بخشی از مقاله
چکیده
کشت و تولید گیاه روناس به عنوان یک گیاه صنعتی و متحمل به شوری در منطقه اردکان یزد از قدیم رواج داشته ولی تحقیقات انجام شده در زمینه تغذیه این گیاه بسیار اندک می باشد. بنابراین، تحقیق اخیر به منظور بررسی نیاز غذایی این گیاه طراحی گردیده و در شرایط شور در مزرعه تحقیقاتی صدوق در استان یزد انجام شد. در این تحقیق، تاثیر 4 سطح - صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم - کود شیمیایی اوره - به صورت سرک - و 4 سطح - صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم کود شیمیایی سوپر فسفات تریپل، که قبل از کاشت مصرف شد - بر رشد اندام هوایی و ریشه گیاه روناس بررسی گردید.
تیمارهای تحقیق بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار طراحی و اجرا گردید. آزمایش در شرایط خاک شور و آب شور - - EC=10 dS/m انجام شد. درکلیه تیمارها، کود دامی به میزان40 تن در هکتار قبل از کاشت مصرف شد. در سال سوم آزمایش نسبت به برداشت و اندازه گیری عملکرد اندام هوایی و ریشه گیاه روناس اقدام شد.
نتایج این تحقیق نشان داد که مصرف کود نیتروژنی موجب تولید علوفه بیشتر و مصرف کود فسفری موجب تولید ریشه بیشتر می گردد. در مجموع، مصرف کود فسفری 150 - کیلوگرم در هکتار - و عدم مصرف کود نیتروژنی برای افزایش عملکرد ریشه در شرایط این تحقیق توصیه می گردد.
.1 مقدمه
افزایش عملکرد در واحد سطح محصولات کشاورزی بدون مصرف کودهای شیمیایی بویژه در مناطقی که میزان ماده آلی خاک پایینی دارند امکان پذیر نمی باشد. این مهم به خوبی توسط کارشناسان و کشاورزان پذیرفته شده است، به نحوی سالانه حدود 4 میلیون تن انواع کودهای شیمیایی در ایران مصرف می شود - فائو، . - 2005 ا مصرف کودهای شیمیایی برای تولید محصولات کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک که سطح حاصلخیزی خاک پایین است ضرورتی اجتناب ناپذیر می باشد.
در سالهای اخیر، تحقیقاتی در زمینه تاثیر این گیاه بر ویژگی های فیزیکوشیمیایی خاک های متاثر از نمک در ایران انجام شده است. به عنون مثال، نتایج تحقیقات کریمی - 1389 - نشان داد که کشت گیاه روناس موجب بهبود ویژگی های فیزیکوشیمیایی خاک های شور-سدیمی منطقه اردکان شده است. به نحوی که سرعت نفوذ آب به خاک در سال اول 20 برابر افزایش یافته است.
همچنین، بناکار - - 1389 تحمل به شوری گیاه روناس را در شرایط مزرعه ای مطالعه کرد. نتایج این تحقیق که شامل چهار سطح شوری آب آبیاری 2، 7، 14 و 17 دسی زیمنس بر متر و دو سطح روش کاشت بذری و قلمه ای بود نشان داد که اولا متوسط شوری عصاره اشباع خاک در طول دوره آزمایش و در تیمارهایی که با آبهای آبیاری 2، 7، 14 و 17 دسی زیمنس بر متر آبیاری شده اند به ترتیب معادل 4/57، 8/29، 13/91 و 15/51 دسی زیمنس بر متر بود. ثانیا کاشت روناس به صورت قلمه نسبت به روش بذری مناسب تر می باشد زیرا میزان کاهش عملکرد در روش کاشت قلمه ای کمتر از روش بذری است.
این محقق، میزان عملکرد خشک ریشه روناس در سطوح اول، دوم، سوم و چهارم شوری و در روش کاشت بذری را به ترتیب 17/93، 60/93،13/15و 12/63 تن در هکتار گزارش کرده است. میزان عملکرد خشک ریشه روناس در سطوح اول، دوم، سوم و چهارم شوری و در روش کاشت قلمه ای به ترتیب 21/9340، 43/43،15/17 و 12/23 تن در هکتار می باشد. بنابراین روش کاشت قلمه ای و بذری در شوری های بالا تاثیر چندانی بر عملکرد ندارد.
ثالثا حد آستانه و شیب کاهش عملکرد ریشه خشک روناس در روش بذری به ترتیب معادل 3/88 دسی زیمنس بر متر و 2/38 درصد می باشد.
حد آستانه و شیب کاهش عملکرد ریشه خشک روناس در روش قلمه ای به ترتیب معادل 3/9 دسی زیمنس بر متر و 3/37 درصد می باشد.
میراب زاده اردکانی - 1388 - میزان کود حیوانی مورد نیاز روناس را 40 تا 50 تن در هکتار گزارش کرده است. این محقق همچنین میزان فسفات مورد نیاز روناس را 300 تا 400 کیلوگرم در هکتار بیان کرده است. بدیهی است برای تولید بهینه گیاه روناس مصرف کودهای دامی و شیمیایی نیز ضروری است. تحقیق اخیر در راستای تعیین نیاز گیاه روناس به کودهای نیتروژنی و فسفری طراحی و اجرا گردید.
.2 مواد و روشها
در این تحقیق، 4 سطح صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم کود شیمیایی اوره - به صورت سرک - و 4 سطح صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم کود شیمیایی سوپر فسفات تریپل - قبل از کاشت - بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار بر عملکرد اندام هوایی و وزن خشک ریشه گیاه روناس مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در شرایط خاک شور و آب شور - EC=10 dS/m - انجام شد. درکلیه تیمارها، کود دامی به میزان40 تن در هکتار قبل از کاشت مصرف شد.
گیاه از طریق قلمه ریشه - ریزوم - در شیارهایی به عمق 15 سانتی متر و با فاصله ردیف 40 سانتی متر کشت گردیده و روی آنها با خاک نرم پوشیده شد.کرتهای آزمایشی به ابعاد 3 متر در 4 متر بود. در سال سوم آزمایش نسبت به برداشت و اندازه گیری عملکرد اندام هوایی و ریشه گیاه روناس اقدام شد. نتایج حاصل از اندازه گیری های مختلف با استفاده از نرم افزار آماری SAS تجزیه و تحلیل آماری شده و میانگین ها با استفاده از آزمون دانکن در سطح 5 درصد مقایسه شدند و نمودارها با استفاده از نرم افزار Excel ترسیم شدند.
.3 نتایج و بحث
-1-3تاثیر کاربرد کود نیتروژنی بر عملکرد اندام هوایی و ریشه روناس
بیشترین عملکرد ریشه 4612 - کیلوگرم در هکتار - از تیمار عدم مصرف کود نیتروژنی و کمترین میزان ریشه 2883 - کیلوگرم در هکتار - از بیشترین سطح کود نیتروژنی 150 - کیلوگرم اوره در هکتار - حاصل شده است. به عبارت دیگر مصرف کود نیتروژنی تاثیر منفی بر میزان ریشه تولید داشته و موجب کاهش عملکرد ریشه به میزان 1729 کیلوگرم در هکتار 37 - درصد - شده است. اما مصرف کود نیتروژنی موجب افزایش اندام هوایی گیاه روناس شده است. به عنوان مثال مصرف 100 کیلوگرم در هکتار اوره میزان علوفه تولیدی را از 417 به 613 کیلوگرم در هکتار افزایش داده است.
شکل -1 تاثیر سطوح مختلف کود اوره بر عملکرد اندام هوایی و ریشه گیاه روناس
-2-3تاثیر کاربرد کود فسفری بر عملکرد اندام هوایی و ریشه روناس
اثر ساده کود فسفری بر عملکرد ریشه و اندام هوایی گیاه روناس در شکل 2 ملاحظه می شود. همانطور که ملاحظه می شود مصرف کود فسفری تاثیر معنی داری بر عملکرد اندام هوایی و ریشه گیاه روناس نداشته است. بیشترین عملکرد ریشه 4323 - کیلوگرم در هکتار - از سومین سطح کود فسفری 100 - کیلوگرم کود سوپرفسفات تریپل - و کمترین میزان ریشه 3601 - کیلوگرم در هکتار - از دومین سطح کود فسفری 50 - کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات تریپل - حاصل شده است.
