بخشی از مقاله
چکیده
بر اساس مقایسه ارایه شده از تئوری نمایندگی انجام حسابرسی با کیفیت بیشتر سبب کاهش هزینههای نمایندگی و در نهایت کاهش ریسک سرمایهگذاری میگردد و این در حالی است که یکی از عوامل موثر بر کیفیت حسابرسی میزان حق الزحمه حسابرس مستقل میباشد.
هدف این تحقیق بررسی تاثیر حق الزحمهی حسابرسی بر ریسک سرمایه گذاری در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. بدین منظور پس از تدوین فرضیه،دادههای مربوط به 71 شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهران برای دورهی زمانی بین سالهای 1384 تا 1392 مورد استفاده قرار گرفت. برای آزمون فرضیه از تکنیک رگرسیون چند متغیره به روش دادههای تابلویی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که حق الزحمهی حسابرسی تاثیر منفی و معناداری بر ریسک سرمایه گذاری در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران دارد.
- 1 مقدمه
در تئوریهای مالی ریسک را میتوان نتیجه نبود اطلاعات کامل تلقی نمود به طوری که در صورت نبود اطمینان کامل از موفقیت، ریسک وجود دارد. شفافیت باعث کاهش عدم اطمینان بازار در خصوص تصمیمات آتی قانون گذاران گردیده و در نتیجه قابلیت پیشبینی سیاستهای پولی و کارایی بازارهای مالی را افزایش می-دهد.
نبود اطلاعات شفاف در بازارهای مالی عامل تعیین کنندهای در ورود حجم عظیمی از سرمایه گذاریهای خارجی و خروج سریع آنها در صورت بروز بحران به شمار میرود. نبود شفافیت در تصمیمگیری و عدم ارایه منظم اطلاعات مربوط برای پاسخگویی به انتظارات منطقی، بنگاههای خصوصی را مجبور میکند تا با بررسی بیشتر انتظارات خود، قابلیت تغییر پذیری ارزش داراییها و سرمایه گذاریها را افزایش داده و در نتیجه ریسک بالاتری را برای سرمایه گذاریهای خود متصور شوند. افزایش ریسک سرمایه گذاری میتواند باعث افزایش نرخ بازده مورد انتظار و در نتیجه افزایش هزینه سرمایه شود. اما، ارایه عمومی و صحیح اطلاعات میتواند مشکلات موجود در این خصوص را کاهش دهد
از سوی دیگر، تقاضا برای خدمات حسابرسی به دلیل نقشهای متعددی است که حسابرسی برای کاربران صورتهای مالی ایفا میکند. در نقش نظارتی، هنگامی که قدرت تصمیمگیری به یک نماینده واگذار میشود، مالکان برای افزایش نظارت بر نماینده، جلوگیری از رفتارهای فرصتطلبانه، کاهش عدمتقارن اطلاعاتی،افزایش شفافیت اطلاعاتی و در نهایت کاهش ریسک سرمایهگذاری به حسابرسی روی میآورند.
با توجه به نقش اطلاعاتی، حسابرسی به عنوان ابزاری ارزشمند برای بهبود کیفیت اطلاعات مالی از نظر سرمایهگذاران مدنظر قرار میگیرد. حسابرسی با کاهش عدم اطمینان مربوط به اطلاعات مالی گزارش شده، نرخ بازدهی مورد انتظار را افزایش و ریسک سرمایهگذاران را برای سرمایهگذاری کاهش میدهد. در نقش بیمهای، حسابرسان با پذیرش خطر دعاوی حقوقی بالقوه و همچنین با ضمانت کردن کیفیت صورتهای مالی، هزینههای ناشی از دعاوی حقوقی را کاهش داده و مدیران را در مقابل اشخاص ثالث بیمه میکنند - ایتونن، . - 2010
- 2 مبانی نظری تحقیق
- 2 .1 مفهوم ریسک سرمایه گذاری
بررسی ریسک در مدیریت مالی از مباحث محوری و اساسی است و ضرورت مطالعه این پدیده مهم از اهمیت لازم برخوردار است. گالیتز - 1996 - 1 ریسک را هرگونه نوسان در هر گونه عایدی میداند. تعریف مزبور این مطلب را روشن میسازد که تغییرات احتمالی آینده برای یک شاخص خاص چه مثبت و چه منفی سرمایه گذار را با ریسک مواجه میسازد. بنابراین، امکان دارد این تغییرات او را منتفع یا متضرر سازد.
به هر حال، اولین بار هری مارکویتز - 1952 - بر اساس تعاریف کمی ارائه شده، شاخص عددی برای ریسک معرفی کرد. وی ریسک را انحراف معیار چند دورهای یک متغیر تعریف کرد. البته دیدگاههای دیگری نیز در خصوص ریسک وجود دارد که تنها به جنبههای منفی نوسانها توجه دارد. به عنوان مثال، هیوب - 1998 - 3 ریسک را احتمال کاهش درآمد یا از دست دادن سرمایه تعریف میکند. اما، به طور کلی، ریسک یک دارایی تغییر احتمالی بازده آینده ناشی از آن دارایی است. بنابراین، هرچه تغییرپذیری بازدههای آینده یک دارایی - سرمایه گذاری - بیشتر باشد، آن دارایی - سرمایه گذاری - دارای ریسک بیشتر است
- 2 .2 مفهوم حقالزحمه حسابرس
با در نظر گرفتن قیمت سایر محصولات، حق الزحمه حسابرسی نیز بازتابی از ارزش بازار خدمات حسابرسی است. خدمات نوین مربوط به حسابرسی به طور معناداری متفاوت از سایر خدمات هستند. این تفاوت را میتوان در ارتباط خاص بین طرف تقاضا کننده و طرف درخواست کننده خدمات حسابرسی مشاهده کرد.
طرف عرضه کننده خدمات حسابرسی، حسابرس مستقل بوده و طرف تقاضاکننده این خدمات مالکان، اعتبار دهندگان، مدیران و سرمایهگذاران خارجی میباشند. مدیران داخلی شرکتها برای انجام وظایف خود نسبت به مالکان خارجی درخواست خدمات حسابرسی میدهند. بنابراین، شکلگیری حق الزحمه حسابرس نتیجهی تعادل بین عرضه کننده و تقاضا کننده نیست، بلکه نخست موسسهی حسابرسی است که این هزینه را تعیین میکند. با توجه به عدم ارتباط مستقیم بین سرمایهگذاران و موسسه حسابرسی امکان تعیین کیفیت خدمات حسابرسی به طور مستقیم وجود ندارد.
بنابراین میتوان حق الزحمه حسابرسی را با کیفیت حسابرسی، برای اطمیناندهی به سرمایهگذاران، مرتبط ساخت. هنگامی که حق الزحمهی حسابرسی از میزان استاندارد پایینتر باشد، حاشیه سود موسسه حسابرسی نیز کاهش مییابد، به همین خاطر موسسه حسابرسی برای دستیابی به سودی معقول به ناچار رویههای استاندارد حسابرسی را به طور کامل به اجرا در نمیآورد و به عبارتی کیفیت حسابرسی کاهش مییابد
- 2 .3 تاثیر حقالزحمه حسابرس بر ریسک سرمایه گذاری
با افزایش منابع در اختیار مدیریت، میزان افراد ذینفع و در ارتباط با شرکت نیز افزایش مییابدکه پیامد چنین شرایطی بروز تضاد منافع است. در نتیجهی تضاد منافع، افراد ذینفع برای همسو ساختن منافع سایرین با خود یا به حداقل رساندن آثار ناشی از تضاد منافع باید متحمل هزینههای نمایندگی5 شوند - جنسن و مکلینک6، . - 1976 مدیر که درکانون این تضاد منافع قراردارد، با ارائه اطلاعات مالی شرکت سعی میکند تا هزینههای نمایندگی را کاهش دهد.
اما، به دلیل وجوداختیاراتمدیریتو نیاز به نظارت بر عملکرد مدیر، قضاوت کارشناسانه حسابرس مستقل مطرح میشود - گل7 و همکاران، . - 1998 بنابراین، اگر حسابرسی با کیفیت بیشتر انجام شود، سبب کاهش هزینهی نمایندگی و همسویی منافع مدیران و سرمایه گذاران میشود که در این حالت ریسک سرمایه گذاری نیز کاهش مییابد. اما، اگر کیفیت حسابرسی کاهش یابد، سبب کاهش کیفیت گزارشگری مالی و همچنین افزایش هزینهی نمایندگی ناشی از تضاد منافع مدیر و سرمایه گذار میشود. به بیان دیگر، این امکان وجود دارد که مدیریت با استفاده از ضعف کنترل دست به یکسری مدیریت سود زده و از منافع سهامداران به نفع خود استفاده کند و ارزش شرکت را کاهش دهد. در نتیجه، سبب افزایش ریسک سرمایه گذاری شود
