بخشی از مقاله
چکیده
هدف: پژوهش حاضر با هدف اثربخشی خانواده درمانی هیجانمدار بر بهبود علایم روانی و رضایت زناشویی بیماران قلبی عروق کرونر صورت گرفت. نمونه پژوهش حاضر شامل 300 نفر در دوگروه 150 نفره، یک گروه به عنوان گروه آزمایش و یک گروه کنترل بود. برای جمع آوری دادهها از پرسشنامههای DASS-21 و رضایت زناشویی انریج47 به عنوان پیش آزمون و پس آزمون استفاده شد و بعد از آن از آزمون تی مستقل، تی زوجی و کواریانس و نرم افزار SPSS-24 برای تجزیه و تحلیل استفاده شد. طبق نتایج پژوهش، خانواده درمانی هیجانمدار منجر به بهبود افسردگی واضطراب و استرس و رضایتزناشویی بیماران قلبی شده است با وجود اینکه تغییراتی در گروه کنترل هم اتفاق افتاده اما این تغییرات نسبت به گروه آزمایش کم است. این پژوهش موثر بودن مداخلههای روانشناختی را نشان میدهد.
.1 مقدمه
بیماری قلبی عروقی کرونر - CHD - یک مشکل عمده بهداشت عمومی در سراسر جهان است که منجر به مرگ مردان و زنان زیادی شده است .[1] در بسیاری موارد، جراحی بای پس عروق کرونر قلب تنها راه درمان و افزایش طول عمر بیماران می باشد.
درکنار مزایای عمل جراحی بای پس عروق کرونر - CABG - که باعث بقا و بهبود عملکرد بطنی میشود، خطراتی همانند، آزادی آنژین صدری و تنگی مجدد در عروق کرونر میشود [3] در %30 جراحیهای قلبی که در آمریکا صورت گرفته بلافاصله اضطراب و افسردگی اتفاق میافتد. در یک نمای کلی از تحقیقات مستند از تاثیرات مخرب جراحی بای پس به عوامل روانی- اجتماعی، کارکرد قلب و اعصاب درزمان محدود و در بلندمدت اشاره شده است .
از طرفی پایین بودن کیفیت زندگی یک مشکل لاینفک در بین بیماران قلبی میباشد، بهطوریکه، کیفیت زندگی این بیماران به دلیل علایم جسمانی ناشی از بیماری، اثرات منفی درمان و محدودیتهای اجتماعی ناشی از بیماری، آسیب میبیند [5]، در پایین آمدن کیفیت زندگی، علایم روانشناختی نقش بهسزایی دارند؛ این عوامل روانشناختی شامل افسردگی، استرس و اضطراب میباشد. افسردگی و اضطراب میتوانند بهعنوان یک عامل ابتلا به بیماریهای قلبی عمل نمایند[6] از آنجاییکه این دو عامل - اضطراب و افسردگی - در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر شیوع بالایی دارند و باعث کاهش پیآمد درمان و سطح عملکرد بیماران میشوند وجز مهمترین عوامل تأثیرگذار بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت هستند بنابراین توجه به وضعیت روحی و روانی بیماران قلبی به خصوص در بیمارانیکه تحت پروسیجرهای تهاجمی هستند، حایز اهمیت است
از طرفی رضایت زناشویی در بیماران کرونری به طور معناداری پایین است، عدم رضایت زناشویی، نوعی استرس و فشار روانشناختی است [8] نارضایتی زناشویی باعث افزایش آسیب پذیریهای قلبی و عروقی از طریق چند مسیر مختلف: افزایش شیوع و شدت اختلالات روانی و رفتار ناسالم بهطور غیر مستقیم و فیزیولوژی قلب و عروق، غدد عصبی و سیستم ایمنی بدن بهصورت مستقیم میشود [9]از آنجاییکه مشکلاتی که در بالا به آنها اشاره شد در بین بیماران قلبی به وفور دیده میشود نیاز به روشهایی برای بهبودی کامل است، که یکی از روشهای مؤثر برای این بیماران، اجرای برنامه توانبخشی قلبی است که جزء مهمی از برنامه-های جامع پیشگیری ثانویه بیماریهای قلبی-عروقی را تشکیل میدهد[10]، که برای تغییراتی در زندگی، کمک به مدیریت مشکلات روانی و حرفهای بیماران قلبی، کاهش مشکلات روانپزشکی مانند اضطراب و افسردگی و خستگی و کاهش کیفیت زندگی و احساس خوب بودن در ارتباط است[
توانبخشی قلبی از نظر کلینیکی روش مفیدی برای اصلاح عوامل خطرزای قلبی و کاهش اضطراب و افسردگی بعد از جراحی قلبی است .[12] درمان دارویی بدون بازتوانی قلبی، درمانی ناقص میباشد
برنامههای توانبخشی به منظور محدود ساختن اثرات جسمی و روانی بیماریهای قلبی- عروقی، کاهش خطر مرگ ناگهانی یا سکته مجدد، کنترل علائم قلبی و تثبیت یا معکوس نمودن روند آترواسکلروز و بهبود موقعیت روحی- اجتماعی میباشد [13]، در برنامههای بازتوانی یکی از مهمترین مداخلات، مداخلات روانشناختی است، که با هدف کاهش علایم اضطراب، استرس، افسردگی، اجرا میشود. که بهترین مداخله از نوع روانشناختی که در کارهای پژوهشی کمتر به آن پرداخته شده، مداخله زوج درمانی هیجانمحور است.
ما در این تحقیق برای بهبود رضایت زناشویی، علایم روانشناختی از مداخله هیجانمحور استفاده خواهیم کرد. در حقیقت بیشتر مداخلات، راهنمایی برای ارتقاء خود- گردانی طراحی شدهاند؛ زیرا مداخلات برای کمک به افزایش و بازیابی کارآمدی در جنبه-های مهم زندگی هستند .[14] مدل هیجانمدار حاصل مشاهدات تجربی، فرایندهای درمانی زوجها و تعیین کننده مداخلات درمانی کلیدی که بهطور موفقیت آمیزی به بازسازی تعاملات هیجانی که به زوجها کمک میکرد، پدیدار شد. این مداخلات در یک پروتکل تحقیق شده دقیق برای درمان با مراحل و گامهای ویژه ترکیب یافت .
در این روش زوجین نسبت به نیازهای یکدیگر آگاه میشوند. برای این منظور، زوجین باید پاسخهای هیجانی نیرومندی که تعاملاتشان را سازمان میدهد، اداره کرده و عناصر مدلهای فعالیت درونی خودشان را چنانچه مشکلساز هستند، پیدا کرده و بازسازی نمایند. آنها سپس میتوانند رفتارهای جدید دلبستگی را داشته باشند. رویکرد درمانی هیجانمدار در اوایل شکلگیری بیشتر ویژگیهای انسانی را تنظیم میکرد تا ویژگیهای رفتاری را. جانسون و گرینبرگ - 1988 - در مورد زوجدرمانی میگویند که زوج درمانی پاسخی به کمبود های زوجین به صورت روشن و معتبر که در هشت گام مختصر قابل اجرا است . در بررسی رویکرد هیجان مدار بر روی استرس و کیفیت زندگی توسط بوگیا و همکاران بر روی بیماران میگرینی به نتایج امیدوار کنندهای رسیدند که نشان میداد رویکرد هیجانمدار علاوه بر استرس و کیفیت زندگی بر سایر پارامترهای زندگی نیز تاثیر گذاشته است .
حسنی و همکاران رویکرد هیجان محور بر روی افسردگی زوجهای نابارور تاثیر ندارد .[17] اعتمادی و همکاران - 1393 - زوج درمانی هیجانمدار بر رضایت زناشویی تاثیر مثبت دارد .[18] پریست - 2013 - در تحقیقی تحت عنوان - درمان هیجانمدار بهعنوان درمان برای زوجهای دارای اختلال اضطراب فراگیر و پریشانی ارتباطی - به این نتیجه دست یافت که درمان هیجانمدار، اختلالهای اضطرابی و روایط پریشان بین زوجین را بهطور معناداری کاهش میدهد و ارتباط عاطفی مثبت، را در بین زوجین پروروش میدهد .
پترسون - 2016 - ، یافتهها نشان میدهد که EFT می تواند یک ابزار موثر برای مدیریت استرس و تسکین اضطراب در دانشجویان پرستاری باشد . [20 ] الیزابت و همکاران EFT - 2013 - کاهش سودمندی بر اضطراب دارد .[21] باتوجه به مطالعات انجام گرفته مبنی بر شیوع بالای اضطراب، استرس، افسردگی و منجر شدن این عوامل به نارضایتی زناشویی در بیماران قلبی و و عوارض جانبی داروها، برآن شدیم تا به بررسی درمانهای روانشناختی بپردازیم.
یکی از درمان-های روانشناختی که به ندرت بر روی بیماران به خصوص بیماران قلبی انجام شده درمان هیجان مدار است، بنابراین هدف از اجرای این پژوهش، اثربخشی رویکرد هیجانمدار بر بهبود علایم روانشناختی و رضایت زناشویی بیماران قلبی عروقی است و فرضیهی اصلی پژوهش این است که آموزش EFT منجر به کاهش اضطراب، افسردگی، استرس و افزایش رضایت زناشویی بیماران میشود.
