بخشی از مقاله
چکیده
دو دهه اخیر به دلیل پیدایش توسعه پایدار، شرکت ها و تولید کنندگان توجه بیشتری به حفاظت از محیط زیست و منابع موجود دارند. این نگرش مثبت باعث گردیده که مدیران در صنایع مختلف در پی رویکردهای عملیاتی جهت ارتقاء عملکرد سازمانی خود با رعایت مسائل زیست محیطی به عنوان یک مزیت رقابتی باشند. از آنجاکه در مطالعات پیشین در زمینه زیست محیطی، بیشتر به نقش و مشکلات آن در جامعه توجه شده است و به روابط مفاهیم تمرکز زیست محیطی، تعهد به منابع و زنجیره تأمین سبز، به طور مطرح شده در این مقاله توجه نشده است، از این رو مقاله حاضر می کوشد تا تأثیر تمرکز زیست محیطی بر زنجیره تأمین سبز، با میانجیگری تعهد به منابع را در سطح مدیران و کارشناسان ارشد سه شرکت فعال در صنعت خودروسازی - ایران خوردو-سایپا-پارس خودرو - به طور خاص مورد بررسی و ارزیابی قراردهد
روش نمونه گیری در این تحقیق، نمونه گیری هدف دار و از نوع تحقیقات توصیفی و شاخه پیمایشی است، به طوری که از پرسشنامه های استاندارد و مصاحبه و نظر خواهی از مدیران و کارشناسان جهت جمع آوری داده ها، استفاده گردید. نتایج آزمون نشان داد تأثیر تمرکز زیست محیطی بر تعهد به منابع مثبت و معنادار است و تعهد به منابع نیز به عنوان متغیر واسطه بر زنجیره تامین سبز تاثیر گذار خواهد بود و بیشترین تاثیر آن بر زنجیره تامین معکوس می باشد. نکته حائز توجه این است که انجام آزمونهای آماری مورد استفاده، تحقیق تجربی تمام فرضیه ها را مورد تایید قرار داده است.
-1مقدمه
محیط زیست به طور فزاینده ای ، به مسئله ای حیاتی و بسیار مهم برای همه مردم تبدیل شده است ؟ هدف سیستم بازاریابی به حداکثر رساندن مصرف ، حق انتخاب بیشتر برای مصرف کننده یا تامین رضایت مشتری نیست ، بلکه هدف ، ارتقا کیفیت زندگی به بالاترین سطح ممکن است و کیفیت زندگی نه فقط به معنای کمیت و کیفیت کالاها و خدمات بلکه به معنای کیفیت محیط زیست نیز می باشد.
از طرف دیگر تأثیر تکنولوژی بر محیط زیست نگرانی هایی جدی برای افراد، انجمن ها و دولت های سراسر دنیا به همراه دارد ؟رویکردهای نوآورانه و جدید برای موجهه با این نگرانی ها می بایست توسعه یافته و کاربردی گردند”بیکرو سینکولا،.1 - 2005 شرکتها از یک سو با نوعی فشار رقابتی، برای هماهنگی و همکاری از طریق زنجیره تامین، به منظور کسب یا بهبود چابکی، انعطاف پذیری و عملکرد مناسب مواجه اند و از سوی دیگر افزایش نگرانی ها نسبت به مسائل و معضلات زیست محیطی، شرکتها را به سمت و سوی اتخاذ استراتژی های مدیریت زنجیره تامین سبز ”پایدار“ در این صنعت سوق می دهد ”سیگالا،.2“2008 حال آنکه مدیریت زنجیره تامین تمامی جنبه های چرخه محصول مثل مواد خام، پردازش، ساخت و تولید، توزیع، خرده فروش و استفاده مشتری را پوشش می دهد
شرکت ها از طریق مونتاژ از بسته نرم افزاری مقاوم در برابر ارزش، سازمانی متمایز، کمیاب، بی نظیر، و از طریق جایگزینی منابع دنبال مزیت رقابتی خواهد بود ”بارنی،. 2008 4“مزیت رقابتی مستلزم آن است که این شرکت نه تنها دارای فرآیند تعهد به منابع، بلکه شرکت به طور موثر با بسته بندی و اعمال خود منابع را به شیوه ای تاثیرگذار که باعث افزایش قابلیت های شرکت در مقایسه با رقبای خود هست، شود
”ماریادوس،.5 - 2011 تعهد منابع را می توان به عنوان اینکه چگونه منابع ارزشمند را به خود اختصاص داده و یا به بهترین نحو مورد هدف قرار می دهد، تعریف کرد
”ریچی و دیگران،. 6 - 2009 با شروع این ملاحضات ، هدف این مطالعه ایجاد شفافیت در مورد سه متغیر تمرکز زیست محیطی، تعهد به منابع و زنجیره تأمین سبز بوده و تاثیر این سه متغیر را با یکدیگر بررسی کرده است.
ساختار این مقاله طبق زیر است ؛بخش اول مروری بر نوشته ها در مورد مسائل بیان شده از قبیل مسائل زیست محیطی و تعهد به منابع که ارتباط بسیار مستقیم و نزدیکی با ایجاد زنجیره تامین سبز در سه شرکت ایران خوردو،سایپا و پارس خودرو خواهد داشت .بخش دوم مدلی را معرفی می کند که با توجه به نقش زنجیره تامین سبز، زیر مجموعه های این عامل - پاسخ گویی شرکت،بهبود محصولات،زنجیره تامین معکوس و طراحی سبز - معرفی و با یکدیگر ترکیب می نماید که در همین بخش فرضیه هایی ارائه خواهد داد. سرانجام بحثی از مفاهیم مدیریتی و نظری و برخی از راهنمایی ها برای بررسی بیشتر، موضوع مقاله را نتیجه گیری می کند .
-2مروری بر ادبیات تحقیق
-2-1مدیریت زنجیره تأمین سبز
مدیریت زنجیره تأمین سبز از منظر چرخه عمر محصول شامل تمامی مراحل از مواد اولیه، طراحی و ساخت محصول، فروش محصول و حمل و نقل، استفاده از محصول و بازیافت محصولات می باشد. با استفاده از مدیریت زنجیره تأمین و فناوری سبز، شرکت می تواند تأثیرات منفی زیست محیطی را کاهش داده و به استفاده مطلوب از منابع و انرژی دست یابد
سبز کردن زنجیره تأمین، فرایند در نظر گرفتن معیارها یا ملاحظات زیست محیطی در سرتاسر زنجیره تأمین است. مدیریت زنجیره تأمین سبز، یکپارچه کننده مدیریت زنجیره تأمین با الزامات زیست محیطی در تمام مراحل طراحی محصول، انتخاب و تأمین مواد اولیه، تولید و ساخت، فرایندهای توزیع و انتقال، تحویل به مشتری و بالاخره پس از مصرف، مدیریت بازیافت و مصرف مجدد به منظور بیشینه کردن میزان بهره وری مصرف انرژی و منابع همراه با بهبود عملکرد کل زنجیره تأمین است
در بررسی اثرات زیست محیطی فعالیت های زنجیره تأمین به تحلیل اثرات محصولات بر محیط زیست به کمک رویکردی کلی نگر - شامل تحلیل دوره عمر محصول از آغاز تا پایان عمر آن - پرداخته می شود. در این رویکرد کلیه اثرات بوم شناختی - علم عادت و نحوه زندگی موجودات و تعامل آنها با محیط - هر فعالیت در مراحل مختلف عمر محصول مانند مفهوم محصول، طراحی، تهیه مواد خام، ساخت و تولید، مونتاژ، نگهداری، بسته بندی، حمل و نقل و استفاده مجدد محصول اندازه گیری و در طراحی محصول لحاظ می شود
-2-2مدیریت زنجیره تامین سبز با تمرکز زیست محیطی
مدیریت زنجیره تأمین شامل هدایت تمام اعضای زنجیره تأمین به صورت یکپارچه و هماهنگ با هدف بهبود عملکرد جهت ارتقا بهره وری و سود بیشتر بود و مدیران زنجیره تأمین به دنبال تحویل سریع تر کالا و خدمات، کاهش هزینه و افزایش کیفیت بودند، اما بهبود عملکرد زیست محیطی زنجیره تأمین و اهمیت هزینه های اجتماعی و تخریب محیط زیست لحاظ نمی گردید.
با فشار مقررات دولتی برای اخذ استانداردهای زیست محیطی از یک طرف و رشد فزاینده تقاضای مشتریان برای عرضه محصولات سبز - بدون اثر مخرب بر محیط زیست - مفهوم مدیریت زنجیره تأمین سبز3 را پدیدار ساخت. امروزه مدیران زنجیره تأمین سبز در شرکت های پیشرو از طریق ایجاد مطلوبیت و رضایت مندی از منظر زیست محیطی در سراسر زنجیره تأمین می کوشند تا از لجستیک سبز و بهبود عملکرد محیطی خود در کل زنجیره تأمین به عنوان یک سلاح استراتژیک جهت کسب مزیت رقابتی پایدار سود ببرند و اهداف خود را براساس سه موضوع مهم :طراحی سبز - محصول - ، تولید سبز - فرآیند - و بازیافت محصول، پایه گذاری می کنند
