بخشی از مقاله
چکیده
هدف: پژوهش حاضر به بررسی زوجدرمانی هیجانمدار EFT - - و نقش آن در کاهش تعارضات زناشویی پرداخته بود. روش: روش پژوهش تحلیلی- توصیفی با رجوع به منابع معتبر علوم تربیتی و اطلاعات علمی - اینترنتی و با استناد به کتب و ترجمه کتب و مقالات مربوطه به تجزیه و تحلیل آن پرداخته شد. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج حاصل از بررسی یافتههای تحقیق نشان داد بنابراین توجه به هیجانات در فرآیند درمان دارای اهمیت است. زیرا هیجانات میتواند اطلاعات مفیدی را که برای سلامت روانی مهم هستند فراهم کنند. تکنیک درمانبخش گرینبرگ، بر این عقیده استوار است که هیجان اغلب توسط عقل غیر قابل درک و غیر قابل نفوذ است و میتوان از هیجانات برای تغییر هیجان استفاده کرد. او معتقد است که میتوان افراد و زوجینی راکه نمیتوانند احساسات منفی خود را دور بریزند، تشویق کرد که دوباره با آن احساسات تماس داشته باشند و درک مثبتی از آن پیدا کنند. او همچنین معتقد است که وقتی افراد درک خود را در مورد یک شخص و یا یک رویداد تغییر دهند، میتوانند واکنشهای هیجانیشان را نیز به دنبال آن تغییر دهند.
کلمات کلیدی: زوج درمانی، هیجان مدار، تعارضات، زناشویی.
مقدمه
در ازدواج، تعارض1 به منزله تنازع ارزشهای دو طرف است که با بیان احساسات منفی نسبت به یکدیگر متجلی میشود - رفیعی بندری و ورانی پور، . - 1384 در همین راستا لازم است اشاره نمائیم که امروزه میزان زیادی از مشکلات بهداشت روانی، ناشی از ارتباطهای محتمل و حل تعارض در مسائل زندگی است. تبادلهای مناسب در درون خانواده سالم به انطباق و سازگاری با ثبات تر اجتماعی و فردی اعضای خانواده کمک می کند. وجود مشکلات و تعارضات زناشویی علاوه بر ضروری ساختن وجود متخصصان در امر درمان زناشویی، لزوم مداخلات پیشگیرانه برای رفع مشکلات بالقوه قبل ازحاد شدن شان را نیز ضروری میسازد - گوردون، ترجمه فرجادی،. - 1390 در حوزه روان شناسی کاربردی، رویکردهای گوناگون زوج درمانی، با هدف کاهش تعارضها و آشفتگیهای ارتباطی میان زوجین به وجود آمده است.
یکی از این رویکردها، زوج درمانی هیجان مدار است. زوج درمانی هیجان مدار یک رابطه هیجانی و عاطفی ایمن را از قبیل ارتباطاتی که به طور قوی مرتبط با بهداشت روانی، سلامت هیجانی و روانی، انعطاف در مواجه با استرسها و ضربات و در نهایت رسیدن به شخصیت مطلوب و سازگاری میباشد، ایجاد میکند. در این شیوه، بر تأثیر متقابل بین زوجین و عاطفه درونی آنها تاکید میشود - جانباز فریدونی، تبریزی و نوابینژاد، . - 1387زندگی زناشویی یکی از جهانیترین نهادهای بشری است که از دو نفر با تواناییها و استعدادهای متفاوت و با نیازها و علایق مختل ف و در یک کلام با شخصیتهای گوناگون تشکیل شده است. یک رابطه زناشویی صمیمی مستلزم آن است که زوجین یاد بگیرند با هم ارتباط برقرار کنند و با هم متفاوت باشند - افخمی، بهرامی و فاتحی زاده، . - 1386
در بسیاری از فرهنگها به خانواده و روابط زناشویی بهمنزله منبع اولیه حمایت و عاطفه نگریسته میشود و از همسران انتظار میرود تا در یک رابطه انحصاری، صداقت، علاقه، عاطفه و نیز صمیمیت و حمایت از خود نشان دهند. تقریباً تمامی زوجها در ابتدای زندگی زناشویی سطح بالایی از رضایت را گزارش میکنند، اما این رضایت در خلال زمان کاهش مییابد - لهساییزاده، مردانی و حکیمی نیا، . - 1392 در واقع در فرایند چرخه زندگی خانواده،مسائل و مشکلاتی پیش میآید که آرامش آن هر چند برای مدت کوتاهی سلب میشود. این مسائل در سطح خرد مربوط به ساختارها و کارکردهای خانواده و در سطح کلان مربوط به ساختارهای اجتماعی است - منصوریان و فخرایی، . - 1387
رابطه زناشویی یکی از رابطه های قوی انسانی محسوب می شود که کیفیت آن پیامدهای گوناگونی برای همسران، فرزندان و دیگر اعضای خانواده و در نهایت جامعه دارد - نقل از اصغری و قاسمی جوبنه، . - 1393 روابط زناشویی رضایتبخش، زیربنای عملکرد خوب خانواده است. یک ازدواج رضایت مندانه، زمینه ساز فضای مناسبی جهت تلاقی و تبادل احساسات و عواطف مثبت بین زوجین است. از اینرو، توانایی درک و پذیرش افکار، احساسات و عواطف یکدیگر در زندگی زناشویی با احساس رضامندانه بیشتری همراه است - واقعی، میری، ملاکی مقدم و لاری گل، . - 1392 رضایت زناشویی در زندگی میتواند با رضایت کُلی از زندگی رابطه داشته باشد.
انسان برای رسیدن به زندگی بهتر و سالم تر نیاز دارد بین فکر، احساسات و عواطف خود هماهنگی لازم را به وجود آورد و متناسب با موقعیتهای زندگی از آنها استفاده نماید - علیاکبری دهکردی، . - 1391مردان و زنانی که سطح بالایی از رضایت و صمیمیت زناشویی را در رابطه با ازدواج خود تجربه میکنند، در پیشبینی احساسات و باورهای شریک زندگی خود بسیار دقیق هستند و ارزش ها و باورهای مشابهی را درباره میزان نزدیکی و صمیمیت بین خود حفظ می کنند - دوکانه ای فرد، بهبودی و خیاط نظام، . - 1389 هرچه میزان رضایت میان همسران بیشتر باشد واین رضایت توأم با محبت وصمیمیت بیشتری باشد نه تنها موجب استحکام پیوند زناشویی خواهد شد، بلکه سلامت وآرامش روانی بیشتر اعضای خانواده را فراهم خواهد کرد - باقری ،. - 1390
به نظرگاتمن1 و همکاران 1994 - به نقل از عبادت پور، 1389 - ، رابطه زناشویی هسته ی مرکزی نظام خانواده است و اختلال در آن به منزله تهدیدی جدی برای بقای خانواده می باشد. رضایت فرد از رابطه زناشویی به منزله رضایت وی از خانواده در حکم رضایت کلی از زندگی است. رابطه زناشویی مثبت، پیش بینی کننده قوی جهت کیفیت زناشویی و رابطه منفی ملاک تشخیص زوجین مشکلدار است. همچنین ارتباط خشک و نفوذ ناپذیر یا غیر مؤثر، پیشبینی کننده مهمی برای طلاق زوجین میباشد - عبادتپور، . - 1389
هدف و روش تحقیق
پژوهش حاضر به بررسی زوج درمانی هیجان مدار - - EFT و نقش آن در کاهش تعارضات زناشویی پرداخته است و روش پژوهش، روش تحلیلی- توصیفی با رجوع به منابع معتبر علوم تربیتی و اطلاعات علمی - اینترنتی و با استناد به کتب و ترجمه کتب و مقالات مربوطه به تجزیه و تحلیل آن پرداخته شده است.
یافتهها
نقش هیجان در زوجدرمانی هیجانمدار
هیجان یک پایه و اساس طولانی در روان شناسی و روان درمانی دارد و به عنوان یک پدیده پیچیده در زوجهای آشفته باقی مانده است - گرینبرگ و جانسون، 1988؛ نقل از هاروی، . - 2005 چگونگی مفهوم سازی هیجان در زوج درمانی هیجانمدار اهمیت بسیاری دارد. به هیجان به عنوان یک پاسخ ابتدایی غیر منطقی نگاه نمی شود. اما به عنوان یک سطح بالایی از سیستم پردازش اطلاعات در نظر گرفته می شود. در حقیقت، دارای یک کاربرد در سطح جهانی برای تجارب بسیار متفاوت از شرمندگی2 برای ناامیدی3 است. موقعیتی که در اینجا به آن اشاره می شود تعداد کوچکی از هیجانات جهانی اساسی است که توسط تئوریهای کلیدی بخصوصی در این ناحیه شناسایی شدهاند که از جمله آنها میتوان به خشم4، ترس5، متعجب شدن6، لذت7، شرم / انزجار8، آسیب /1 تشویش2 و غمگینی/3 ناامیدی اشاره نمود.هیجان به عنوان یک سازگاری اساسی، سیستمی از پاسخ ها فراهم می آورد که قادر به سازماندهی پاسخ های تکراری در رفتار یک شخص در دلبستگی ایمن، بقاء یا تحقق نیازها است.در روابط صمیمی4 و نزدیک هیجانها گرایش دارند به:
یک - تمرکز، توجه و جهتدهی زن و شوهر به نیازهای خودشان و محیطهای خاص اجتماعی:
مثال:زمانی که من غمگین هستم، من واقعاً آگاهم به آنچه که نیاز دارم برای تماس، من فوقالعاده حساس به فاصله برجسته توسط شریکم هستم.
دو - رنگ احساسها برداشتها و ساختار معنی: مثال: در دوره های خشمم من رفتار دیگران را مثل یک بی احترامی5 به خودم میبینم و این موضوع باعث یادآوری همهی برخوردهای مشابه در من میشود.
سه - در اختیار گذاشتن و منظم کردن واکنشها، رفتارهای دلبستگی6 به صورت خاص:
مثال:وقتی من مضطرب هستم، احتمالاً به گونهای خاص در خارج شریکم را برای اطمینان خاطر مجدد7 و آرامش دنبال میکنم.
چهار- شناختهای8 مرکزی فعال مرتبط با خود، دیگران و ماهیت روابط:
مثال: وقتی که من درگیر یک تعامل هیجانی داغ9 هستم، توصیف مفاهیم کلیدی درباره ماهیت خودم بوجود می آیند، مفاهیمی از این گونه: »شاید من سزاوار این پاسخ هستم، من یک شکست خورده10 هستم.«
پنج - ارتباط با دیگران:
هیجان به گونه ای ذاتی اجتماعی است که سیستم پیامهای اولیه در رابطه و تعاملات متقابل را به صورت نمایش گذاشتن کششهای هیجانی برای پاسخ های خاص از دیگران توصیف می کند. بنابراین یک نقش مهم در سازماندهی تعاملات بازی میکند که اینها فراخوانی مکمل پاسخهای هیجانی در دیگران را ظاهر میکند - جانسون، . - 2004
زوجدرمانی هیجان مدار
زوج درمانی هیجانمدار یک رویکرد ساختار یافته کوتاه مدت - تقریباً 8 -20 جلسه - در زوج درمانی و خانواده درمانی است که بر پایه مفاهیم واضح و روشن از آشفتگی11 زناشویی و عشق بزرگسالی12 بنا شده است. گرمن 13 و فرانکل14 آن را به عنوان یکی از سه مدل غالب در زمینه زوجدرمانی از اوائل 1980 تعریف کردهاند. از دیدگاه زوجدرمانی هیجانمدار، استرسهای زناشویی توسط حالتهای فراگیر عاطفه منفی و دلبستگی ناامن ایجاد می شوند و ادامه پیدا می کنند. این عواطف الگوهای خشک و محدود شده ای از تعاملات را منعکس میکند و برمیانگیزد. چیزی مانند: تو انتقاد میکنی و من کنار میکشم - نقل از عرفان منش، . - 1386زوج درمانی هیجان مدار به عنوان یک رویکرد سیستمی15 برای تغییر الگوهای تعاملی خشک زوجهای آشفته، پاسخ های هیجانی و افزایش رشد یک رابطه ایمن16 پیشنهاد میشود - هاروی، . - 2005
