بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر بازی درمانی با رویکرد شناختیB رفتاری بر کاهش اضطرابB افسردگی کودکان دارای اختلالات یادگیری بود. روش پژوهش حاضر، آزمایشی با طرح پیش آزمونB پس آزمون با گروه کنترل می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه کودکان دارای اختلال یادگیری شهر بابلسر بودند که از بین آنها تعداد 30 نفر - 15 نفر گروه آزمایش و 15 نفر به عنوان گروه کنترل - با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند و به پرسشنامه اختلالات رفتاری راتر - فرم معلم - پاسخ دادند، جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد، نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که بین نمرات بس آزمون گروه آزمایش و گروه کنترل در متغیر اضطراب B افسردگی تفاوت معناداری وجود دارد، بنابراین می توان نتیجه گرفت بازی درمانی با رویکرد شناختی رفتاری بر کاهش اضطرابB افسردگی کودکان دارای اختلال یادگیری تاثیر دارد.
مقدمه کودکی اولین و مهمترین دوره ی زندگی آدمی است. در این دوره کودک نخستین بار با طبیعت رابطه برقرار می کند، روابط اجتماعی خود را بنا می نهد و به مفهومی از خود دست می یابد. از آنجا که در این دوره ساختار شخصیتی و رفتاری انسان بنیان گذاشته می شود، دوران کودکی را در دوران سرنوشت ساز و مثبت دانسته اند - هالاهان و کافمن، - 1396 به همین خاطر ضرورت و اهمیت پژوهش در دوران اولیه کودکی به حدی محسوس و شایان توجه است که بازتاب آن در کلیه بحث ها و پژوهش های علمی و برنامه های آموزشی کاملا هویداست - بلالی و آقا یوسفی، - 1390 همچنین هر جامعه ای برای پیشرفت و رشد در ابعاد مختلف اجتماعیB اقتصادی و فرهنگی نیاز به افرادی دارد که از نظر روانی و جسمانی سالم باشند. با توجه به اینکه کودکان امروز، صاحبان بلافصل آینده جامعه هستند، سلامتی و مشکلات روانی آنان در سلامتی و بیماری جامعه فردا و نسل های آینده اثراتی قابل توجه خواهد داشت. بنابراین، لازم است به سلامت روانیB جسمانی این قشر عظیم بیشتر توجه شود و گام هایی اساسی در جهت کاهش مشکلات روانی و رفتاری گرفته شود. از سوی دیگر مطالعه روش های کاهش و درمانمشکلات رفتاری کودکان مسئله ای پیچیده است، چرا که مشکلات رفتاری یک عنصر چند بُعدی است و به گونه ای بسیار ظریف به رشد اجتماعی، شناختی و عاطفی کودکان لطمات جبران ناپذیری وارد می کند - یوسفی، - 1385
در چند دهه گذشته، تلاش های پژوهشگران و درمانگران منجر به معرفی درمانهای اثربخش گوناگونی هم چون مهارت های اجتماعی، بهره گیری از داروهای محرک، شیوه عاملی، استفاده از تکنیک های شناختیB رفتاری - مانند آموزش خودآموزی، آموزش کنترل خشم، حل مساله شناخت بین فردی - ، استفاده از ادبیات، قصه و قصه درمانی و بازی درمانی برای کودکان مشکلات رفتاری شده است. کلر و کانول - 2012 - 1 گزارش کردند که به طور کلی کودکان علاقه ای به شرکت در جلسات درمانی ندارند، اما فعالیت های مبتنی بر بازی را دوست دارند و از این فعالیت ها لذت می برند. به نظر می رسد که بازی درمانی شناختیB رفتاری یکی از روش های موثر در کاهش اختلالات رفتاری دوران کودکی باشد - عبدخدائی و صادقی اردوبادی، - 1390 بازی درمانی می تواند به کودکان کمک کند تا شیوه های سازگاری با محرک های تنش زا را یاد بگیرند و راهبردهای جدیدی را برای پرورش حس تسلط و موفقیت در موقعیت های اجتماعی در رابطه با همسالان و خانواده بیاموزند. در بازی درمانی گروهی کودکان می توانند قضاوت اخلاقی را نیز پرورش داده و یاد بگیرند همکاری کرده و همه کودکان را یکسان بنگرند. همچنین راهبردهای حل مساله و چگونگی برقراری روابط مناسب اجتماعی با دیگران را می آموزند، بنابراین مخالفت ها و نافرمانی های آنها کاهش یافته یا حذف می شود - تیگز2، - 2017 بازی درمانی شناختیB رفتاری تأکید زیادی بر درگیری کودک در درمان دارد و درمانگر با ارائه اقدامات لازم از نظر رشدی به کودک کمک می کند تا از درمان بهره مند شود. یک مجموعه گسترده از فنون و روش ها را می توان در بازی درمانی با رویکرد شناختی رفتاری گنجاند. بازی درمانی شناختیB رفتاری، راهبردهایی را برای رشد انطباقی تر افکار و رفتارها فراهم می آورد و راهبردهای جدیدی برای مقابله با موقعیت ها و احساس ها آموزش می دهد و کودک قادر می شود شیوه های ناسازگارانه مقابله را با راه های سازگارانه تر جایگزین کند - محمداسماعیل، - 1396 در همین راستا رحمانی، زینالی و گوزل - - 1395 در پژوهشی با عنوان اثربخشی بازی درمانی با رویکرد شناختی _ رفتاری بر پرخاشگری و اختلال املاء کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه B بیش فعالی، نشان داد بازی درمانی در مرحله پس آزمون باعث کاهش پرخاشگری کودکان گروه آزمایش شده و توانسته اختلال املاء آنها را بهبود بخشد.
در مجموع نتایج حاکی از اثربخشی بازی درمانی بر پرخاشگری و اختلال املاء بود. همچنین صفری، فرامرزی و عابدی - - 1391 در پژوهشی با عنوان تأثیر بازی درمانی با رویکرد شناختی- رفتاری بر کاهش نشانه های اختلال نافرمانی مقابله ای در دانش آموزان، متوجه شدند که باز ی درمانی با رویکرد شناختیB رفتاری، میزان نشانه های اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان پسر پایه سوم دبستان را در مرحله پس آزمون و پیگیری، به طور معناداری کاهش داده است. برزگر، پورمحمدرضا تجریشی و بهنیا، - 1391 - در تحقیق اثربخشی بازی بر مشکلات برونی سازی در کودکان پیش دبستانی با مشکلات رفتاری، نشان دادند که تاثیر بازی بر کاهش مشکلات برونی سازی، پرخاشگری و نادیده گرفتن قواعد در کودکان پیش دبستانی دارای مشکلات رفتاری معنادار بود. بازی احتمالاً روش موثری در کاهش رفتار برونی سازی در کودکان پیش دبستانی به شمار می رود و به وسیله آن می توان از بروز یا تداوم رفتارهای ضد اجتماعی در سنین بزرگسالی پیشگیری نمود. رشیدی، جان بزرگی و شقاقی - 1391 - در پژوهشی با عنوان اثربخشی بازی درمان گری بر ارتقای رفتار اجتماعی مثبت کودکان پیش دبستانی نتایج نشان داد بازی درمانگری در مرحله پس آزمون باعث افزایش معنادار رفتار اجتماعی مثبت و خرده مقیاس های همدلی، جهت گیری اجتماعی، رفتاراخلاقی، خودمهارگری، حرمت خود، اطاعت پذیری، جرأت ورزی، احترام به قانون و تمایل به مشارکت در گروه آزمایش شد. همچنین در بررسی دیگری که توسط زارعپور، فلاحی خشکناب و کاشانی نیا - - 1388 تحت عنوان بررسی تأثیر بازی درمانی گروهی بر میزان افسردگی کودکان مبتلا به سرطان انجام شد نتایج حاکی از آن بود که بازی درمانی گروهی برمیزان افسردگی کودکان مبتلا به سرطان تفاوت معناداری وجود نداشته است و دختران وپسران به یک میزان از تأثیر بازی درمانی سود برده اند. با عنایت به آنچه بیان شد و با توجه به این که شیوه بازی درمانی با رویکرد شناختیB رفتاری در این پژوهش به تازگی در تحقیقات معدودی در مورد کودکان دارای اختلالات یادگیری در کشور ما بررسی شده است، بنابراین انجام این پژوهش می تواند سودمند باشد. همچنین توجه بیشتر به اختلالات رفتاری دوران کودکی میتواند گامی در جهت جلوگیری از به هدر رفتن قابلیتهای عظیم این گروه از افراد جامعه باشد، زیرا، کودکان زیادی علیرغم داشتن استعدادهای کافی به دلیل مشکلات رفتاری، قادر به شکوفا کردن استعدادهایشان در دوران زندگی تحصیلی، اجتماعی، روانشناختی و بین فردی نیستند. در نتیجه محقق به دنبال پاسخ دادن به این سوال است که آیا بازی درمانی با رویکر شناختیB رفتاری بر اضطرابB افسردگی کودکان دارای اختلالات یادگیری موثر است؟
روش شناسی روش پژوهش
این پژوهش از نوع مطالعات آزمایشی با طرح پیش آزمونB پس آزمون با گروه کنترل می باشد. این طرح از دو گروه آزمودنی تشکیل می شود که هر دو گروه دو بار مورد اندازه گیری قرار می گیرد اولین اندازهگیری با اجرای یک پیش آزمون و دومین اندازه گیری با اجرای یک پس آزمون است. برای تشکیل گروهها پژوهشگر به طور تصادفی نیمی از آزمودنی ها را در گروه مستقل و نیمه دیگر را در گروه کنترل قرار داده است. اندازهگیری متغیر وابسته در یک زمان و تحت شرایط یکسان صورت گرفت.
جامعه، نمونه و روش نمونه گیری
جامعه آماری این پژوهش کلیه کودکان دارای اختلالات یادگیری شهرستان بابلسر در سال 1396 بود. که نمونه آماری در این پژوهش مراجعه کنندگان به مراکز مشاوره ودرمان روانشناختی وابسته سازمان بهزیستی بابلسر می باشد. که از این بین 30 نفر 15 - نفر برای گروه کنترل و 15 نفر برای گروه آزمایش - که دارای اختلالات رفتاری می باشند - براساس تشخیص روانشناس و روانپزشک و به همراه کسب نمره بالاتر از نقطه برش - - 13 در آزمون اختلالات رفتاری - ، که به شیوه نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. و سپس در دو گروه به صورت تصادفی جایگزین شدند.
