بخشی از مقاله
چکیده:
به منظور بررسی تاثیر ترکیبات مختلف بستر کاشت در افزایش تراکم و وزن غدهچه سه رقم سیب زمینی مطالعهاي در گلخانه بر اساس آزمایش فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد که در آن، فاکتور اول در سه سطح شامل سه رقم سیب زمینی آگریا - V1 - ، اسپریت - V2 - و ساتینا - V3 - و فاکتور دوم در 14 سطح شامل بستر هاي کاشت مختلف بودند.
براساس نتایج به دست آمده، بین بسترهاي مختلف کاشت از نظر میزان تولید غدهچه، اختلاف معنی داري وجود داشت به طوري که بیشترین میزان تولید غدهچه مربوط به بستر کاشت ورمی کمپوست خالص - بستر - 6 بود که بر روي رشد، نمو و تولید غده چه در هر سه رقم سیب زمینی ذکر شده تاثیرات معنی داري داشت. براي وزن تر و میانگین قطر غده چه ها بسترهاي کاشت شماره 6 و 12، به ترتیب بیشترین اختلاف معنی دار را نسبت به بقیه تیمارهاي مورد بررسی ایجاد کردند، براي اثرات اصلی رقم، رقم اسپریت براي همه صفات مورد مطالعه بیشترین میزان غده چه را تولید کرد که در برخی از صفات با رقم آگریا مشترك بود ولی با رقم ساتینا اختلاف معنی داري را نشان داد.
.1 مقدمه
سیبزمینی محصولی است که پس از ذرت گسترش یافتهترین محصول در جهان میباشد که در بیش از 140 کشور جهان تولید میشود و در بیش از 100 کشور هنوز در مناطق معتدل و کشورهاي صنعتی تولید سیبزمینی ادامه دارد و تقریبا 1/3 درصد تولید سیب زمینی در کشورهاي در حال توسعه و عمدتا در قاره آسیا تولید میشود. پرورش گیاهان در بسترهاي کشت به دلیل مزایاي متعدد نظیر کنترل تغذیه ي گیاه، کاهش آلودگی به بیماري ها و آفات و افزایش کمیت و کیفیت محصول نسبت به کشت در خاك در حال گسترش است - ورودونک و همکاران، . - 1982 بسترهاي رشد مانند شن، لیکا، پرلایت، پوسته نارگیل و بسترهاي آلی پیت شرایط خوبی را براي توسعه این نوع سیستم هاي کشاورزي فراهم و ویژگی هاي فیزیکی و شیمیایی بسترهاي رشد بر عملکرد و کیفیت محصول موثر هستند
بستر کاشت جز عواملی است که در تولید مینی تیوبر از اهمیت بیشتري برخودار است. توکاکی و ماهلر - 1989 - برتري بستر کاشت ورمی کولیت و ماسه را بر سایر مخلوط هاي گلدانی گزارش کردند و مشخص نمودند که مخلوط کاشت متشکل از 80 درصد ورمی کولایت و20 درصد ماسه سیلیکا تحت شرایط گلخانه اي منجر به تولید حداکثر عملکرد غده می شود.
فورتی و همکاران - 1990 - و رانلی و همکاران - 1994 - براي بررسی غده چه از بسترهاي کاشت خاك، ورمیکولایت و شن به نسبت 1:1:2 استفاده نمودند. هدف از این تحقیق بررسی تاثیر ترکیبات مختلف بستر کاشت در افزایش تراکم و وزن غدهچه سه رقم سیب زمینی متداول در منطقه اردبیل، انتخاب مناسب ترین رقم سیب زمینی بوسیله تولید مینی تیوبرسازگار به منطقه اردبیل و انتخاب مناسب ترین بسترکاشت براي تولید غده چه ارقام مختلف سیب زمینی بود.
.2 روش تحقیق
این آزمایش در سال زراعی 93-92 در گلخانه شرکت تعاونی تهیه هسته اولیه بذور سبلان اردبیل واقع در کیلومتر 8 جاده اردبیل بر اساس آزمایش فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح کاملا تصادفی اجراء شد. تیمارهاي آزمایش عبارت بودند فاکتور اول در سه سطح شامل سه رقم سیب زمینی آگریا - V1 - ، اسپریت - V2 - و ساتینا - V3 - و فاکتور دوم بستر کاشت در 14 سطح شامل - 1 ماسه خالص - 2 پرلیت خالص - 3 خاك خالص مزرعه - 4 خاك خالص جنگل - 5 پیت ماس خالص - 6 ورمی کمپوست خالص %50 - 7 ماسه50، % خاك منطقه، خاك جنگل، ورمی کمپوست به نسبت مساوي %33 - 8ماسه، 77،% خاك منطقه، خاك جنگل، ورمی کمپوست به نسبت مساوي %25 - 9ماسه، %75خاك منطقه ورمی کمپوست، خاك جنگل به نسبت مساوي %20 - 10ماسه، %40خاك منطقه، %40خاك جنگل%20 - 11ماسه، %40خاك جنگل، %40ورمی کمپوست %20 - 12ماسه، %20خاك منطقه، %60 ورمی کمپوست %15 - 13 ماسه، %35خاك منطقه، %35ورمی کمپوست، %15 پیت ماس %15 - 14 ماسه، %35خاك جنگل، %35 ورمی کمپوست، %15 پیت ماس به صورت ترکیب حجمی بود.
بعد از انتقال گیاهچههاي مورد نظر - رقم اگریا ، اسپریت و ساتینا - ، به گلخانه جهت سازگاري و کاشت در گلدانها در سه تکرار با آبیاري قطره اي ترکیبی از محلول غذایی تهیه شده که در تکمیل آن از نانو کودهاي ریز مغذي نیز استفاده گردید و به طور منظم با فواصل معمول در گلخانه اجرا شد، به منظور اندازه گیري وزن اندام هاي مختلف گیاه نمونه برداري انجام و به آزمایشگاه منتقل شد. در آزمایشگاه تعداد، وزن تر غده چه و قطر غده چه ها تعیین شدند. تجزیه واریانس با نرم افزار آماري SAS و مقایسات میانگین بر اساس آزمون دانکن محاسبه شده و همچنین رسم نمودار ها با نرم افزار Excel انجام شد.
.4 نتایج و بحث:
نتایج تجزیه واریانس حاصل از اندازه گیري صفات مورد مطالعه نشان داد که بین بستر کاشت و رقم از نظر صفات تعداد غدهچه تردر بوته، وزن غدهچههاي تر در بوته و میانگین قطر غدهچه اختلاف معنی داري در سطح احتمال 1درصد وجود دارد
جدول -1 تجزیه واریانس صفات کمی غده چه ي ارقام سیب زمینی در بسترهاي مختلف کاشت
مقایسه میانگین صفات مختلف نشان داد که صفت تعداد غده چه تر در هر بوته بیشترین مقدار را در بستر کاشت ورمی کمپوست خالص - شماره - 6 داشت که با بستر هاي کاشت شماره 11، 5، 10، 14، 9 و 13 در گروه مشترکی قرار گرفتتد، نتایج حاصل از مقایسه میانگین صفات مختلف - شکل - 1 نشان داد که صفت تعداد غده چه تر در هر بوته بیشترین مقدار را در رقم اسپریت داشت که بیشترین تعداد غده چه تر هر بوته را نسبت به بقیه ي ارقام شامل آگریا و ساتینا به خود اختصاص داد.
فورتی و همکاران - 1990 - و رانلی و همکاران - 1995 - براي بررسی غده چه ها از بستر کاشت خاك، ورمی کولایت و شن به نسبت 1:1:2 استفاده نمودند. مقایسه میانگین صفات مختلف نشان داد که بیشترین مقدار وزن غده چه هاي تر در هر بوته به بستر کاشت ورمی کمپوست خالص - شماره - 6 مربوط بوده که با بستر هاي کاشت شماره 10 و 11 در گروه مشترکی قرار گرفته و نسبت به سایر بسترها داراي اختلاف معنی داري بودند - جدول . - 2 نتایج نهایی نشان داد که بهترین تیمار براي وزن غده چه ها ي تر در بوته مربوط به بستر ورمی کمپوست خالص و بهترین رقم براي تولید وزن غده چه هاي تر در بوته مربوط به رقم اسپریت و کمترین آن مربوط به بستر کاشت پرلیت خالص - 2 - و رقم ساتینا بود
نتایج حاصل از مقایسه میانگین قطر غده چه نشان داد که بیشترین مقدار را بسترهاي کاشت شماره 6 و 12 داشت و بهترین ارقام براي صفت میانگین قطر غدهچه ارقام آگریا، ساتینا و اسپریت بودند - جداول 2 و. - 1 مناسب ترین قطر غده چه بین 10-25 میلی متر می باشد و دو بستر فوق الذکر داراي قطر غده چه بین 25-24 میلی متر بودند. در حالت کلی نتایج بدست آمده نشان داد که بهترین بستر کاشت براي داشتن حداکثر میانگین قطرغدهچه مربوط به بسترهاي شماره 6 و12 و ارقام آگریا، اسپریت و ساتینا و کمترین آن مربوط به بستر کشت پرلیت خالص - شماره - 2 بود.
جدول -2 مقایسه میانگین اثرات بسترهاي مختلف کاشت بر صفات اندازه گیري شده ارقام سیب زمینی
