بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی یک دوره 4ماهه برنامه تمرینی روانشناختی - - PST بر مهارتهاي ذهنی منتخب و عملکرد نوجوان دختر فوتبالیست انجام شد. تمرین مهارتهاي روانشناختی با استفاده از تکنیک روانشناختی PST، - - Psychology Sport Training طی 16هفته روي نوجوانان فوتبالیست تیم شهرداري تهران انجام گرفت. محل پژوهش باشگاه تیم شهرداري تهران بود که تمامی افراد عضو تیم - 22نفر - در این طرح پژوهشی شرکت داشتند. آزمودنی-هاي شرکت کننده بطور تصادفی به دو گروه کنترل - 10نفر - و آزمایش - 12نفر - تقسیم شدند. سپس هر دو گروه در پیش آزمون، پرسشنامه OMSAT-3 به منظور ارزیابی مهارتهاي ذهنی و چک لیست محقق ساخته به منظور ارزیابی عملکرد را تکمیل کردند. بعد از 16هفته برنامه PST، از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد.
اطلاعات جمع آوري شده با SPSS,16 و از طریق آزمون آماري تی مستقل - T-test - مورد بررسی قرار گرفت. یافتهها نشان داد که بین میانگین تفاضل نمرهي واکنش به استرس، تمرکز و عملکرد در پیش آزمون و پس آزمون اختلاف معنادار وجود دارد ولی در متغیر کنترل ترس این اختلاف معنادار نیست. برنامهي PST به کار برده شده در این تحقیق، واکنش به استرس افراد مورد مطالعه را در جهت مثبت سوق داده است. به نظر می رسد استفاده از تکنیکهاي روانشناختی تن آرامی و تصویر سازي در این پژوهش، بجز ترس، بروي تمرکز و واکنش به استرس در گروه آزمایش تاثیر بسزایی داشته است. بر این اساس طراحی، ترویج و آموزش اینگونه برنامه هاي روانشناختی جهت بهبود عملکرد فوتبالیستها بخصوص در ردههاي سنی پایه توصیه میگردد.
واژگان کلیدي: تمرین مهارت روانشناختی، مهارتهاي روانشناختی، فوتبالیست، ورزشکار زن، عملکرد ورزشی
-1مقدمه
یکی از ابعاد مهم و شاید مهمترین بعد علمی ورزش، مبحث روانشناسی است .با پیشرفت علم روانشناسی، بحث مهارت هاي روانی در اجراي مهارت هاي ورزشی از اهمیت بسزایی برخوردارشده است. مهارت هاي روانی به ویژگیهاي ذاتی یا آموخته ورزشکار اطلاق می شود که موفقیت او را ممکن یا محتمل می سازد - کاکاس،. - 2002تمرین و مهارتهاي روانی در کنار تمرین جسمانی نقش مهمی در افزایش آمادگی ورزشکار دارد به طوري که مهارتهاي روانی ورزشکار کمک می کند تا علاوه بر این که از ورزش بیشتر لذت ببرد، بتواند فعالیت ورزشی را به شکل مطلوب تري انجام دهد و به موفقیتهاي ورزشی نایل آید. تج ارب کسب شده آن حاکی از از آن است که وقتی در میدانهاي بزرگ با قهرمانانی همتراز به لحاظ جسمی به رقابت میپردازند، سرانجام آمادگی روانی پیروزي را به نفع یکی از طرفین رقم خواهد زد.
مربیان برتر نیز به جنبههاي آمادهسازي روانی ورزشکاران و ضرورت تدارك ان در طول تمرینات تاکید دارند و بخشی از برنامه آمادگی را به آمادهسازي روانی اختصاص می دهند. براي مثال، تمرین مهارتهاي روانی از جمله تمرینات مفید براي موقعیتهاي ورزشی و غیرورزشی است که در آنها به جنبه روانی تاکید میشود واینبرگ و گولد - - 2007لف فورزشکاران حرفه اي معتقدند که عوامل روانی از جمله تعیین ه دف و انگیزش نقش مهمی در موفقیتهاي آنان داشته است. در این رابطه، امروزه وجود روانشناس ورزشی در ورزش حرفهاي بسیار متداول است و به ورزشکاران در یادگیري مهارتهاي روانی کمک میکند. به دلیل عدم آشنایی برخی مربیان و ورزشکاران در مورد چگونگی آمادهسازي روانی ورزشکاران و تاثیرات آن، این امر مورد غفلت قرار گرفته است. در حالی که در گذشته بیشتر به آمادهسازي جسمانی تاکید میشد ولی امروزه توجه و تاکید خاصی بر آمادهسازي روانی میشود. واعظ موسوي - . - 1386
روشها یا راهبردهاي روانی نیز تمریناتی است که به کسب این مهارتها منتهی می شود .تمرین مهارت هاي روانی شامل تمرین منظم، مداوم و باثبات مهارتهاي ذهنی یا روانی می باشد که به منظور بهبود عملکرد، افزایش لذت و یا دستیابی به رضایتمندي بیشتر می گردد. واینبرگ و گولد - 2007 - عوامل روانی را اولین دلیل براي نوسانات روز به روز در عملکرد ورزشی، محسوب می کنند. مارشال و دنیس - 2007 - اثر تمرین مهارت هاي روانی بر روي اسب سواران را بررسی کردند .نتایج حاکی از تاثیر مثبت روي اجراي اسب سواران را نشان داد. میشل و جیم - 2006 - تاثیر مثبت - PST - بروي اجراي شنا و همچنین تمام نیمرخ مهارت هاي روانی را تایید کردند. ورت و ووکسل - - 1989 و جین؛ کالملز، دوراند بوش و سالملا - 2005 - تأثیر یک برنامه PST بر روي عملکرد ژیمناستیک و توسعه مهارت هاي روانی را در 10 ژیمناست دختر تأیید کردند.
علاوه بر این محققان دریافتهاند، تمرین تصویرسازي به تنهایی منجر به عملکرد بهتري میشود تا زمانیکه هیچ تمرین ذهنی یا فیزیکی در کار نباشد. تصویر سازي ذهنی زمانی در بهبود عملکرد موثر است که همراه با دیگر تکنیک هاي شناختی ترکیب شود، مانند ریلکسیشن، حساسیت زدایی منظم ، تلقیح استرس و تعیین هدف. بعنوان مثال، محققان در یافته اند آموزش تلقیح استرس - SIT - که تکنیکی شناختی در مهارت روانشناختی - PST - میباشد، شامل بر رشد افکار خلاقانه، تصورات و بیانهاي خودبخودي است که به افزایش توانایی تصویر سازي، همانند بهبود عملکرد منجر می شود. در حقیقت بیشتر محققین اظهار کرده اند که بیشتر مداخلات ورزشکار چند جانبه است و در ارتباط با دیگر تکنیک هاي شناختی است. مرتضوي . - 1370 - با توجه به تحقیقات اندکی که در این زمینه در ورزش کشور ما انجام شده است و همچنین با روشن شدن اهمیت فراوان آمادگی روانی ورزشکاران بخصوص تمرین مهارتهاي روانی در دوره نوجوانی این تحقیق در نظر دارد اثر یک دوره تمرین مهارت هاي روانی بر بهبود برخی مهارت هاي ذهنی و عملکرد نوجوانان دختر فوتبالیست را در سال 1391 بررسی کند.
-2روش شناسی
تحقیق حاضر از نوع آزمایشی و طرح پیشآزمون پسآزمون با گروه کنترل است. بدین منظور تعداد 22 نوجوان دختر که در لیگ کشوري فوتبال - تیم آینده سازان میهن - انتخاب شدند و بطور تصادفی به به دو گروه کنترل - 10نفر - و آزمایش - - 12 نفر تقسیم شدند. سپس هر دو گروه در پیش آزمون، پرسشنامه OMSAT-3 به منظور ارزیابی مهارت هاي ذهنی و چک لیست محقق ساخته به منظور ارزیابی عملکرد را تکمیل کردند. این چک لیست برخی مهارتهاي تکنیکی و تاکتیکی فوتبالیستها را می سنجید که شامل: دریبل زدن، پاس صحیح دادن، کنترل توپ، در حین بازي دید مناسب داشتن، کم خطابودن، تفکر صحیح بازيسازي، تصمیمگیري صحیح در موقعیتها ي حساس و... بود .
با توجه به اینکه رده سنی آزمودنیها نوجوانان بود جهت بررسی روایی صوري پرسشنامه OMSAT-3 نظر 10 تن از اساتید حوزه رفتار حرکتی و روانشناسی ورزشی گرفته شد و جهت تأئید پایایی پرسشنامه از آلفاي کرونباخ استفاده شد و در نتیجه اعتبار پرسشنامه مورد تأئید قرار گرفت - . - = 0/88 همچنین اعتبارپرسشنامه محقق ساخته ارزیابی عملکرد نیز مورد تأئید قرار گرفت - . - = 0/79بر اساس اطلاعات به دست آمده از پرسشنامهOMSAT-3 و چک لیست ارزیابی عملکرد در پیش آزمون و با توجه به ضعف آزمودنی ها در مهارت هاي واکنش به استرس، کنترل ترس و تمرکز از یک بسته ي تمرینی که شامل - هدف گزینی، آرام سازي، تصویرسازي - بود به عنوان برنامه PST استفاده شد. بعد از 4 ماه برنامه PST از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. اطلاعات جمع آوري شده با استفاده از آزمون آماري تی مستقل T- - - test و با استفاده از SPSS,16 مورد برسی قرار گرفت.
-3یافته ها
براي مقایسه تفاضل میانگین نمره هاي پیش آزمون و پس آزمون هر سه متغیر در گروه کنترل و آزمایش - PST - از آزمون تی مستقل - T-test - استفاده شده است.با توجه به این جداول، مشاهده می شود بین میانگین تفاضل نمره ي واکنش به استرس، تمرکز و عملکرد در پیش آزمون و پس آزمون اختلاف معنادار وجود دارد ولی در متغیر کنترل ترس این اختلاف معنادار نیست.
