بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی این تحقیق، بررسی تاثیر چرخه عمر شرکت بر محافظه کاری شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. تحقیق حاضر از نظر هدف در حیطه تحقیقات کاربردی می باشد و براساس ماهیت و روش، تحقیق توصیفی- همبستگی است. با توجه به قلمرو مکانی و زمانی، جامعه آماری پژوهش شامل تمامی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار در دوره زمانی 1389 تا 1393 - در مجموع 625 سال– شرکت - می باشد که با بهره گیری از روش نمونه گیری حذف سیستماتیک، 125 شرکت به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. با توجه به موضوع تحقیق، دو فرضیه تدوین شد که در آن به بررسی تاثیر مراحل رشد، بلوغ و افول شرکت ها بر محافظه کاری حسابداری می پردازد.
در ابتدا، هدف بررسی محافظه کاری بالاتر در مرحله رشد نسبت به مرحله بلوغ و سپس محافظه کاری پایین تر مرحله افول نسبت به مرحله بلوغ بود. داده ها مورد نظر جمع آوری و برای بررسی فرضیه ها در این پژوهش از نرم افزار Eviews8 استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد شرکت هایی که در مرحله رشد قرار دارند، احتمالا محافظه کاری بالاتری - نسبت به اخبار بد - نسبت به شرکت هایی که در مرحله بلوغ قرار دارند، نشان می دهند. هم چنین، شرکت هایی که در مرحله افول قرار دارند، احتمالا محافظه کاری بالاتری - نسبت به اخبار بد - نسبت به شرکت هایی که در مرحله بلوغ قرار دارند، نشان می دهند.
کلیدواژهها: چرخه عمر شرکت؛ محافظه کاری؛ مراحل رشد.
.1 مقدمه و بیان مسئله
مدیران به عنوان مسئول تهیه صورتهای مالی با وقوف کامل بر وضعیت مالی شرکت و با برخورداری از سطح آگاهی بیشتر نسبت به سایراستفاده کنندگان صورتهای مالی، به طور بالقوه سعی دارند که تصویر واحد تجاری را مطلوب جلوه دهند. همچنین ممکن است داراییها و سرمایه واحد تجاری بیشتر از میزان واقعی گزارش گردد. نتیجه کلی این عملیات چنین خواهد بود که تصویر واحد تجاری بهتر از وضعیت واقعی به نظر میرسد و انگیزه تزریق سرمایه و منابع مالی از طریق افراد برون سازمانی به شرکت افزایش مییابد. در چنین شرایطی، اصول و رویههای حسابداری به پشتوانه مراجع تدوینکننده استانداردهای حسابداری، با هدف متعادل کردن خوشبینی مدیران، حمایت از حقوق ذینفعان و ارائه منصفانه صورتهای مالی، مفهوم محافظه کاری را به کار میبرند.
چرخه عمر، از ویژگیهای اقتصادی شرکتها است. شرکتها طبق نظریه چرخه عمر، در مراحل مختلف چرخه عمر ازنظر مالی و اقتصادی، دارای نمودگرها و رفتارهای خاصی هستند، بدین معنی که ویژگیهای مالی اقتصادی شرکت تحت تأثیر مرحله ای از چرخه عمر است که درآن قرار دارد. شرکتها و بنگاههای اقتصادی براساس نظریه چرخه عمرشرکت، مانند تمام موجودات زنده متولد میشوند، رشد میکنند، میمیرند و منحنی یا چرخه عمر را طی میکنند. در جوانی - دوران رشد - ، سازمان ها بسیار انعطافپذیرند ولی در بیشتر مواقع غیرقابل کنترل هستند. با افزایش عمر سازمان ها، روابط تغییر میکند. کنترل افزایش و انعطاف پذیری کاهش مییابد و درنهایت، با پیرشدن - دوران افول - آنها، قابلیت کنترل نیز کاهش خواهد یافت - رحیمیان و همکاران، . - 1394 چرخه عمر سازمان، از عوامل مهم و تعیینکننده در بسیاری از تصمیمات شرکتی است.
با توجه به تغییر رفتار سازمانی در مراحل مختلف چرخه حیات، انتظار میرود رفتار گزارشدهی مالی نیز بر اساس مراحل چرخه حیات سازمانی تغییر پیدا کند. در واقع، پژوهشگران بر این باورند که چرخه حیات شرکت بازتابی از نتایج گزینههای حسابداری است که بیانگر عواملی فراتر از انگیزههای مدیریت سود هستند، زیرا به ندرت پیش میآید مدیران در زمانی واحد در طول مراحل مختلف چرخه حیات سازمان دارای انگیزهها و محرکهای یکسان باشند.
.2 مبانی نظری مفهوم چرخه عمر شرکت. شرکت ها، طبق نظریه چرخه عمر، در مراحل مختلف چرخه عمر از نظر مالی و اقتصادی دارای رفتارهای خاصی هستند، به این معنی که ویژگیهای مالی و اقتصادی واحد تجاری، تحت تاثیر مرحلهای از چرخه عمر است که واحد تجاری در آن قرار دارد.
به این ترتیب، سیاستهای سرمایهگذاری، تامین مالی و تقسیم سود در مراحل مختلف چرخه عمر متفاوت خواهد بود و سیاست واحدی برای طول عمر سازمان وجود ندارد. نظریه چرخه عمر شرکت فرض میکند که شرکتها و بنگاههای اقتصادی، چون تمام موجودات زنده که متولد میشوند، رشد میکنند و میمیرند، دارای منحنی عمر یا چرخه عمر هستند.
شرکت ها بر اساس چرخه عمر به سه دسته رشدی، بالغ و راکد تقسیم میشوند. شرکتهای در حال رشد با انباشته کردن سود موجب افزایش قیمت سهم می شوند. موسسات در حال بلوغ فرصت مناسبی نداشته و سیاست تقسیم سود آنها تاثیری بر قیمت ندارد، هر چند که نسبت ثابت سود تقسیمی آنها باعث کاهش ریسک میشود. موسسات راکد مجبور به تقسیم سود هستند و ریسک بسیار بالایی را در خود دارند. شرکتها را میتوان بر اساس عوامل مختلفی به هر یک از گزینههای فوق تخصیص داد.
شرکتهای دارای رشد فروش و رشد مخارج سرمایهای بالا و عمر کم معمولا به عنوان شرکتهای رشدی شناخته می شوند. شرکتهای دارای رشد فروش و مخارج سرمایهای کم و عمر زیاد به عنوان شرکتهای راکد - در مرحله افول - شناخته شده و شرکتهای بالغ بین این دو گروه قرار میگیرند.
محافظه کاری حسابداری. محافظه کاری حسابداری در شرایطی رخ می دهد که اخبار اقتصادی منفی در مقایسه با اخبار اقتصادی مثبت، زودتر و به موقع تر شناسایی گردد. به عبارت دیگر، محافظه کاری مشروط به نوعی شناخت نامتقارن اخبار اقتصادی مثبت و منفی میباشد. نمونه های محافظه کاری مشروط شامل برخوردهای نامتقارن با سودها و ضررهای احتمالی و لحاظ کردن موجودی با استفاده از پایین ترین هزینه یا قرارداد بازار میباشد. محافظه کاری غیر مشروط به واسطه شناخت کم از دارایی های خالص حسابداری رخ میدهد.
برخلاف حسابداری مشروط، محافظه کاری غیر مشروط به وقایع اخباری مرتبط نیست. نمونه های محافظه کاری مشروط، شامل مخارج تحقیق و توسعه استهلاک سریع می شودکه سریعاً پرداخت میشوند. به سه دلیل تمایز میان محافظه کاری مشروط و غیرمشروط بسیار اهمیت دارد. اول، این دو نوع محافظه کاری، اثرات متفاوت بر صورت های مالی دارند. کاربرد سیاست های حسابداری مربوط به محافظه کاری، غیرمشروط احتمال دارد، - مثلا مخارج تحقیق و توسعه - ، اثراتی بر صورت درآمد به صورت دوره به دوره داشته باشد بالعکس، کاربرد محافظه کاری مشروط بیشتر احتمال دارد که به صورت درآمد ناپایدار باشد و دلیل آن نوسان در محتوا و زمان بندی اخبار اقتصادی در طول دوره ها میباشد.
محافظه کاری، حسابداری را الزام به داشتن درجه بالایی از تائید برای شناخت اخبار خوب مانند سود، در مقابل شناخت اخبار بد مانند زیان تعریف می نمایند. این تعریف، محافظه کاری حسابداری را از دیدگاه سود و زیان توصیف مینماید. اما تعریف دیگر، تعریف محافظه کاری حسابداری از دیدگاه ترازنامه است. بر اساس این دیدگاه، در مواردی که تردیدی واقعی در انتخاب بین دو یا چند روش گزارشگری وجود دارد، آن روشی باید انتخاب شود که کمترین اثر مطلوب بر حقوق صاحبان سهام داشته باشد. تعریف سوم درباره محافظه کاری بر پایه دیدگاه ترکیبی ترازنامه و سود وزیان است. در دیدگاه سوم، محافظه کاری حسابداری، مفهوم حسابداری است که منجر به کاهش سود انباشته گزارش شده از طریق شناخت دیرتر درآمد و شناخت سریع تر هزینه، ارزیابی پائین دارایی و ارزیابی بالای بدهی میشود.
.3پیشینه تحقیق پیشینه داخلی تحقیق. به بررسی کیفیت سود طی چرخه عمر در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که براساس معیارهای پایداری سود و پیشبینی کنندگی سود ، کیفیت سود طی چرخه عمر شرکت ها متفاوت است.
براین اساس، پیشبینیکنندگی و پایداری سود شرکت هایی که در مرحله ی افول قرار دارند، از سایر شرکت ها کمتر است.این در حالی است که بین شرکت های بالغ و رشد، تفاوت معناداری وجود ندارد، لازم به ذکر است که محافظه کاری و مربوط بودن ارزش، طی چرخه عمر شرکت ها، تفاوت معناداری ندارد.
در مقاله ای به بررسی چرخه عمر واحد تجاری، سرمایه و ارزش شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار پرداختند. این پژوهشگران بیان داشتند با توجه به رقابتی بودن امروزه بازار ها، چیدمان بهینه منابع برای حفظ موقعیت و پیشرفت شرکتها، امر حیاتی و غیر قابل اجتناب میباشد. تا جایی که ساختار سرمایه شرکت میتواند به صورت مستقیم بر
