بخشی از مقاله
مقدمه
فسفر برخلاف نیتروژن و گوگرد، در گیاه کاهش نمییابد بلکه در بالاترین سطح اکسیداسیون قرار دارد. فسفر بعد از جذب، توسط گیاه - به طور عمده به شکل - H2Po4- به استرهای ساده فسفات نظیر قندهای فسفاتدارتبدیل شده یا از طریق پیوند پیروفسفات به یک فسفات دیگر متصل میشود - . - ATP فسفات معدنی ماده اولیه یا محصول نهایی بسیاری از واکنش های آنزیمی نظیر تبدیل ADP بهATP میباشد. فتوسنتز و بخشبندی کربن در چرخه نور- تاریکی برگها به مقدار زیادی تحت تاثیر غلظت فسفر معدنی کلروپلاست و جزءبندی آن بین کلروپلاست و سیتوپلاسم میباشد.
فسفر، عامل اسیدی اسیدهای نوکلئیک بوده، غلظت بالای کاتیون در ساختار DNA و RNA به سبب وجود همین عنصر است. فسفریلاسیون پروتئینهای آنزیمی توسط ATP, GTPو ADP نیز سبب تشدید فعالیتهای آنزیمی میشود - خوشگفتارمنش، . - 1386 در صورت کمبود فسفر، رنگ برگ به سبز تیره گراییده و رگبرگها و دمبرگهای قسمت فوقانی بوته - برگهای جوان - ارغوانی رنگ میشوند - جیحونی، . - 1388 کود دامی منبعی از عناصر میکرو و ماکرو برای رشد گیاهان است.
وی و همکاران - 2006 - بیان میدارند که کودهای دامی ظرفیت تبادل خاک را افزایش داده و در نتیجه منجر به نگهداری عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان و جلوگیری از هدر رفتن این عناصر در اثر آبشویی میشود. ورمیکمپوست دارای ساختمان دانهای بوده و خصوصیات آن شبیه پیت است، و دارای خلل و فرج، ظرفیت نگهداری آب و فعالیّت میکروبی زیاد میباشد. همچنین میزان عناصر غذایی قابل جذب در ورمیکمپوست بالا و دارای آنزیمها و هورمونهای رشد میباشد. این ویژگیها شرایط بسیار عالی را برای خاک ایجاد کرده و در صورت ترکیب با خاک، بستر مناسبی را برای رشد گیاهان فراهم میکند
مواد و روشها
در این آزمایش تاثیر کودهای آلی ورمیکمپوست و دامی به همراه کود شیمیایی بر غلظت برخی عناصر غذایی و بعضی صفات رشدی نشاء گوجهفرنگی در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار بر روی نشاء گوجهفرنگی اجرا شد. تیمارها شامل کودهای آلی، ورمیکمپوست در چهار سطح 0، 10، 20و 30 درصدحجمی و کود دامی نیز در چهار سطح 0، 10، 20 و 30 درصد حجمی که به هر دو کود آلی، کودشیمیایی - 20-20-20 - NPK در دو سطح 0 و 2 گرم در لیتر افزوده شد.
این تیمارها شامل ورمیکمپوست صفر حجمی + کود شیمیایی در سطح صفر - - C، ورمیکمپوست 10 حجمی درصد + کود شیمیایی در سطح صفر - - 10Vc، ورمیکمپوست 20 حجمی درصد + کود شیمیایی در سطح صفر - - 20 Vc، ورمیکمپوست 30 حجمی درصد + کود شیمیایی در سطح صفر - - 30 Vc، کود دامی صفر حجمی درصد + کود شیمیایی در سطح صفر - - C، کود دامی 10حجمی درصد + کود شیمیایی در سطح صفر - - 10M، کود دامی 20حجمی درصد + کود شیمیایی در سطح صفر - - 20 M، کود دامی30حجمی درصد + کود شیمیایی در سطح صفر - - 30 M، ورمیکمپوست صفر حجمی درصد + کود شیمیایی در سطح2 گرم در لیتر - - F، ورمیکمپوست10 حجمی درصد + کود شیمیایی در سطح2 گرم در لیتر - - 10 Vc+ F، ورمیکمپوست 20 حجمی درصد + کود شیمیایی در سطح2 گرم در لیتر - - 20 Vc+ F، ورمیکمپوست 30 حجمی درصد + کود شیمیایی در سطح2 گرم در لیتر - - 30 Vc+ F، کود دامی صفر حجمی درصد + کود شیمیایی در سطح2 گرم در لیتر - - F، کود دامی 10 حجمی درصد + کود شیمیایی در سطح2 گرم در لیتر - - 10 M، کود دامی 20حجمی درصد + کود شیمیایی در سطح2 گرم در لیتر - - 20 M و کود دامی30حجمی درصد + کود شیمیایی در سطح2 گرم در لیتر - M - 30 بودند. نسبت های مختلف از کود دامی و ورمیکمپوست را با خاک مخلوط شده و در گلدانها 5 کیلویی جایگذاری شدند
. قبل از کشت، بذرها را به مدت 1 تا 3 روز خیسانده شد تا آماده جوانهزنی گردند. سپس بذرها در عمق یک سانتیمتری گلدانهایی5 کیلویی قرارداده شد و هر روز آبیاری شدند. دو هفته بعد از کشت کاربرد 2 گرم در لیتر کود شیمیایی NPK به همراه آب آبیاری به صورت هفته ای دو بار اعمال شد. در مرحله 4 برگی تعدادی از نشاها برای انجام آزمایش، آزمایشگاه منتقل شد. جهت محاسبه غلظت فسفر گیاهی از روش خاکسترخشک با اسیدکلریدریک استفاده شد. سپس غلظت عنصر فسفر در عصاره توسط دستگاه اسپکتروفتومتر قرائت گردید.
نتایج و بحث
همانطور که دادههای جدول - - 1 نشان میدهد تیمارهای کود شیمیایی و کودهای آلی - کود دامی و ورمیکمپوست - و برهمکنش این تیمارها، تفاوت معنیداری در سطح یک درصد بر میزان فسفر اندام هوایی داشتند. با بررسی شکل 10-4 کود شیمیایی باعث افزایش 36 درصدی میزان فسفر اندامهای هوایی نسبت به عدم کاربرد کود شیمیایی شد. همچنین از بین تیمارهای کود آلی تیمار 30 درصد ورمیکمپوست بیشترین - 0/76 - و شاهد - صفر درصد کود آلی - کمترین - 0/19 - فسفر را داشتند. بهعلاوه با بررسی برهمکنش این تیمارها مشخص شد که بیشترین - 0/81 درصد - و کمترین 0/15 - درصد - مقدار فسفر بهترتیب مربوط به تیمار ترکیب 30 درصد ورمیکمپوست با کود شیمیایی و تیمار شاهد بود - شکل. - 1 کود دامی و ورمیکمپوست منبع غنی از فسفر
جدول-1 نتایج تجزیه واریانس اثر تیمارهای مختلف بر غلظت فسفر درون نشاء
هستند که با افزایش سهم آنها در بستر کشت میزان فسفر در اندامهای هوایی نشاء افزایش یافت که این افزایش فسفر در تیمار کاربرد 10 درصد حجمی ورمیکمپوست به صورت معنیداری بیشتر از کاربرد 10 درصد حجمی کود دامی است زیرا ورمیکمپوست دارای میکروارگانیسمهای مفید نظیر قارچهای میکوریزا و
شکل -1 اثر مقایسه میانگینهای کود دامی و ورمیکمپوست - الف - و کود شیمیایی - ب - بر درصد فسفر اندام هوایی
شکل-2 اثر تیمارهای مختلف کود دامی، ورمیکمپوست و کود شیمیایی بر درصد فسفر اندام هوایی
باکتریهای موجود در ریزوسفر نظیر میکروارگانیسمهای حل کننده فسفات میباشد که در جهت فراهمی عناصر غذایی مورد نیاز گیاه مانند فسفر محلول عمل می نماید سبب بهبود جذب عناصر غذایی توسط نشاء شده است. همچنین با افزودن کود شیمیایی به بستر کشت، باعث افزایش معنیدار فسفر اندامهای هوایی نشاهای رشد کرده در هر دو بستر کشت کود دامی و ورمیکمپوست شد، زیرا حلالیت فسفر موجود در کود شیمیایی زیاد میباشد. افزودن کود شیمیایی به صورت محلول به تنهایی به خاک اگرچه موجب افزایش فسفر اندام هوایی میگردد.
