بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر بازی درمانی با رویکر شناختیB رفتاری بر کاهش پرخاشگریB بیش فعالی کودکان دارای اختلالات یادگیری بود. روش پژوهش حاضر، آزمایشی با طرح پیش آزمونB پس آزمون با گروه کنترل می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه کودکان دارای اختلال یادگیری شهر بابلسر بودند که از بین آنها تعداد 30 نفر - 15 نفر گروه آزمایش و 15 نفر به عنوان گروه کنترل - با ز روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند و به پرسشنامه اختلالات رفتاری راتر - فرم معلم - پاسخ دادند، جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد، نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که بین نمرات بس آزمون گروه آزمایش و گروه کنترل در متغیر پرخاشگریB بیش فعالی تفاوت معناداری وجود دارد، بنابراین می توان نتیجه گرفت بازی درمانی با رویکرد شناختی رفتاری بر کاهش پرخاشگریB بیش فعالی کودکان دارای اختلال یادگیری تاثیر دارد.
مقدمه
اختلالات رفتاری1، شرایطی است که در آن، پاسخ های هیجانی و رفتاری در مدرسه با هنجارهای فرهنگی، سنی و قومی تفاوت داشته باشد، به طوری که بر مراقبت از خود، روابط اجتماعی، سازگاری فردی، عملکرد تحصیلی فرد، رفتار در کلاس و سازگاری در محیط کار نیز تأثیر منفی بگذارد. اختلالات هیجانیB رفتاری، شامل پاسخ های قابل قبول کودک یا نوجوان به عوامل تنش زای محیطی نمی شوند، این اختلالات بر اساس داده های حاصل از منابع مختلف در مورد کارکردهای هیجانی یا رفتاری فرد، شناسایی می شوند و باید حداقل در دو موقعیت متفاوت، که یکی از آنها مدرسه است، بروز کنند - قدمپور، شهبازیراد، محمدی و عباسی، . - 1394 محققان دریافته اند که اختلالات رفتاریمعمولاً نخستین بار در سال های آغازین دوره ابتدائی مشاهده می شود و بین سنین 8 تا 15 سالگی به اوج خود می رسد و به طور قابل ملاحظه ای بر عملکرد تحصیلی و حرفه ای کودکان و نوجوانان تأثیر منفی می گذارد و احتمال ابتلا به بیماری های روانی - پاندینا2 وهمکاران، - 2007، و ابتلا به سوء مصرف مواد، فعالیت های بزهکارانه، اختلالات اضطرابی و خلقی، ناتوانی یادگیری، اختلالات عصب روانشناختی و اختلال شخصیت مرزی را افزایش می دهد - گائونی، بلک و بالدوین1، . - 2014 اغلب کودکان با اختلالات رفتاری، احساسات منفی دارند و با دیگران بدرفتاری می کنند. در بیشتر موارد، معلمان و همکلاسی ها، آنان را طرد می کنند و در نتیجه فرصت های آموزشی آنان کاهش می یابد - براون و پرسی2، . - 2017 لذا پرداختن به مشکلات رفتاری با توجه به پیامدهای حاصل از آن، بسیار حائز اهمیت است. اغلب درمان هایی که در مورد کودکان با اختلال رفتاری صورت می گیرد، در چارچوب رویکردهای گوناگونی مانند: دارودرمانی، رفتاردرمانی، روان درمانی، خانواده درمانی، گروه درمانی و بازی درمانی قرار دارند - شکوهی یکتا و پرند، . - 1396
استفاده از درمان های غیردارویی مثل بازی درمانی برای درصد قابل توجه ی از کودکان مفید بوده است. بازی درمانی رویکردی با ساختار و مبتنی بر نظریه ی درمان است که فرایندهای یادگیری و ارتباط طبیعی و بهنجار کودکان را پایه ریزی می کند - کارمیخاییل3، . - 2017 قدرت درمانی که در بازی درمانی نهفته است به طرق گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد. درمانگران از طریق بازی به کودکانی که مهارت های اجتماعی یا عاطفی شان ضعیف است رفتارهای سازگارانه تری را می آموزند - پدرو_ کارول و ردی4، . - 2016 رابطه ی حسنه ای که بین درمانگر و کودک در طول جلسه های بازی درمانی شکل می گیرد، تجربه ی مهمی را که برای درمان لازم است فراهم می آورد. بازی درمانی در درمان انواع اختلالات کودکان، مشکلات رفتاری که ریشه اضطراب دارند، شب ادراری، ناخن جویدن، دروغ گفتن، پرخاشگری و در بسیاری از موارد مؤثر ارزیابی شده است - هنسر، میزلر اُووز5، . - 2015 در همین راستا برزگر، پورمحمدرضای و بهنیا - 1391 - در پژوهشی که برای مطالعه اثربخشی بازی بر مشکلات برونی سازی در کودکان پیش دبستانی انجام دادند، به این نتیجه رسیدند که بازی بر کاهش مشکلات برونی سازی، پرخاشگری و نادیده گرفتن قواعد در کودکان پیش دبستانی دارای مشکلات رفتاری مؤثر بود. همچنین مصطفوی، شعیری، اصغری و محمودی - 1391 - در مطالعه ای که برای مشکلات رفتاری کودکان بر روی مادران انجام دادند، به این نتیجه اشاره کردند که آموزش مهارت های بازی درمانی به مادران موجب کاهش مشکلات رفتاری در کودکان گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل شده است. آذر نیوشان، بهپژوه و غباریبناب - 1391 - در پژوهشی که بر روی دانش آموزان پسر کم توان ذهنی در دوره ابتدایی انجام دادند به اثربخش بودن بازی درمانی با رویکرد شناختیB رفتاری بر مشکلات رفتاری این کودکان اشاره کرده اند. از آنجایی که پژوهش های بومی و منطقه ای در کودکان دارای اختلال رفتاری از اهمیت زیادی برخوردار است و از سویی استفاده از روش های بازی های درمانی می تواند بر غنای اطلاعات در خصوص رفع مشکل این کودکان بیفزاید، لذا انجام چنین پژوهشی ضروری به نظر می رسد. از سویی اقدام در جهت رفع اختلالات رفتاری کودکان پیش دبستانی می تواند موجب شود تا این مشکلات در بزرگسالی ادامه نیابد. لذا پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سئوال است که آیا بازی درمانی با رویکر شناختیB رفتاری بر کاهش اختلال پرخاشگریB بیش فعالی کودکان دارای اختلالات یادگیری تاثیر دارد؟
روش پژوهش
این پژوهش از نوع مطالعات آزمایشی با طرح پیش آزمونB پس آزمون با گروه کنترل می باشد. این طرح از دو گروه آزمودنی تشکیل می شود که هر دو گروه دو بار مورد اندازه گیری قرار می گیرد اولین اندازهگیری با اجرای یک پیش آزمون و دومین اندازه گیری با اجرای یک پس آزمون است. برای تشکیل گروهها پژوهشگر به طور تصادفی نیمی از آزمودنی ها را در گروه مستقل و نیمه دیگر را در گروه کنترل قرار داده است. اندازهگیری متغیر وابسته در یک زمان و تحت شرایط یکسان صورت گرفت.
جامعه، نمونه و روش نمونه گیری
جامعه آماری این پژوهش کلیه کودکان دارای اختلالات یادگیری شهرستان بابلسر در سال 1396 بود. که نمونه آماری در این پژوهش مراجعه کنندگان به مراکز مشاوره ودرمان روانشناختی وابسته سازمان بهزیستی بابلسر می باشد. که از این بین 30 نفر 15 - نفر برای گروه کنترل و 15 نفر برای گروه آزمایش - که دارای اختلالات رفتاری می باشند - براساس تشخیص روانشناس و روانپزشک و به همراه کسب نمره بالاتر از نقطه برش - - 13 در آزمون اختلالات رفتاری - ، که به شیوه نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. و سپس در دو گروه به صورت تصادفی جایگزین شدند. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه اختلالات رفتاری: دراین پژوهش جهت سنجش اختلالات رفتاری دانشآموزان از پرسشنامه مشکلاترفتاری راتر1 - فرم معلم - استفاده شده است، این پرسشنامه شامل 30 عبارت است که از این تعداد 24عبارت مستقیماً از پرسشنامه راتر استخراج شده اند. مهریار و همکاران - 1992 - با توجه به فرهنگ ایرانی 6 عبارت جدید و تبدیل 4 ماده به 2 ماده به علت تشابه، آن را به یک پرسشنامه 30 عبارتی تبدیل نمودند. این آزمون توسط راتر جهت تمایز گذاشتن بین کودکان بهنجار و کودکان دارای مشکلات رفتاری تنظیم شده است. این پرسشنامه توسط مهریار و همکاران - 1992 - برای ارزیابی کودکان ایرانی - شیراز - بکار گرفته شده است. این پرسشنامه توسط معلمان کودک تکمیل میشود و دارای دستورالعمل ویژهای است. بعد از توضیح نحوه نمره گذاری، از معلم خواسته میشود تا عبارات پرسشنامه را مطالعه نموده و با در نظر گرفتن مشاهدات خود از رفتار کودک در سه هفته گذشته پرسشنامه را در مورد کودک نمره گذاری کند. به هر سوال این پرسشنامه حداقل صفر و حد اکثر دو نمره تعلق میگیرد: نمره صفر = رفتاری که توصیف شده است درمورد کودک مصداق ندارد. نمره یک = رفتاری که توصیف شده است تنها در مواردی درمورد این کودک مصداق ندارد. نمره دو = رفتاری که توصیف شده است کاملاً درمورد این کودک مصداق دارد. با توجه به این نمره گذاری دامنه نمرات 0 تا 60 در نوسان است؛ که نقطه برش آن را
