بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف تعیین تاثیر واقعیت درمانی گروهی بر شادکامی مادران دارای کودکان اختلال یادگیری 7 تا 11 ساله شهر ستان پیربکران اصفهانبه اجرا درآمد. به همین منظور از مادران دارای کودکان اختلال یادگیری 7 تا 11 ساله شهرستان پیربکران اصفهان بود که در سال تح صیلی 94-95 م شغول به تح صیل می با شند.30 نفر به روش نمونه گیری ت صادفی در د سترس انتخاب شدند.
روش پژوهش نیمه آزمای شی و ابزار پژوهش شامل پر س شنامه شادکامی 29 ماده ای آک سفورد بود. داده های حا صل از پر س شنامه های این پژوهش در دو سطح توصیفی و استنباطی مورد تحلیل قرار گرفت. در سطح توصیفی با استفاده از شاخص هایی مانند میانگین، انحراف معیار، و در آمار استنباطی از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده شد.
یافته ها نشان داد نمرات پسآزمون شادکامی در دو گروه پس از تعدیل نمرات پیشآزمون در سطح 0/01 معنادار شده ا ست - =P0/000 و - F =9/045، بنابراین آموزش گروهی واقعیت درمانی باعث افزایش شادکامی - رضایت از زندگی، حرمت خود، رضایت خاطر، خلق مثبت و بهزیستی فاعلی - مادران دارای کودکان اختلال یادگیری 7 تا 11 ساله شده است.
.1 مقدمه
ناتوانی های یادگیری دانش آموزان بر سازگاری خانواده های آن ها ضربات مخربی وارد می کند و مطالعات مختلف نشان می دهد خانواده هایی که فرزند آن ها به اختلال یادگیری دچار ا ست، نسبت به والدین عادی م شکلات ساز شی بی شتری دارند. مطالعات ن شان می دهد پدر و مادر کودکان مشکل دار، محدودیت هایی از قبیل بهداشت، احساس محرومیت و سطوح بالایی از استرس و افسردگی را ن سبت به والدین کودکان عادی تجربه می کنند .
دا شتن فرزند مبتلا به ناتوانی یادگیری بر عقاید، باورها، افکار و احساسات مادران این کودکان تأثیر قابل ملاحظه ای دارد تا جایی که مادران چنین کودکانی، احساسات مختلفی ازجمله سردرگمی، تلخ کامی، تکذیب و انکار، افسردگی، ناامیدی و بسیاری از احساسات منفی متفاوت را تجربه می کنند. مادران کودکان دارای اختلال یادگیری به دلیل مشکلات عمده ای که فرزندان شان در امر فراگیری، به کارگیری توانایی گوش دادن، صحبت ک ردن و غیره دارند، ممکن است توانایی لازم برای تحمل شرایط را نداشته باشند. این امر آرامش روانی والدین را به هم می زند و سبب افت و پایین آمدن سلامت روان آن ها می شود و اغلب واکنشهای رایج این والدین در قبال کودک خود، طیف و سیعی از غم و اندوه تا احساس درماندگی را شامل می شود
یکی از متغیرهایی که در رابطه با سلامت روان مطرح می شود شادکامی ا ست. شادکامی مجموعه ای از عواطف و ارزیابی شناختی از زندگی است و همچنین درجه ای از کیفیت زندگی افراد که به طور مثبت ارزیابی می شود
شادکامی به عنوان یکی از متغیرهای مرتبط با احساس بهزیستی روانی به صورت متغیری چند جزیی تعریف شده است که عبارت از خشنودی از زندگی، خلق و هیجانات مثبت و خوشایند و نبود خلق و هیجانات منفی
شادکامی3 با مجموعه ای کلمات مثبت از قبیل نشاط، خر سندی، خو شی، م سرت، وجد و لذت، دلخو شی و خوش بینی هم معنا ست
شادکامی را تجربه احساس نشاط، خوشی و نیز دارا بودن این احساس که فرد زندگی خود را خوب، با معنا و باارزش بداند تعریف کرده اند.
وینهوون - 1994 - معتقد است شادی به درجه یا میزانی گفته می شود که شخص درباره ی مطلوبیت کل زندگی خود قضاوت می کند. به عبارت دیگر شادی به این معناست که فرد به چه میزانی کل زندگی خود را دوست دارد.در تحلیل مفهوم شادی، نطریه پردازان بیشتر بر دو مولفه ی شناختی و هیجانی ا شاره نموده اند . مولفه ی شناختی بی شتر بر رضایت از زندگی و مولفه ی هیجانی بی شتر بر حالت هایی مانند خندیدن، شوخ طبعی و همچنین تعادل میان هیجانات مثبت و منفی دلالت دارد
مایرز - 2002 - شادکامی را به عنوان حس خو شی، اح ساس این که زندگی در کل به خوبی و خو شی ادامه می یابد تعریف می کند. شادکامی یعنی د ست یابی به هر آن چه افراد می خواهند و برخی مواقع سعادت معادل با شادکامی در نظر گرفته می شود
سلیگمن - - 2002 ، شادی را در سه د سته مربوط به آینده طبقه بندی می کند. هیجانات منفی که به آینده مربوط می شود شامل خوش بینی، امید، اعتماد، ایمان و توکل ا ست. ر ضایت، خر سندی، کامروایی، غرور و وقار هیجانات مثبت مربوط به گذ شته ه ستند. دو ق سمت از هیجانات مثبت که به زمان حال معطوف می شوند، شادی موقتی و خو شنودی پایدار ه ستند. شادکامی بخش مهمی از کیفیت زندگی و بالاتر از هر ثروتی به شمار می رود در ادبیات پیشین افلاطون شادکامی را حالت تعادل و هماهنگی میان سه عنصر استدلال، هیجان و امیال و ارسطو آن را زندگی معنوی می داند
از سویی دیگر این اعتقاد وجود دارد مداخله برای تنظیم برنامه های درمانی برای کودکان دارای ناتوانی یادگیری ممکن است در دوران پیش از دب ستان حتی در دوران دب ستان ارز شمند با شند. در چنین حالتی با افزایش توانمندی های والدین، ناتوانی کودکان و اختلال یادگیری آنان کاهش می یابد.
در نتیجه ترکیبی از حمایت خانوادگی، خدمات والدگری و کیفیت بالای تربیت در دوره کودکی، به پی شگیری از بروز م شکلات در دوره نوجوانی و جوانی منجر می شود. همچنین والدگری یک کودک دارای اختلال یادگیری می تواند باعث افزایش تنیدگی والد به ویژه مادر و افزایش احتمال بروز بی ماری های روانی در مادر گردد، مداخله های درمانی به منزله یک برنامه پی شگیری و در عین حال مکمل برنامه های درمانی اختلال یادگیری می تواند سبب کاهش هزینه درمان کودک و مادر و صرفه جویی اقتصادی اجتماع و خانواده باشد
برای پرورش و ارتقای نشاط و شادکامی، روش ها و راهکارهای گوناگونی ابداع و به کار گرفته شده است که یکی از آنها واقعیت درمانی10 گروهی است
، مبتکر نظریه واقعیت درمانی، معتقد است که هدف این نظریه آن است که با آموزش مسئولیت پذیری، نحوه ی کنترل انتخاب ها و کمک به ارضای صحیح نیازهای عاطفی ازجمله: مبادله ع شق و محبت و نیاز به اح ساس ارز شمندی، بتوان افراد را در ک سب هویت موفق و در نهایت تامین سلامت روانی و شادی بی شتر م ساعدت کرد.
واقعیت درمانی بی شتر بر این م سأله تاکید می کند که د ستر سی به هویت موفق، بر اثر انجام کار موفقیت آمیز حا صل می شود و قدرت انتخاب فرد، عامل مهمی در سلامت روان او می با شد. عوامل ایجاد کننده شکاف بین افراد سالم و غیر سالم عبارتنداز: پذیرش م سئولیت، زندگی در زمان حال، انتخاب آگاهانه و در ست، قدرت کنترل م سائل و آگاهی از نیازهای واقعی
واقعیت درمانی برا ساس نظریه ی انتخاب بنا نهاده شده است. در این نظریه اعتقاد بر این ا ست که تمام اعمالی که انجام میدهیم، رفتار ا ست و تقریبا تمامی رفتارهای ما انتخاب می شوند. گلا سر رفتار را شامل چهار مولفه ی عملکرد، تفکر، احساس و فیزیولوژی می داند که بر دو مولفه ی عملکرد و تفکر بطور مستقیم و بر احساس و فیزیولوژی بطور غیرم ستقیم کنترل وجود دارد. تاکید اسا سی نظریه انتخاب یر دو مولفه ی عملکرد و تفکر می با شد
گلاسر معتقد است که در هر ارتباطی از هرنوع و شکل، فرد می تواند خود را تغییردهد و این به معنای کنترل درونی است. بنابراین برای رسیدن به موفقیت بایستی دست از خصلت - کنترل - بیرونی برداشت و بجای آن به رفتار براساس آموزه های نظریه انتخاب پرداخته شود. یکی از مولفه های دیگر واقعیت درمانی، مسئولیتپذیری است. گلسر معتقد است مسئولیت همان انتخاب است و بیان می دارد که هرکس می تواند از م سئولیت، بردا شتی دا شته با شد اما هیچکس نمی تواند صادقانه بگوید که به هنگام انتخاب، نسبت به آنچه انتخاب کرده است، مسئولیت ندارد
گلاسر - - 2003 عنوان می کند که واقعیت درمانی دارای قابلیت کاربرد در افراد دچار هر گونه م شک ل روانی از آ شفتگی خفیف عاطفی گرفته تا گو شه گیری جنون آمیز کامل ا ست. تمرکز این نظریه بر زمان حال و تفهیم - این نکته - به اشخاص است که آنها اساسا" کنشهای خود را در تلاش برای ارضای نیازهای اساسی انتخاب می کنند. اگر موفق به این کار نشوند، رنج می برند و باعث رنج دیگران می شوند. وظیفه ی درمانگر آن است که آنها را به سوی انتخاب های بهتر و مسئولانه تر که تقریبا همیشه وجود دارد، سوق دهد
مسئله ناتوانیهای خاص یادگیری اخراًی به طور چشمگیری توسعه یافته و توجه متخصصان و دست اندرکاران مسائل آموزشی کودکان را بیش از پیش به خود جلب نموده ا ست. در کنار کودکان نا شنوا، نابینا و عقب مانده ذهنی، کودکانی ه ستند که بدون اینکه نا شنوا، نابینا و عقب مانده ذهنی باشند، کلمات را درک نمی کنند. این دسته از کودکان با اینکهعمدتاً از نظر هوشی در سطح طبیعی هستند، اما گروه ناهمگن و غیر یکنواختی را تشکیل می دهند که به هیچ وجه در قالب گروه بندیهای معمول کودکان ا ستثنایی نمی گنجند، ولی از نظر رشد زبان، ادراک بینایی و شنوایی و یا در یادگیری خواندن، صحبت کردن، هجی کردن، نوشتن و حساب کردن دچار ا شکال هستند. به علت ناهمگن بودن این گروه از کودکان، م شکل می توان ناتوانی های خاص آنان را در یادگیری به و ضوح تو صیف نمود. در این رابطه از عناوینی همچون »اختلال در درک و بهره برداری از اطلاعات کسب شده«، »اختلال جزئی در کار مغز«، »ناتوانی در ادراک« و نظایر آن ا ستفاده شده است
بر ا ساس پنجمین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی1، اختلالات یادگیری2 جزء دسته اختلالات عصبی-رشدی3 تقسیم بندی می شوند. اختلالات یادگیری به اختلالات یادگیری اختصاصی تغییر پیدا کرد و انواع قبلی اختلالات یادگیری4 دیگر تو صیه نمی شوند. در عوض نوع اختلال یادگیری در ت شخیص ذکر خواهد شد. ملاک تشخیص بر اساس DSM-5، به قرار زیر است:
الف-اشکال در فراگیری مطالب و بکارگیری مهارت های تحصیلی مورد نیاز، که با حداقل 1 مورد از موارد زیر به مدت 6 ماه همراه باشند: خواندن جملات به صورت نادرست یا کند و به سختی، اشکال در فهم آنچه که خوانده می شود، اشکال در هجی کردن، اشکال در بیان نو شتاری، ا شکال در ریا ضیات، اشکال در مفاهیم حس عدد و جایگاه اعداد ن سبت به یکدیگر،
ب- مهارت ها نمرات تحصیلی به طور قابل ملاحظه ای تحت تاثیر این اختلال قرار گرفته و کودک با توجه به سن خود، به شکل ملموسی، پایین تر از سطح بالقوه خود عمل می کند،
ج-اختلال یادگیری در سنین قبل از مدرسه نیز وجود دارند ولی به علت این که تقاضاها از جانب محیط محدود بوده و ساختار خاصی نداشته اند این اختلال همچنان مشهود نبوده است،
د- مشکلات تحصیلی فرد نباید با مواردی مثل ناتوانی های هوشی، نقایص حس شنوایی و بینایی و سایر اختلالات روانی و نورولوژیکی و مشکلات روانی دیگر، عدم تسلط به زبان آموز شی و تحصیلی و همچنین آموزش های ناکافی در مدر سه قابل توجیه با شند
به خاطر منابع محدود برای آموزش ویژه، رشد سریع، گوناگونی و بالا رفتن نرخ شیوع، اختلالات یادگیری مورد توجه ویژه قانون گذاران قرار گرفته است.
در پژوهشی که نعمت زاده و شیخ ساری - - 2014 با عنوان اثربخشی آموزش گروهی واقعیت درمانی بر افزایش شادکامی در 134معلم در کا شان طی 10 جل سه انجام دادند، نتایج پژوهش نشان داد که واقعیت درمانی در افزایش مولفه های شادکامی اثرمثبت داشت
