامه مشکلات رفتاری راتر را تکمیل کردند .داده ها با استفاده از آزمون tوابسته تحلیل شدند .نتایج نشان داد که آموزش بازی درمانی مادران موجب کاهش مشکلات رفتاری در کودکان شده است - . - p<0/001
واژه های کلیدی : بازی درمانی، مشکلات رفتاری،ناتوانی های یادگیری
مقدمه
اختلالات هیجانی-رفتاری به شرایطی اطلاق می شود که در آن پاسخ های هیجانی و رفتاری درمدرسه با هنجارهای فرهنگی، سنی و قومی تفاوت داشته باشد بطوری که بر عملکرد تحصیلی فرد،مراقبت از خود، روابط اجتماعی، سازگاری فردی، رفتار در کلاس و سازگاری در محیط کار نیزتاثیرات منفی دارد . اغلب کودکان و نوجوانان با اختلالات رفتاری، احساسات منفی دارند و بادیگران بدرفتاری می کنند .در بیشتر موارد، معلمان و همکلاسی ها ،، آنان را طرد می کنند و در نتیجه فرصت های آموزشی آنان، کاهش می یابد - براون و پرسی1،. - 2007اغلب این کودکان دریک یا چندمورد از توانایی های تحصیلی مانند خواندن، نوشتن و ریاضیات مشکلات جدی دارند و این مشکلات ناشی از بهره هوشی پایین، نارسای یهای حسی، آموزش ناکافی و کمبودهای فرهنگی آنها نیست - هالاهان و کافمن، 1988؛ ترجمه جوادی،. - 1386با وجود مشکلات بسیاری که این افراد با آن مواجه اند، بیشتر آنان تا سالها پس از ورود به مدرسه شناسایی نمی شوند و تحت آموزش ویژه قرار نمی گیرند، مگر اینکه اختلال رفتاری و مشکلات تحصیلی آنان شدید شود - غباری، پرند، حسین خانزاده، موللی و نعمتی، - 1388 تاکنون طبقه بندی های مختلفی برای اختلالات رفتاری صورت گرفته است .بعضی از پژوهشگران اختلالات رفتاری را به دو دسته بزرگ تقسیم کرده اند . اختلالات رفتاری درونی سازی2 که شامل مواردی مانند افسردگی و اضطراب هستند که با دنیای درونی فرد سروکار دارند که با تعارض های روانی و هیجانی همراه است و اختلالات رفتار برونی سازی 3 شامل مواردی است که به مشکلات فرد با دیگران ارتباط دارد - آخن باخ، هاول، کوای و کانرز4 ، - 1991غالب کودکان دارای اختلال یادگیری متعلق به خانواده هایی هستند که در دوران رشد خود پیوندهای عاطفی لازم با والدین خود نداشته اند .به عبارت دیگر این کودکان از نظر ارتباطات عاطفی روانی با والدینشان، خاطرات و تجارب خوشایندی ندارند .آنها در بسیاری موارد از سوی والدین مورد سرزنش، تحقیر، تهدید و احیانا تنبیه بدنی واقع شده اند - افروز،. - 1385دانش آموزان مبتلا به نارسایی های ویژه یادگیری در مقایسه با همسالان طبیعی شان از محبوبیت کمتری برخوردارند و به همین دلیل در معرض مشکلات اجتماعی قرار دارند .علاوه بر این، معلمان کشف کرده اند که آنها مسائل رفتاری بیشتری از خود نشان می دهند و نمی توانند خودرا با دستورالعمل های موجود در کلاس عادی تطبیق دهند .بنابه نظر کراوتز و همکاران. - 1991 - 5ادراک بین فردی کودکان مبتلا به نارسایی های ویژه یادگیری بسیار خودمدارانه است و کمتر از دیدگاه دیگران تاثیر می پذیرد و بروز برخی رفتارهای نامناسب توسط آنها به دلیل فقدان درک دیدگاه دیگران است - جمشیدی،1383 - .این اعتقاد وجود دارد که مداخله برای تنظیم برنامه های درمانی برای کودکان دارای ناتوانی یادگیری و مشکلات رفتاری ممکن است در دوران پیش از دبستان و دوران دبستان ارزشمند است. اگر بتوانیم کودکان را در دوران دبستان درمان کنیم یعنی قبل از اینکه مشکلات یادگیری سبب عوامل شکست در مدرسه شود - برای مثال عزت نفس پایین، مشکل در روابط دوستانه و غیره - و موجب تغییر نگرش های بزرگسالان و بدترشدن تعام لهای کودک با والدین گردد، می توانیم یک مداخله ابتدایی موثر انجام دهیم - والاس و مک لافین، 1993 ؛ ترجمه طوسی،. - 1373
یکی از رو شهای مورد استفاده در بهبود اختلالات رفتاری کودکان، بازی درمانی است .بازی افکار درونی کودک را با دنیای خارجی او ارتباط می دهد و باعث می شود که کودک بتواند اشیای خارجی را تحت کنترل خود درآورد . بازی به کودک اجازه می دهد تا تجربیات، افکار، احساسات و تمایلاتی را که برای او تهدید کننده هستند نشان دهند - وتینگتون، هان، فوگوآویتلی، سیپ، کروسلی، جانسون، لیبرمن، ماسکی، تاما، هارلا، چاتو و پدهای1، - 2008بازی یک روش ،صحیح و درست برای درمان کودک است، زیرا کودکان اغلب در بیان شفاهی احساساتشان با مشکل روبرو هستند .از طریق بازی، کودکان می توانند موانع را کاهش دهند و احساساتشان را بهتر نشان دهند .از طریق بازی درمانی کودک می تواند مهارتهای کنترل خود را بهتر فراگیرد .بازی درمانی رویکردی با ساختار و مبتنی بر نظریه درمان است که فرآیندهای یادگیری و ارتباط طبیعی و بهنجار کودکان را پایه ریزی می کند - کارمیخاییل 20062،لندرت 3، - 2002 درمانگران از طریق بازی درمانی به کودکانی که مهارت های اجتماعی یا عاطفی شان ضعیف است رفتارهای سازگارانه تری را می آموزند - پدرو-کارول و ردی4،. - 2005
یکی از موثرترین مداخلات درحیطه مشکلات رفتاری و عاطفی کودکان، آموزش مهار تهایی به والدین است که به کنترل رفتار از جانب کودک و ایجاد سب کهای والدینی موثر می انجامد .رابطه عاطفی میان والد و کودک، در فرآیند درمان امری تاثیرگذار محسوب می شود و با آموزش مهارت های درمانی، والدین می توانند در حد درمانگر وشاید هم بیشتر از آن برای فرزندانشان موثر باشند .چنانچه لندرت - - 2002 معتقد است والدین می توانند با آموزش مهارت هایی از قبیل بازی درمانی، به درک و پذیرشی مطلوب در ارتباط با رفتار کودک دست یابند .یکی از جدیدترین رو شها در اصلاح رفتار کودکان، درمان است که مبتنی بر این فرض اساسی است که از آنجا که مبتنی بر رابطه والد-کودکا - 5 - CPRT است که مبتنی بر این فرض اساسی است که از انجا که والدین از ارتباط قوی با کودک برخوردارند، آنچه که درمانگران در واقع فاقد آن هستند، به احتمال زیاد این ارتباط طبیعی و ذاتی موجود بین والد و کودک، کلید اثر بخشی بالا و نتایج پایای درمان در روش آموزشی مبتنی بر رابطه والد-کودک است - لندرت، . - 2006 - کاهش مشکلات رفتاری و هیجانی کودکان با استفاده از این روش طی مطالعه مصطفوی، شعیری، اصغری مقدم و محمودی قرایی - 1389 - به اثبات رسیده است .شفیع آبادی - 1386 - بیان می کند آموزش گروهی والدین نوعی از تعلیم و تربیت گروهی است که آموزش وسیعی را شامل می گردد و به والدین کمک می کند تا دانش و توانایی های خود را در زمینه پرورش و تربیت کودکان به نحو مطلوب گسترش دهند .در چنین موقعیت هایی برنامه های آموزش زندگی خانوادگی می تواند به والدین بیاموزد که چگونه با ارایه الگوی های مناسب، نقش مثبت تری را برای کودکانشان ایفا کنند و سبک های سالم زندگی را خود بیاموزند و به کودکانشان
