بخشی از مقاله
چکیده
این آزمایش در سال 1396 به منظور تاثیر تراکم کاشت بر توانایی رقابت دو رقم سیبزمینی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. برای این منظور دو رقم سیبزمینی - کنبیک و کایزر - در تاریخ 30 فروردین درتراکمهای 5 و 7/5 و 10 بوته در متر مربع کشت شد. این پژوهش در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در تاریخ مورد نظر غدههای بذری در ردیفهایی به طول 2 متر و فاصله بین ردیف 65سانتیمتر و فاصله بوتهها بترتیب 33 و22 و 15 سانتیمتر کشت شد. هدف از این آزمایش بررسی تاثیر تراکم کاشت دو رقم سیبزمینی بر کنترل علفهای هرز بر روی اجزای عملکرد است.
.1 مقدمه
وجود علفهای هرز در میان مزارع سیبزمینی که یکی از محصولات مهم و استراتژیک کشور است، هر ساله خسارت قابل توجهی به بار میآورد. تنوع اقلیمهای موجود در کشور و گستردگی و پراکنش کشت سیبزمینی سبب بروز تنوع زیاد علفهای هرز و دشواری در مبارزه علیه آن با توجه به نوع علفهرز، تراکم و زمان رویش آن در محصول سیبزمینی شده است. امروزه به دلیل افزایش قیمت علفکشها در سیستمهای تولید کشاورزی فشرده، مشکلات زیست محیطی ناشی از کاربرد بیرویه آنها و مقاومت علفهای هرز به علفکشها، توسعه راهکارهای زراعی به عنوان یک روش ایمن و کم هزینه برای مدیریت علفهای هرز از الویت کشاورزی پایدار محسوب میشود.
روشهای زراعی مانند تراکم و الگوی کشت، تاریخ کاشت، نوع و مقدار کود، تناوب زراعی، انتخاب رقم مناسب و انواع مالچها میتواند ابزار مناسبی در جهت نیل به مدیریت پایدار و موثر علفهای هرز باشد. ارقام با قدرت رقابتی بالا در برابر علفهای هرز قادرند ضمن حفظ عملکرد خود در حضور علفهای هرز، رشد و تولید بذر علفهای هرز را نیز کاهش دهند
آزمایشهای زیادی نشان داده است که ارقام مختلف گیاهان زراعی در رقابت با علفهای هرز توانایی متفاوتی دارند. طی بررسی که توسط بشیری مجد و همکاران - 1394 - روی قابلیت رقابتی چند رقم سیبزمینی با علفهای هرز انجام شد از نظر تراکم و زیستتوده کل علفهای هرز، ارقام سیبزمینی دارای اختلاف معنیداری بودند. تداخل علفهای هرز سبب کاهش شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، مادهی خشک کل و سرعت رشد غده شد که این کاهش در بین ارقام مختلف یکسان نیست. به طوری که ارقام دیررس در مقایسه با ارقام زودرس و نیمه زودرس کاهش کمتری را نشان میدهد
سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی را در - Relative Growth Rate = RGR - ارقام مختلف سیبزمینی مورد بررسی قرار دادند و بیان داشتند که بین ارقام برای صفات مورد بررسی اختلاف وجود داشت. سینگ و همکاران - 1966 - تاثیر زودرسی بر سرعت رشد محصول را مورد بررسی قرار داده و اظهار داشتند که سرعت رشد محصول تحتتاثیر زودرسی قرار نگرفت اما حداکثر سرعت رشد غده بستگی به زودرسی غده داشت.
ارقام مختلف یک گیاه زراعی از نظراستفاده از منابع مشترک، سرعت پوشاندن کانوپی - سرعت رشد شعاعی - و سیستم ریشهای گسترده با هم متفاوت بوده و از نظر قدرت رقابت با علفهای هرز نیز به پیروی از همین خصوصیات متفاوت میباشند - گراگوری و همکاران،1995 ؛ ریر و همکاران، - 1998 علفهای هرز از دیر باز به عنوان رقیب و دشمن گیاهان زراعی در جهت کاهش تولید مطرح بودهاند.
آزمایشها نشان داده است که در شرایط رقابت علفهای هرز هر رقمی که بتواند سطح برگ بیشتری در لایههای بالایی کانوپی داشته باشد در رقابت موفقتر خواهد بود - فربدنیا و همکاران 1388 ، گراهام و همکاران 1988 و بارنز و همکاران. - 1990 بارنز و همکاران - 1990 - گزارش کردند که موقعیت برگ در لایههای بالاتر کانوپی اولین عامل تعیین کننده مقدار نور جذب شده و قدرت رقابت در جذب نور است.
نتایج آزمایش محمددوست و بخشی - 1394 - نشان داد که ژنوتیپهای مختلف گندم در واکنش به رقابت علفهای هرز عکس العملهای متفاوتی نشان میدهند . بعضی ارقام در شرایط رقابت ارتفاع و سطح برگ خود را حفظ و یا حتی افزایش میدهند که این امر میتواند به برتری رقابت آنها با علفهای هرز کمک نماید . کشت این ارقام در صورتی بتوانند پتانسیل عملکرد بالای خود را حفظ نمایند میتواند در درازمدت علفهای هرز را کنترل نماید.
علاوه بر انتخاب ارقام با توانایی رقابت بالا، تراکم مناسب کاشت نیز اهمیت زیادی در کنترل غیرشیمیایی علفهای هرز دارد. در کاشتهایی با فواصل باریکتر، ضمن کاهش رقابت درون گونهای شکل گیری سریعتر و یکنواختی توزیع پوشش کانوپی برروی سطح زمین ورود نور را به داخل جمعیت گیاهی کاهش میدهد و مانع رشد علفهای هرز خواهد شد و از طرفی از رشد بذور علفهای هرزی که برای جوانهزنی نیازمند نورند جلوگیری مینماید
لذا با توجه به موارد ذکر شده این تحقیق به منظور تعیین بهترین رقم و تراکم خاص گیاهی است که بتواند با کنترل علف هرز مزرعه سیبزمینی بر میزان رشد و عملکرد سیبزمینی تاثیر گذار باشد.
.2 مواد وروشها
این آزمایش در سال 1396 به منظور تاثیر تراکم کاشت بر توانایی رقابت دو رقم سیبزمینی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. برای این منظور دو رقم سیبزمینی - کنبیک و کایزر - در تاریخ 30 فروردین درتراکمهای 5 و 7/5 و 10 بوته در متر مربع کشت شد. این پژوهش در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. به منظور آماده سازی زمین ، بقایای گیاهی گندم سال قبل توسط گاوآهن برگردان به خاک برگردانده شد. در تاریخ مورد نظر غدههای بذری در ردیفهایی به طول 2 متر و فاصله بین ردیف 65سانتیمتر و فاصله بوتهها بترتیب 33 و22 و 15 سانتیمتر کشت شد. بلافاصله پس از هر بار کشت آبیاری به صورت نشتی انجام شد. در شروع مرحله رشد رویشی سریع کود نیتروژن 250 - کیلو گرم در هکتار - از منبع اوره استفاده شد.
پس از سبز شدن سیبزمینی هر کرت به دو قسمت مساوی تقسیم شد که در یک قسمت علفهای هرز بطور کامل تا پایان فصل رشد وجین شد. در طول آزمایش صفاتی از جمله تراکم علفهای هرز در دو مرحله شروع غدهزایی و رسیدگی کامل سیبزمینی از دو نقطه در هر کرت، وزن خشک علفهای هرز در پایان فصل، عملکرد و اجزای عملکرد سیبزمینی ، تعداد و وزن غده در بوته، عملکرد غده کل و قابل فروش، مورد بررسی قرار گرفت.
.3 بحث و نتایج
تاثیر تراکم کاشت دو رقم سیبزمینی بر تراکم علفهای هرز
نتایج تجزیههای آماری نشان داد که فاکتورهای مورد مطالعه و اثرات متقابل آنها تاثیر معنیداری بر تراکم علفهای هرز در مرحله ساقهدهی و گلدهی سیبزمینی نداشته است، اما تاثیر رقم و تراکم بوته آن با رقم در مرحله غدهدهی سیب-زمینی بر تراکم علفهای هرز معنیدار بود - جدول . - 1 نحوه توزیع وتراکم بوتهها در جذب و بهروری از عوامل محیطی موثر بر رشد ورقابت درون و برون بوتهای گذاشته و در نهایت از عوامل تعیین کننده عملکرد دانه میباشد
تغییر الگوی کاشت از طریق کاهش یا افزایش فاصله بین و روی ردیفها منجر به کاهش و افزایش تراکم بوته در واحد سطح میشود که میتواند بر رقابت بین گیاهان وعملکرد آنها تاثیرگذار باشد. در تراکمهای زیاد، میزان موادغذایی قابل دسترس برای هر گیاه کاهش ودر نتیجه رشد اندامهای هوایی محدود میشود. از طرفی بدلیل سایه اندازی ورقابت شدید برای نور و کمبود عوامل محیطی، سرعت ریزش برگها افزایش مییابد. این دو ممکن است از آثار مفید رشد سریع اولیه آنها بکاهد - بوارد و هارویل، - 1996 و در صورت محدودیت شدید در عوامل محیطی باعث کاهش عملکرد دانه گردد
جدول.1 تجزیه آماری تاثیر تراکم و رقم بر تراکم علفهای هرز
