بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش بررسی ارتباط بین اعتماد بیش از حد مدیران و محافظهکاری حسابداری در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد. به همین منظور دادههای مربوط به 51 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره 1388 تا 1393 جمع آوری شده است. متغیر مستقل اعتماد بیش از حد مدیریتی از طریق رشد فروش و رشد داراییها اندازه گیری شده و همچنین برای اندازه گیری محافظهکاری - متغیر وابسته - از مدل خان و واتس - 2009 - استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل دادهها، از روش رگرسیون چند متغیره با استفاده از دادههای تلفیقی، توسط نرم افزار ایویوز استفاده شده است. یافتهها نشان میدهد که رابطه معنادار معکوسی بین اعتماد بیش از حد مدیریت و محافظهکاری مشروط و غیرمشروط وجود دارد.
کلید واژهها : اعتماد بیش از حد مدیریت؛ محافظهکاری مشروط؛ محافظهکاری غیر مشروط
.1 مقدمه
مدیران و مالکان به طور طبیعی گرایش دارند که نسبت به واحد تجاری بیش از اندازه خوش بین باشند. این خوش بینی زیاد سبب گزارش بیش از اندازه داراییها و درآمد میشود. بر این اساس مالمندیر و تاتی - 2005 - معتقد است که خوش بینی ایجاد شده بوسیله یک ریال سود بیشتر از بد بینی ایجاد شده توسط یک ریال زیان است، که این خوش بینی بیش از اندازه پیامدهای وخیم تری نسبت به بد بینی بیش از اندازه خواهد داشت. تحقیقات پیشین در ادبیات مالی نشان میدهد که اعتماد بیش از حد بر سرمایه گذاری شرکت، تامین مالی و سیاستهای تقسیم سود اثر دارد. بررسی اثر خوش بینی بر سیاستهای شرکت، شامل رویههای حسابداری نیز میشود، زیرا خوش بینی میتواند بر تصمیماتی که آثار مخربی بر ارزش شرکت دارد تاثیر بگذارد اگر مدیران خوش بین، عایدی حاصل از پروژههای سرمایه گذاری خود را بیش از حد ارزیابی کنند موجب به تعویق انداختن شناسایی زیان و استفاده از روش محافظهکارانه مشروط می شود. برای مثال پروژههای دارای ارزش خالص فعلی ضعیف تر ممکن است توسط مدیران خوش بین بعنوان پروژههایی با ارزش فعلی خالص مثبت در نظر گرفته شود از طرفی اگر مدیران سود پروژههای آتی را بصورت خوش بینانهای پیش بینی کنند، موجب تعیین بیش از اندازه ارزش داراییها شده و در مجموع موجب سطح پایینتری از محافظهکاری نامشروط میشود. بنابراین پیش بینیهای مدیریتی نقش مهمی را در اجرای حسابداری محافظه کارانه ایفا می کند.
بر این اساس پژوهش حاضر درصدد است تا به بررسی تاثیر اعتماد بیش از حد مدیران بر محافظهکاری حسابداری در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بپردازد. انتظار میرود مطالعه حاضر بتواند موجب بهبود تصمیمات سرمایه-گذاری مدیریت شود و همچنین با تعدیل اعتماد بیش از حد مدیران از طریق حسابداری محافظهکارانه، موجب بهبود سیاست-های اقتصادی و مالی شرکتها شود.
در ادامه با مرور مبانی نظری پژوهش، پیشینه تحقیقات گذشته داخل و خارج مورد بررسی قرار گرفته و سپس فرضیههای پژوهش و روش شناسی پژوهش ارائه خواهد شد و در پایان تحلیل دادهها انجام شده و پیشنهادی برگرفته از پژوهش ارائه خواهد شد.
.2 مبانی نظری و پیشینه پژوهش
در ادبیات مالی یک مدیر خوش بین به مدیری گفته میشود که درآمدهای حاصل از پروژههای شرکت را بیشتر ارزیابی می-کند و یا به طور سیستماتیک موفقیتهای شرکت خود را مثل جریانهای نقدی بیشتر پیش بینی میکند و یا اثر یا احتمال پیشامدهای منفی شرکت خود را کمتر ارزیابی میکند. یکی از اولین مفاهیم خوش بینی در ادبیات مالی توسط رول بوده است. او معتقد است که خوش بینی مدیریتی پاسخی برای ادغامهایی است که منجر به کاهش ارزش میشود و یا پرداختهای بیش ازحد برای رسیدن به اهداف سازمان می باشد. مالمندیر در پژوهشی بیان می دارد که اعتماد بیش از حد منجر به سرمایه گذاری افراطی و ادغام و تحصیل هایی می شود که باعث کاهش ارزش می شوند.
معتقد است که مدیران برای افزایش منافع شخصی خود در استفاده از معیارهای حسابداری که مبنای اطلاع رسانی برای سرمایهگذاران است، جانبدارانه عمل می کنند و در ارسال اطلاعات اختلال ایجاد مینمایند. اگر محدودیتهایی که این رفتار فرصتطلبانه مدیر را محدود کند، وجود نداشته باشد در آن صورت، ارقام حسابداری موجود در گزارشگری مالی، جانبدارانه تهیه و ارائه خواهد شد. اما محافظه کاری با ملزم کردن به قابلیت تأئید بیشتر، رفتار فرصتطلبانه و جانبدارانه را محدود می کند. در عمل، محافظه کاری در حسابداری، رفتار جانبدارانه مدیر را خنثی کرده و شناسایی سود را به تأخیر می اندازد.
معتقد اند که محافظه کاری بعنوان نیاز بیشتر استاندارد های اثباتی برای شناسایی اخبار خوب از بد معرفی شده است. پیش بینی های مدیریتی نقش تجربی را در اجرای حسابداری محافظه کارانه دارند. برای مثال مدیریت برای پیش بینی ارزش خالص بازیافتنی دارایی ها ازروش قاعده اقلبهای تمام شده یا بازار استفاده می کنند. مدیران خوشبین ارزش عایدی پروژه های شرکت خود را بیش از واقع ارزیابی می کنند.
بنابراین آنها تمایل دارند تا احتمال و دامنهی شوک های مثبت جریان های نقدی آتی این پروژه ها را بیشتر ارزیابی کنند. رول بیان می کند که اثرات اعتماد بیش از حد در سیاست های شرکت های بزرگ، از جمله سیاست های حسابداری، مهم است؛ زیرا اعتماد بیش از حد مدیریت منجر به تصمیماتی می شود که ارزش شرکت را کاهش دهد و می توان گفت: خوش بینی مدیریتی نقش مهمی را در بکارگیری استفاده از حسابداری محافظه کارانه دارد. برآورد بیش از حد عایدات آتی یا جریان های نقدی این پروژه ها یا دارایی ها حداقل دو معنی برای تصمیمات حسابداری مدیران دارد:
1. آنها تمایل به تسریع فرآیند شناسایی سود و به تاخیر انداختن فرآیند شناسایی زیان دارند. بنابراین اعتماد بیش از حد مدیران منجر به گزارشگری مالی محافظه کارانه شرطی، کمتری می شود که با توجه به این می توان گفت ارتباط منفی بین اعتماد بیش از حد مدیریتی و محافظه کاری شرطی وجود دارد.
2. دومین مفهوم برای انتخاب های حسابداری این است که مدیران خوش بین تمایل به ارزش گذاری بالاتر دارایی ها و ارزش گذاری پایین بدهی ها دارند. برای مثال یک مدیر خوش بین با بیشتر کردن احتمال وصول حساب های دریافتنی و به تبع کمتر گزارش کردن تخفیف برای بدهکاران، منجر به ارزش گذاری بیشتر دریافتی های خالص می شود. که این خود باعث نادیده گرفتن محافظه کاری نامشروط می شود و می توان گفت ارتباط منفی بین اعتماد بیش از حد مدیریت و محافظه کاری غیرشرطی وجود دارد.
بر این اساس هدف پژوهش حاضر، مطالعه تاثیر اعتماد بیش از حد مدیران بر محافظه کاری مشروط و غیرمشروط در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. بمنظور دستیابی به هدف فوق مرور پیشینه تحقیقات انجام شده، می تواند مفید باشد که در ادامه به آن می پردازیم.
در رابطه محافظه کاری حسابداری و کارایی سرمایه گذاری توسط شرکت را بررسی کردند. یافته ها بیانگرآن است که بین محافظه کاری و معیارهایی از بیش سرمایه گذاری و کم سرمایه گذاری، رابطه منفی و بین محافظه کاری و سودآوری آتی رابطه ی مثبت وجود دارد. بنابراین شرکت هایی که گزارشگری محافظه کارانه تری دارند، به انجام سرمایه گذاری کاراتر و سودآورتری می پردازند.
آثار بیش اطمینانی مدیریت بر محافظه کاری حسابداری را مورد مطالعه قرار دادند. نتایج پژوهش آنها نشان داد بیش اطمینانی اثر منفی بر محافظه کاری حسابداری داشته و نظارت خارجی این آثار منفی را کاهش نخواهد داد.
در پژوهشی با عنوان حسابداری محافظه کارانه و پیش بینی سود مدیران دریافت که انتشار اعلامیه های پیش بینی سود و تکرار آنها متناسب با سطح محافظه کاری افزایش می یابد. همچنین محتوای اطلاعاتی پیش بینی های مدیریت، اندازه گیری شده بر اساس میزان ارتباط با نتایج تحلیل، بطور منفی با سطح محافظه کاری مربوط است و این ارتباط با تغییردر رشد دارائی ها تغییر می یابد و هنگامی که مدیران اثر ترکیبی تغییرات در میزان محافظه کاری اعمال شده در گزارشگری مالی را که ممکن است منجر به اشتباه در برآورد توسط تحلیلگران شود، را آشکار می دهند، ثابت است. علاوه بر این متعاقب انتشار اعلامیه های سود توسط مدیران، تحلیلگران، پیش بینی های سود را به منظور کاهش دادن اثر محافظه کاری اعمال شده، اصلاح می نمایند. در حالت کلی مدیران اعلامیه های سود را منتشر می کنند که اثرات حسابداری محافظه کارانه را که توسط تحلیلگران بطور کامل شناسائی نمی شود را تعدیل نمایند.
معتقدند مدیران بیش اطمینان نسبت به سایر مدیران تمایل به پرداخت سود تقسیمی کمتری دارند. کاهش در پرداخت سود تقسیمی به دلیل بیش اطمینانی مدیران در شرکت هایی با فرصت رشد پایین تر، جریان وجوه نقد کمتر و عدم تقارن اطلاع آینده بالاتر، بزرگتر است.
به بررسی رابطه بین خوش بینی مدیریت و سیاست های مالی پرداختند. یافته ها نشان داد که اعتماد بیش از حد مدیریت باعث انحراف در سیاست های مالی شرکت ها می شود.
