بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیر تغییر پذیری تمرین و منجمدسازی درجات آزادی بر یادگیری پرتاب دارت دانش آموزان مبتدی بود. آزمودنیها شامل 48 نفر از دانش آموزان دختر 15-12 ساله، مقطع متوسطه اول شهرستان شوشتر بدون هیچ گونه تجربه در مهارت پرتاب دارت بودند که به صورت هدفمند انتخاب و پس از همگن سازی در 4 گروه 12 نفری تمرین ثابت همراه با منجمد سازی درجات آزادی؛ تمرین متغیر همراه با منجمد سازی درجات آزادی؛ تمرین ثابت بدون منجمد سازی درجات آزادی و تمرین متغیر بدون منجمد سازی درجات آزادی تقسیم شدند.
در مرحله اکتساب تمامی گروه ها طی 5 جلسه و در هر جلسه 4 بلوک 10 کوششی به پرتاب دارت پرداختند.آزمون اکتساب بلافاصله بعد از آخرین جلسه تمرینی و آزمون یادداری نیز 48 ساعت بعد انجام گردید. نتایج تحلیل واریانس با آزمون تعقیبی نشان داد تمرینات ثابت و متغیر با و بدون منجمد سازی درجات آزادی بر یادگیری تکلیف پرتاب دارت تاثیر معنی داری داشت.
همچنین در مراحل اکتساب و یادداری گروههای تمرین متغیر به طور معنی داری از گروه های تمرین ثابت عملکرد بهتری در مهارت پرتاب دارت داشتند. بنابراین آثار مثبت تغییرپذیری تمرین در شرایط انجماد درجات آزادی در افراد مبتدی مورد تایید قرار گرفت. افزایش مقدار تغییرپذیری تمرین، با افزایش مقدار خطای اجرا در حین تمرین همراه است. با این حال، خطای زیاد در اجرا ممکن است از خطای کمتر در یادگیری مهارت بهتر باشد که این امر در شرکت کنندگان در این تحقیق صادق بود.
مقدمه
براساس کار برجسته پروتئو و همکاران - 1988،1987، - 1992، دیدگاه اختصاصی بودن تمرین پیشنهاد می کند که یادگیری مهارتهای حرکتی به منابع اطلاعات حسی ادراکی موجود در خلال تمرین بستگی دارد که این منابع حسی در طی اجرای یک مهارت به صورت اختصاصی میباشدکه منجر به عملکرد بهینه فرد میشود - پروتئو و همکاران، . - 1992 تحقیقات زیادی از دیدگاه اختصاصی بودن تمرین حمایت کرده اند،
برای مثال، یوشیدا و همکاران - 2004نظریه اختصاصی بودن تمرین را در تکالیف هدف گیری سریع در دو شرایط بینایی و حذف بینایی و دستکاری نوع طول تمرین - تعداد جلسات کم و زیاد - و دریافت بازخورد در طول فرآیند اکتساب را مورد بررسی قرار دادند، نتایج آنها از نظریه اختصاصی بودن تمرین حمایت کرد و نشان داد در آزمون با چشم بند و حذف بازخورد گروه تمرینی با تعداد جلسات زیاد و بینایی طبیعی ضعیف ترین عملکرد و گروه با تعداد جلسات زیاد با حذف بینایی بهترین عملکرد را داشته اند.
عبدلی، شمسی پور دهکردی و شمس - 1389 - ، در مطالعه ای دیگر، به بررسی تاثیر بینایی، حس عمقی و تعداد جلسات تمرین بر اکتساب و انتقال سرویس ساده والیبال و بررسی نظریه اختصاصی بودن تمرین پرداختند. نتایج مطالعه آنها نشان داد که در آزمون اکتساب گروهی که 5 - جلسه - با بینایی طبیعی تمرین کرده بودند، گروهی که با چشم بند تمرین کرده بودند عملکرد بهتری را از خود به نمایش گذاشتند. این پژوهشگران اظهار نمودند چون افراد شدیداً به نشانه های بینایی در فرآیند اکتساب وابسته شدند، لذا حذف آن منجر به ضعف عملکرد آنها در آزمون انتقال گردیده است. دیدگاه دومی که در حیطه سازماندهی جلسات تمرین از اهمیت بالایی برخوردار است، دیدگاه تغییرپذیری و طرحوار تمرین می باشد
این دیگاه، به تنوع حرکت و تنوع ویژگیهای زمینهای اشاره دارد که فراگیر هنگام تمرین مهارت تجربه می نماید - مگیل، . - 2010 به بیان دیگر، براساس دیدگاه طرحواره اشمیت - 1975 - ، پیش بینی های کلیدی اجرای موفقیت آمیز یک مهارت، به میزان تغییرپذیری تمرین بستگی دارد و تغییرپذیر بودن تمرین عاملی تاثیرگذار و مهم در میزان یادگیری حرکتی می باشد.
برخلاف اصل ویژگی تمرین، دیدگاه تغییرپذیری تمرین بیان می کند که به جای به یادآوردن توالی های حسی ویژه، یادگیرنده از بازخورد، جهت استقرار قوانین ویژه یا طرحواره استفاده می کند - خواجوی، . - 1379 شواهد تحقیقی نشان میدهد که انجام تمرینات متغیر بر جزء پارامتر مؤثر است در حالیکه بر جزء GMP تاثیری ندارد
بسیاری از تحقیقات میدانی انجام شده در زمینه تغییرپذیری تمرین، دیدگاه طرحواره اشمیت را مورد تأیید قرار داده اند - لندین و همکاران، 1993؛ ویتاکارا و شیا، - 2002، اما در برخی از آنها محققان بین گروه تمرین متغیر با سایر گروهها، تفاوت معناداری را گزارش نکرده اند - گیوفریدا و همکاران، 2002؛ گودوین و گریمز، . - 1998 در واقع در این تحقیقات دیدگاه طرحواره اشمیت مورد حمایت قرار نگرفته است. از سوی دیگر، برخی شرایط تمرین مستلزم استفاده شدید از منابع شناختی است. نوع تمرین بکارگرفته شده - تمرین ثابت و یا متغیر - ممکن است مستلزم سطوح متفاوتی از تلاش شناختی باشد
بر اساس نظریه رندل و همکاران 2010 - - ، میزان تلاش شناختی به عواملی مانند پیچیدگی و دشواری تکلیف، بازخورد درونی، بازخورد بیرونی و نوع تمرین - تمرین ثابت و یا متغیر - بستگی دارد. به بیان دیگر، دشواری تکلیف، متغیری تاثیرگذار بر یادگیری حرکتی می باشد که می تواند منجر به اعمال سطوح متفاوتی از تلاش شناختی گردد
یکی از روش های دستکاری دشواری تکلیف تغییر درجات آزادی تکلیف است. مسئله تثبیت یا رهاسازی درجات آزادی یکی از موضوعات مهم مطالعات کنترل حرکات است - برنشتاین، . - 1967 برنشتاین - 1967 - یادگیری مهارت حرکتی را به عنوان غلبه بر درجات آزادی بیومیکانیکی اضافی قلمداد کرد و برای فعالیت های جسمانی انسان سه مرحله یادگیری قائل شد؛ در مرحله اول، اندام و تنه هنگام اجرای حرکت محکم و ثابت نگه داشته میشوند، در نتیجه تعداد درجات آزادی به حداقل میزان کاهش مییابد.
در مرحله دوم، تثبیت و محدودیت درجات آزادی مفصل- فضا برطرف میشود، طوری که سرانجام فرد برای اجرا در تمام درجات آزادی ممکن استفاده میکند. در مرحله سوم، یادگیرنده به جای مقاومت در برابر نیروهای منفعل - واکنشی، اینرسی و اصطکاک - برخاسته از تعامل بین ارگانیسم و محیط، از آنها بهره برداری میکند. استفاده بهینه از این نیروها از میزان تلاش واقعی برای تولید حرکت میکاهد و در نتجه حرکت نرم، روان و کارآمد میشود. اهمیت مطالعات مربوط به تغییرات درجات آزادی، تلاش برای یافتن شاخص های اساسی یک الگوی حرکتی و تفکیک شاخص های ترتیب از شاخص های کنترل است
نکته مهم این است که محدودیت ها را به عنوان عامل منفی یا بد نباید در نظر گرفت محدودیت ها مسیر هایی را فراهم می کنند تا حرکات به راحتی به وجود آیند
بستر رودخانه به عنوان یک عامل محدود کننده عمل می کند یعنی از جریان یافتن آب به این سو و آن سو جلوگیری کرده و آن را در یک مسیر - کانال - ویژه هدایت می کند. محدودیت ها ویژگی هایی هستند که حرکت را شکل می دهند آنها مانع حرکت شده و آن را به یک زمان و مکان ویژه در فضا هدایت می کنند؛ به عبارتی آنها به حرکت فرم خاصی می دهند. بنابراین در این پژوهش سعی شده است که در کنار تغییر پذیری تمرین، تثبیت و آزاد سازی درجات آزادی نیز بر یادگیری مهارت پرتاب دارت دانش آموزان 12 تا 15 ساله مورد بررسی قرار گیرد.
روش شناسی
روش تحقیق از نوع نیمه تجربی - کاربردی بوده و اطلاعات طرح، پیش آزمون، آزمون اکتساب، آزمون یادداری در جمع آوری اطلاعات مورد استفاده قرار می گیرند. روش گردآوری اطلاعات به صورت میدانی بود. جامعه آماری تحقیق شامل تمامی دانش آموزان مقطع متوسطه اول شوشتر با دامنه سنی 15-12 سال می باشد.آزمودنی ها شامل 48 نفر از دانش آموزان دختر -12 15 ساله، مقطع متوسطه اول شهرستان شوشتر به صورت هدفمند انتخاب شدند.
این افراد هیچ گونه تجربه ای در مهارت دارت نداشته و پس از همگن سازی در 4 گروه 12 نفری گنجانده شدند. گروه اول: تمرین ثابت همراه با منجمد سازی درجات آزادی؛ گروه دوم: تمرین متغیر همراه با منجمد سازی درجات آزادی؛ گروه سوم: تمرین ثابت بدون منجمد سازی درجات آزادی؛ گروه چهارم: تمرین متغیر بدون منجمد سازی درجات آزادی. شرکت کنندگان در این مطالعه ابتدا با محل آزمون، طرز اجرای شرایط مورد نظر و نحوه امتیازدهی آشنا گشته و بعد از مرحله آشنا سازی، تمامی شرکت کنندگان، تکلیف پرتاب دارت را در محیط آزمایشگاه، طبق قوانین بین الملل و در شرایط یکسان - بدون تغییرپذیری و فریز کردن مفاصل - در یک بلوک 10 کوششی انجام دادند.
بعد از هر پرتاب امتیاز توسط آزمونگر در برگه مخصوص امتیازات ثبت گردید. امتیاز بدست آمده به عنوان نمره پیش آزمون برای افراد ثبت شد. بعد از اجرای مرحله پیشآزمون، گروه های تحقیق به صورت همگن شده درآمد سپس هریک از گروه تمرین مخصوص به خود را در مرحله اکتساب انجام دادند. در مرحله اکتساب تمامی گروه ها طی 5 جلسه و در هر جلسه 4 بلوک 10 کوششی به پرتاب دارت پرداختند.
فاصله استراحت بین هر بلوک 2 دقیقه بود. در گروه تمرینات متغیر همراه با منجمد سازی درجات آزادی ضمن تغییر فاصله پرتاب 2 - ، 2/3 و 2/5 متر - در 2 بلوک از تمرینات مچ دست و در 2 بلوک دیگر آرنج بسته میشد - در هر فاصله 20 پرتاب - . در گروه تمرینات ثابت همراه با منجمد سازی فاصله پرتاب ثابت 2 - متر - است و مجددا در 2 بلوک مچ و در 2 بلوک آرنج را بسته شد. گروه تمرینات متغیر بدون منجمد کردن درجات آزادی نیز 4 بلوک 10 کوششی پرتاب دارت در سه فاصله 2 - ، 2/3 و 2/5 متر - اجرا کرد - هر فاصله 20 پرتاب - . گروه تمرینات ثابت بدون منجمد کردن درجات آزادی، 4 بلوک 10 کوششی پرتاب دارت را از فاصله پرتاب ثابت - 2 متر - اجرا کردند .
آزمون اکتساب بلافاصله بعد از آخرین جلسه تمرینی و آزمون یادداری نیز 48 ساعت بعد انجام گردید. لازم به ذکر تعداد کوشش های در پیش آزمون و آزمون های اکتساب و یادداری 10 کوشش بود. برای مقایسه عملکرد گروه ها در هر مرحله - اکتساب و یادداری - ، از آزمون تحلیل واریانس دو راهه و تعقیبی توکی استفاده شد. سطح معنی دار برای همه متغیر ها P<0/05 در نظر گرفته شد.
