بخشی از مقاله
چکیده
اقلیم یکی از کارآمدترین موهبت های الهی به عنوان عامل بسیار مهم رشد اقتصادی و بخش زیرساخت در توسعه صنعت توریسم مورد توجه برنامه ریزان و پژوهشگران امور گردشگری است. توجه به ویژگی های اقلیمی یک منطقه و تأثیری که این ویژگی ها در شکل گیری تورسیم و اکوتورسیم دارد به منظور لحاظ کردن آن ها در برنامه ریزی ملی و استانی نظیر توسعه صنعت گردشگری از اهمیت درخور توجهی برخوردار است.
لذا در این نوشتار سعی بر آن است با شناختی از اقلیم و توان های طبیعی و تاریخی گردشگری استان آذربایجان غربی و پیوند بین آنها وجایگاه جغرافیا و اقلیم را در توسعه شهر در رابطه با صنعت گردشگری مشخص کنیم. روش تحقیق مبتنی بر بررسی منابع و اسناد کتابخانه ای می باشد. این تحقیق با ارائه تصویری دقیق و جامع از ویژگی های آب و هوایی استان آذربایجان غربی در ارتباط با آسایش حرارتی، بیوکلیمای انسانی، و بویژه اکوتوریسم منطقه به تحلیل نقش عوامل جوی بر توسعه گردشگری منطقه می پردازد.
مقدمه
صنعت توریسم یکی از مهمترین بخش های اقتصادی جهان است که در سال های اخیر رشد فزاینده ای یافته است. این صنعت با بیش از760 میلیون گردشگر و حدود 622 میلیارد دلار درآمد در سال 2004 و بیش از700 میلیارد دلار در سال 2006حدود 10 درصد تولید ناخالص جهان ر ا به خود اختصاص داده است. سازمان جهانی توریسم هم چنین پیش بینی کرده است که تا سال 2020میلادی، جمعیت توریست های جهان به یک میلیارد نفر و درآمد حاصله به 1/6میلیارد دلار بالغ شود .
عوامل زیادی بر صنعتتوریسم تاًثیر می گذراند که یکی از مهمترین آن ها آب و هواست. همراه با موقعیت جغرافیایی، توپوگرافی، چشم انداز، پوشش گیاهی و جانوران، آب و هوا به عنوان یکی از مهمترین منابع پایه محلی در توسعه صنعت گردشگری نقش ایفا می کند. بدین ترتیب می توان گفت که آب و هوا دارای خصیصه یک ثروت عظیم طبیعی است که با تاثیر گذاری بر منابع محیطی طول مدت و کیفیت توریسم، سلامتی گردشگران و حتی تجارب شخصی گردشگران را نیز کنترل می کند
آب و هوا به عنوان یکی از مهمترین عوامل تشکیل دهنده قلمداد می گردد و مراکز تفریحی توریستی موجود چه در گذشته و چه در حال حاضر موجودیت و ارزش های خود را مرهون عوامل متعدد به ویژه آب و هوای مناسب و ملایم می دانند
همچنین آب و هوا و تنوع اقلیمی یکی از مهمترین جاذبه های توریستی است که بخش قابل توجهی از گردشگران را به منظور استفاده از آب و هوای گرمتر و خنکتر از محل اقامت خود به انجام مسافرت توریست ترغیب می نماید
بالسنت که مناسبات میان توریسم و آب و هوا را مورد مطالعه قرار داده است اشاراتی به نقش عوامل مساعد آب و هوا در توسعه پایدار توریسم نموده است - ارمغان،1385،. - 83 آب و هوا مهمترین عامل در توسعه صنعت توریسم محسوب می شود. مسافرت های گروهی و دسته جمعی با شرایط آب وهوایی پیوند می خورد
بررسی آثار گردشگران و جهانگردان در بسیاری مناطق نشان می دهد که پدیده های شاخص جغرافیایی کهطبیعتاً تحت تأثیر اقلیم و یا اثر گذار بر اقلیم و آب و هوا هستند، برای جلب و جذب گردشگران جذابیت بیشتری داشته است. بنابراین مطالعه و شناسایی محدودیت ها و مخاطرات جوی و اقلیمی و نیز آگاهی از جاذبه ها و پتاسیل های نهفته در ویژگی های جوی و اقلیمی جغرافیای گسترده ی کشور در فصل های متفاوت سال، به منظور لحاظ کردن آن ها در برنامه ریزی ملی و استانی نظیر توسعه صنعت گردشگری از اهمیت درخور توجهی برخوردار است. با توجه به موارد بالا و نقش شرایط جغرافیایی استان آذربایجان غربی سوال تحقیق به صورت زیر مطرح می گردد خصوصیات اقلیمی استان آذربایجان غربی چه نقشی در توسعه صنعت گردشگری در این استان دارد.
توسعه گردشگری پایدار
هدف اصلی گردشگری پایدار ارائه روش های منطقی در بهره گیری از منابع طبیعی و انسانی و ممانعت از بکارگیری غیر علمی این منابع است. به دلیل آن که توسعه پایدار گردشگری دارای دوجنبه حفاظت از محیط زیست و منابع و میراث فرهنگی جوامع است - سینای،1381،. - 37 توسعه پایدار گردشگری را به گونه های متفاوتی تعریف کرده اند ازآن جمله عبارت است گردشگری پایدار بر ضرورت استفاده و توسعه منابع گردشگری در یک راه سالم تاکید می کند و همزمان تمهیداتی ایجاد می کند که منابع برای استفاده نسل های آینده با قی بماند
گردشگری پایدار به کارگیری ظرفیت ها مناطق طبیعی برای احیاء بهروری منابع آن در آینده، کمک به شناخت آداب و رسوم و شیوه های زندگی مردم محلی برای کسب تجربه گردشگری، پذیرفتن سهم عادلانه مردم محلی از سودهای گردشگری و بالابردن اشتیاق و انگیزه مردم است
گردشگری پایدار حاصل تلاش در دستیابی به توسعه پایدار در تمام زمینه هاست حال می توان توسعه پایدارگردشگری چنین تعریف کرد : گسترش صنعت گردشگری و جذب گردشگران به کشور یا استان با استفاده از منابع موجود، به گونه ای که ضمن پاسخ دادن به نیازهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حفظ ضوابط قانونی جامعه و برآورده کردن انتظار تماشاگران بتوان وحدت، یکپارچگی، هویت فرهنگی، سلامت محیط زیست، تعامل اقتصادی و رفاه مردمان کشور و مهمانان آن ها را بطور متوازن و پیوسته در حد بهینه تامین کرد
استان آذربایجان غربی با چشم انداز زیبای طبیعی و مجموعه ای از آثار تاریخی، اجتماعی، هنری و مذهبی موقعیت ویژه ای ازنظر جلب جهانگرد داراستمتاًسفانه. موانع و محدودیت های موجود بر سر راه جهانگردی در استان آذربایجان غربی وجود دارد که برای رفع آن اقدامات برنامه ریزی شده ای نیاز است و توسعه صنعت توریسم استان در صورتی که بر اساس اصول منطقی صورت گیرد نقش پویا در توسعه پایدار استان خواهد داشت. در این مقاله سعی شده است گردشگری و نقش آن در برنامه ریزی منطقه ای از دیدگاه اقلیمی بررسی شود و نفشی که اقلیم دراین راستا ایفا می کنند روشن گردد تا با شناخت جاذبه های گردشگری و از بعد دیگر اقلیم وتاثیرات آن بتوان در برنامه ریزی توسعه پایدار گردشگری استان مورد استفاده قرار داد.
محدوده مورد مطالعه
استان آذربایجان غربی در شمال غربی ایران قرار دارد و از شمال به جمهوری آذربایجان و ترکیه، از مغرب به کشورهای ترکیه و عراق، از شرق به استان آذربایجان شرقی و استان زنجان و از جنوب به استان کردستان محدود است. مساحت استان برابر 37 059 کیلومتر مربع است که سیزدهمین استان بزرگ کشور محسوب میشود و 2 25 درصد مساحت کل کشور را تشکیل میدهد جمعیت استان آذربایجان غربی طبق سرشماری سال 2 873 459 - 1385 نفر می باشد که 4 08 درصد جمعیت کل کشور را در خود جای دادهاست و از این لحاظ هشتمین استان پرجمعیت کشور به شمار میآید استان آذربایجان غربی دارای 17 شهرستان، 36 بخش، 36 شهر، 109 دهستان و 3728 آبادی است و مرکز آن شهر تاریخی ارومیه است
