بخشی از مقاله
چکیده :
به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر عملکرد و خصوصیات کمی گیاه اسطوخدوس آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت یک آزمایش گلدانی در سال 1396 در شهرستان نور انجام شد.
در این تحقیق تغییرات ناشی از تنش خشکی بر ویژگی های کمی - ارتفاع ، تعدادکل ساقه ، تعدادشاخه و تعدادگل - گیاه اسطوخدوس در زمین منطقه نور ، در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار و 4 تیمار 2 ، 4 ، 6 و 8 روز در8 گلدان انجام شد. که در این تحقیق نوع خاک گلدان خاک برگ، خاک رود خانه و خاک معمولی بود. و برای آبیاری از روش آبیاری قطره ای استفاده شد.
برای انجام این تحقیق گلدان های پلاستیکی مشابه به ارتفاع 25 سانتی متر و قطر دهانه 20 سانتی متر استفاده شد . گلدان ها با حجم مساوی خاک پر گردید و سپس قلمه های ریشه دار اسطوخدوس که همگی هم شکل و هم اندازه بودند در گلدان ها کشت شد. نتایج نشان دادتیمار های تنش خشکی اثر معنی داری بر کلیه صفات مورد بررسی داشت .
مقدمه
تنشهای محیطی مهمترین عوامل کاهش دهنده عملکرد محصولات کشاورزی در سطح جهان هستند. هر چه مقاومت به این تنش ها بیشتر شود، امکان افزایش محصول فراهم تر خواهد بود .در برخی نقاط کره زمین به دلیل موقعیت خلا جغرافیایی، عوامل تنش زا در تولید محصولات کشاورزی تأثیر بیشتری دارند .ایران ازجمله این کشورهاست که در اکثر زمینهای زراعی آن، تنشهای مهم غیر زنده نظیر خشکی، موجب کاهش عملکرد، از بین رفتن حاصلخیزی خاک و گاهی عدم امکان ادامه کشاورزی شده است.
روش تحقیق
جامعه آماری عبارت است از کلیه عناصر و افراد و پدیده هایی که در یک مقیاس جغرافیایی مشخص دارای یک یا چند صفت مشترک به منظوربررسی تاثیر تنش خشکی بر خصوصیات کمی گیاه اسطوخدوس در سال 1396 به صورت آزمایش گلدانی در شهرستان نور اجرا شد . هر چه جامعه آماری کوچکتر باشد می توان آنرا دقیقتر از یک جامعه آماری بزرگتر مطالعه نمود. در این پژوهش 4 سطح تنش خشکی را با 3 بار تکرار و در هر تکرار 8 گلدان به صورت کاملا تصادفی انجام شد.
جمع آوری و تجزیه آماری داده ها با استفاده از نرم افزار آماری Excell و MSTAT-C انجام شد.
نحوه جمع آوری اطلاعات از طریق مقاله های داخلی و خارجی و کتابخانه و انواع سایت ها و پرس و جو از کار آفرینان و مهندسان رشته کشاورزی جمع آوری شد .
به این صورت که طرح به کار رفته در تجزیه و تحلیل آماری،طرح بلوک تصادفی بود و این امر به دلیل انتخاب نمونه های متفاوت با شرایط متفاوت از مناطق مختلف می باشد .
اسطو خودوس
اسطوخودوس با نام علمی Lavandula Officinalis و Lavandula stoechas از خانواده - Labiatae نعنائیان - و با نام انگلیسی Lavander گیاهی است چند ساله، بوته مانند و پرپشت .گلهای آن ارغوانی تیره و به صورت سنبله های فشرده است .چهار وجهی با ظاهری بیضوی دراز که رأس آنها براکته های بزرگ بنفش رنگ جای دارد. میوه این گیاه چهار فندقه و هریک از آنها پس از رسیدن شکل بیضوی و رنگ قهوه ای شفاف پیدا می کند.
این گیاه دارای برگهای باریک و دراز با لبه برگشته و پوشیده از کرکهای پنبه ای در هر دو سطح پهنک است. دارای ساقه های متعدد و چهارگوش به ارتفاع 30 تا 60 سانتیمتر می باشد.تنوع و کثرت گیاهان دارویی با خواص درمانی متعدد اهمیت جهانی دارد ، زیرا در حدود 70000 هزار گونه گیاه دست کم یک بار در طول تاریخ طب سنتی به عنوان دارو در جوامع بشری استفاده شده اند . این گیاهان مخازن غنی از متابولیت های ثانویه یعنی مخازن مواد موثره اساسی بسیاری از دارو ها هستند . اسانس ها از مهمترین مواد موثره موجود در گیاهان دارویی هستند. اسانس ها با روغن های فرار به طور کلی بازمانده های ناشی از فرایند های اصلی متابولیسم کیاهان به ویژه در شرایطی تنشی - استرس برای گیاه محسوب می شوند -
این گیاه بومی اروپا می باشد و چون در ایران به صورت خودرو رشد نمی کند، تهیه و تولید آنصرفاً ازطریق کشت امکان پذیر است. ارتفاع گیاه بین 30 تا 60 سانتی متر، گل ها به صورت خوشه ای انتهایی و مجتمع در رأس ساقه می باشد .دوران گلدهی با توجه به شرایط محیطی و آب و هوایی منطقه اواخر بهار تا شهریورماه گزارش شده است.
گل ها در انتهای ساقه های گل دهنده به صورت خوشه های مجتمع قرار می گیرند .گل ها به رنگ آبی یا متمایل به بنفش است .میوه فندقه و به شکل تخم مرغ است.طول میوه 2 میلی متر و رنگ قهوه ای تیره و براق دارد .اسانس در برگ ها و گل ها تولید و ذخیره می شود .اسانس گل ها در مقایسه با برگ ها از کیفیت مرغوب تری برخوردار است .گل ها از اواخر بهار ظاهر شده و گلدهی تا مرداد ماه ادامه می یابد .میزان اسانس در واحد وزن خشک برگ در تابستان بیشتر از زمستان است و عملکرد اسانس در برگ های بالایی در مقایسه با برگ های وسطی و پایینی گیاه، بیشتر می باشد. همچنین برگ های بالایی سرشار از ترکیبات کامفن و لیمونن هستند.
اسطوخودوس از گیاهان مناطق خشک و نیمه خشک است .در طول رشد به نور فراوان و هوای گرم و رطوبت نیاز دارند .در این شرایط اسانس و همچنین کیفیت اسانس افزایش می یابد .رطوبت زیاد برای این گیاه مناسب نیست .آبیاری زیاد سبب کاهش چشمگیر اسانس و ترکیبات تشکیل دهنده آن به مقدار 30 تا 50 درصد می شود .این گیاه از مرحله تشکیل گل قادر به تحمل خشکی است. اسطوخودوس در هر خاکی قادر به رشد بوده ولی خاک های سبک دارای ترکیبات کلسیم و غنی از مواد و عناصر غذایی بسیار مناسب هستند. pH خاک در محدوده 8/2 - 6/4 مناسب می باشد.
تنش های محیطی غیر زیستی به ویژه تنش های شوری و خشکی از مهمترین عوامل محدود کننده تولید در سیستم کشاورزی به شمار می روند . علاوه بر خصوصیات درونی ویژگی های گیاهی ، بخش مهمی از عملکرد سالانه ی محصولات زراعی تحت تاثیر تنش های محیطی قرار می گیرد .[1] بر همین اساس ، قسمت های اعظم برنامه های مطالعاتی و تحقیقاتی در مورد گیاهان دارویی در حال و آینده بر دو محور بهبود رشد و نمو گیاه دارویی ، برای افزایش مقدار زیست توده - بیوماس - محتوای ماده دارویی ، با روش های به زراعی و به نژادی و تحریک چرخه های بیوشیمیایی درون گیاه برای تولید حداکثر مواد دارویی مورد نظر ، از راه تنظیم عوامل مختلف به ویژه القای تنش های محیطی استوار است
تنش خشکی،یک فاکتورمحیطی اصلی و یک عامل موثر محدود کننده در پراکنش جغرافیایی گیاهان و قدرت تولید آنهاست
تحقیقات بر روی کشت گیاهان دارویی در شرایط دارای تنش ، نظیر خشکی بسیار محدود است . با توجه به این که بخش عمده ای از کشور ایران را مناطق با محدودیت منابع آبی تشکیل می دهد، اهمیت تحقیق در این زمینه بیشتر احساس می شود . امروزه تحقیقات زیادی در زمینه چگونگی اثر تنش خشکی روی گیاهان دارویی مختلف که در گیاهان دارویی نظیر گل محمدی تنش خشکی سبب کاهش شادابی ، تعدادبرگچه و مساحت برگ می شود
همچنین در آویشن ، تحت تنش خشکی و آبیاری در دوره های ده روزه آبیاری ، ارتفاع ، وزن خشک و تازه ی گیاه در مقایسه با دوره آبیاری کمتر ، کاهش می یابد.[13] با توجه به تحقیقات بر روی اثر تنش خشکی بر عملکرد گل و مقدار فلاونول - گلیکوزید ها در گیاه بابونه ، مشخص شد با افزایش سطوح خشکی ، وزن خشک گل ها و مقدار فلانول - - O گلیکوزید ها در بابونه کاهش می یابد
