بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی این پژوهش، تعیین تأثیر مدل آموزشی مک کارتی هیجان مثبت کلاسی، هیجان مثبت یادگیری، هیجان مثبت امتحان و هیجان های مثبت تحصیلی دانش آموزان دختر پایه هشتم می باشد. این پژوهش از نوع طرح های نیمه آزمایشی شامل طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه گواه می باشد.
جامعه آماری پژوهش دانش آموزان دختر پایه هشتم در سال تحصیلی 93-94 در روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای بود. ابتدا از بین نواحی پنج گانه آموزش پرورش ناحیه 5 تبریز انتخاب شد و سپس از بین مدارس دخترانه این ناحیه ، 5 مدرسه و از هر مدرسه 10 دانش آموز و در کل 50 دانش آموز انتخاب شد. سپس یک گروه 25 نفری از دانش اموزان به صورت تصادفی در گروه آزمایشی و گروه دیگر 25 - نفر - به عنوان گروه گواه تعیین شدند. دانش آموزان گروه آزمایش 12 جلسه1/5ساعته مباحث ریاضی را با مدل آموزشی مک کارتی و گروه گواه همان مباحث را به شیوه سنتی آموزش دیدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ی هیجان های تحصیلی استفاده شد.
داده ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل کواریانس تک متغیره یک راهه تجزیه و تحلیل شدند. با توجه به نتایج بدست آمده فرضیه های پژوهش در سطح معنی داری 0/05 تائید شدند. بنابراین نتایج نشان می دهد مدل آموزشی مک کارتی باعث افزایش هیجان مثبت کلاسی، هیجان مثبت یادگیری، هیجان مثبت امتحان و هیجان های مثبت تحصیلی در دانش آموزان می شود.
مقدمه
احساسها یکی از ابعاد شخصیتی دانشآموز هستندکه در سراسر فرایند یادگیری حضور دارند و بر یادگیری تأثیر میگذارند. در ادبیات احساسات به طیف وسیعی از احساسات انسانی در ارتباط با یادگیری و پیشرفت تحصیلی اشاره دارد مانند خشم ، خستگی ، لذت بردن ، شادی ، غرور و افتخار حسرت می باشد.
کلاس درس مکان عاطفی است که در آن انواع مختلف هیجانات رخ می دهد به این هیجانات در محیط های کلاسی هیجان تحصیلی می گویند. هیجانهای تحصیلی آن دسته از هیجانهایی هستند که مستقیماً با فعالیتهای تحصیلی یا نتایج تحصیلی ارتباط دارند. با توجه به این واقعیت که یادگیری و موفقیت تحصیلی برای دانشآموزان موضوع مهمی است، فعالیتهای علمی و اهداف تحصیلی باعث تحریک احساسات در دانشآموزان میشود این احساسات شامل هیجانات مثبت مانند لذت بردن از یادگیری، امید، غرور و همچنین احساسات منفی مانند خشم، اضطراب، شرم و خستگی در کلاس درس است.
پژوهشها انجام یافته در سالهای اخیر نشان می دهد هیجانات نقش مهمی در یادگیری ایفا میکند. احساسات نقش مهمی در فرایند آموزش ویادگیری بازی میکنند برای مثال هیجانات روی علاقه دانشآموزان برای یادگیری و پیشرفت یادگیری او تأثیر میگذارند
هیجانات برای انگیزش، یادگیری، عملکرد، رشد هویت و سلامت یادگیرندگان بسیار حائز اهمیت است.[21] هیجانات مانند قلم رنگی است که باعث میشود تا فرد بهصورت منحصربهفردی خود را در جامعه نشان دهد و باعث غنیسازی احساسات بین مردم میشود معتقد است آموزش حرفهای بهراحتی باعث از بین رفتن نشاط روحی میشود و معلمان باید برای حفظ هیجانات دانشآموزان تلاش کنند.
همچنین احساسات انگیزه، خودتنظیمی و پیشرفت تحصیلی را تحت تأثیر قرار میدهد نتایج تحقیقات نشان می دهد که احساسات و هیجانها در یادگیری نقش اساسی ایفا میکنند احساسات دانشآموزان روش مطالعه و طراحی آموزشی آنها را تحت تأثیر قرار میدهد
معلمان با تحت تأثیر قرار دادن هیجان تحصیلی و ایجاد محیطهای یادگیری حساس به ارزیابی کنترل، ارزش باعث تغییر انگیزه، یادگیری و عملکرد دانشآموزان شوند. هیجانات در سبکهای یادگیری، شیوههای مطالعه و میزان استفاده از راهبردهای شناختی و فراشناختی یادگیرندگان مؤثر است. این هیجانات در جهتگیریهای انگیزش - درونی - بیرونی - نیز نقش دارد. هیجانها همه ی ابعاد فرایند آموزش را تحت تاثیر قرار می دهد، به همین دلیل درک درست از ماهیت عواطف در مدرسه ضروری است.
تحقیقات پکران نشان می دهد خلقوخوی مثبت باعث ایجاد خلاقیت، انعطافپذیری میشود و خلقوخوی منفی باعث انتخاب راهحلهای تحلیلی، سفتوسخت و مفصل در پردازش اطلاعات میشود.
با ایجاد تغییرات سریع در علوم، شیوههای آموزش در جهان بسیار تغییریافته است. دانشآموزان قرن بیست و یکم نمیتوانند عنصر بیاختیار باشند که حتی چگونه یادگرفتن هم از اختیارشان خارج باشد. تحلیل برنامههای آموزشی نشان میدهد در کشورهای موفق ازلحاظ آموزش ریاضی، یادگیریهای مشارکتی و ایجاد هیجانهای مثبت به یادگیری با استفاده از روشهای آموزشی سازنده گرایی دو اصل مهم در آموزشوپرورش میباشد.
یکی از روشهای نوین یاددهی و یادگیری مدل آموزشی مک کارتی1 - 4mat - است. این مدل ترکیبی از اصول اساسی چند نظریه است که با پژوهش بر یادگیری و عملکرد مغز انسان توسعهیافته است. مک کارتی سیستم 4mat را درزمینه ی آموزش، روانشناسی و مغز و اعصاب با ترکیب نظریههای دیوید کلب، کارل یونگ، ژان پیاژه و جان دیویی ارائه داده است.
این مدل آموزشی شیوه ی تدریس تمام مغزی است که با ترکیب چهار سبک یادگیری کلب و یادگیری مغز چپ و راست مدل آموزشی را در هشت گام طراحی کرده است. این مدل برای ایجاد تعامل با همهی انسانها بسیار مفید است و هدفش موفقیت همهی دانشآموزان در کلاس با سبکهای یادگیری متفاوت و نیمکرهی چپ یا راست فعال میباشد.
نتایج پژوهش ها نشان می دهد که آموزش با این مدل روی هیجانات دانش آموزان تاثیر گذار است. تحقیق برک - 1986 - 4 با عنوان 4MAT» روشی محرک برای آموزش همهجانبه« در دانشجویان پرستاری حاکی از آن است که دانشجویان که با روش 4MAT آموزش میبینند، سطح بالایی از شور و شوق، آمادگی بسیار عالی برای مقالات و ارزیابیهای مثبت نشان دادهاند.
سانجستر و شولمن در پژوهش نشان دادند90 از معلمان و 70 از دانشآموزان روش مک کارتی را مهیج توصیف کردند. استفاده از روش مک کارتی عملکرد تحصیلی و انگیزهی دانشآموزان را بالابرده و باعث میشود مطالب لذتبخش باشد.
با توجه به اینکه ریاضیات یک از مهمترین برنامه های آموزشی مدارس می باشد و دانش آموزان در این درس دارای مشکلات آموزشی می باشند و با توجه به تاثیر هیجانات مثبت در یادگیری هدف این پژوهش آن است که تاثیر مدل آموزشی مک کارتی را بر افزایش هیجانات مثبت تحصیلی دانش آموزان بررسی کند. نتایج این پزوهش می تواند برای حل مشکلات روانی دانش آموزان بخصوص ایجاد نشاط و امید و لذت برای یادگیری موثر باشد.
روش طرح پژوهش: روش پژوهش این تحقیق از نوع نیمه
تجربی با طرح پیشآزمون و پسآزمون با انتخاب و جایگزینی تصادفی با دو گروه می باشد. متغیر مستقل، مدل آموزشی 4mat و متغیر وابسته عملکرد حل مسئلهی ریاضی، خودکارآمدی ریاضی و هیجان تحصیلی می باشد. شرکتکنندگان در تحقیق 50 نفر بودند که در دو گروه 25 نفری 25 - نفر گروه آزمایشی، 25 نفر گروه کنترل - جایگزین شده اند.
طرح نیمه تجربی برای دانش آموزان شرکتکننده در پژوهش
جامعهی آماری پژوهش حاضر شامل کلیهی دانشآموزان دختر پایه هشتم در سال تحصیلی 93-94 در تبریز بود. روش نمونهگیری تصادفی چندمرحلهای بود. ابتدا از بین نواحی پنجگانهی آموزشوپرورش ناحیه 5 بهتصادف انتخاب شد و سپس از بین مدارس دخترانهی این ناحیه 5 مدرسهی دخترانه و از هر مدرسهی 10 دانشآموز دختر پایه هشتم 50 - دانشآموز - انتخاب شد. سپس 50 نفر انتخاب شده بهطور تصادفی در دو گروه 25 نفری آزمایش و گواه، گمارده شدند.
ابزار پژوهش: پرسشنامه هیجانهای پیشرفت تحصیلی دانشآموز - 5 - AEQ
پرسشنامهی هیجانات پیشرفت AEQ، برای ارزیابی هیجانات مختلف پیشرفت یادگیرندگان در محیطهای آموزشی تهیه و طراحیشده است. این ابزار شامل 24 جمله برای سنجش هیجانهای لذت، امید، غرور، آرامش، خشم، اضطراب، شرمساری، ناامیدی و ملال6 یادگیرندگان قبل از حضور در کلاس و موقعیت یادگیری، در طی درس خواندن، مطالعه کردن و پس از امتحان دادن تدوینشده است.
روایی سازههای درونی پرسشنامه AEQ نیز بر اساس سازههای مؤلفه هیجانی با روش تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تأییدی در پژوهشهای دیگری[35] ،[36] مورد تأیید قرار گرفت .پکران، گوئتز، تیتز و پری، - a2002 - نشان داد آلفای کرونباخ محاسبهشده، برای خرده مقیاسهای پرسشنامه از 75 درصد تا 95 درصد است که پایایی قابلقبول این ابزار را نشان میدهد. در این پژوهش ضرایب آلفای کرونباخ برای خرده مقیاسها 0/74 تا 0/86 به دست آمد.
برای اجرای طرح پژوهشی دانش آموزان گروه آزمایشی 12 جلسهی 1/5 ساعته مباحث فصل یک، دو و سه از کتاب ریاضی پایه هشتم را با مدل مک کارتی آموزش دیدند و دانش آموزان گروه کنترل همان مباحث را به شیوهی سنتی آموزش دیدند. در جدول زیر فرایند مداخله همراه با یک مثال ارائه میشود.
یافته ها
در ابتدا نتایج آمار توصیفی مربوط به متغیرهای تحقیق، هیجان مثبت کلاسی، هیجان مثبت یادگیری، هیجان مثبت امتحان و هیجان مثبت تحصیلی ارائه می شود سپس در ادامه نتایج آمار استنباطی برای آزمون فرضیهها گزارش می شود. برای بررسی فرضیه های پژوهش بعد از بررسی پیش فرض ها از تحلیل کواریانس دو راهه استفاده شده است.
جدول آماره های توصیفی پیشآزمون و پسآزمون هیجان مثبت یادگیری، هیجان مثبت کلاسی، هیجان مثبت امتحان و هیجان مثبت تحصیلی
نتایج تحلیل کواریانس نشان می دهد بین میانگین هیجان تحصیلی مثبت یادگیری گروه آزمایش و کنترل تفاوت معنی دار دیده میشود.
