بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی از انجام این پژوهش رابطه بین حقالزحمه غیرعادی حسابرسی و کیفیت حسابرسی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد. در این تحقیق استدلال میشود که حق الزحمه غیرعادی معیاری برای پایبندی اقتصادی بین حسابرس و صاحبکار است. البته تردیدهایی در خصوص استفاده از حقالزحمههای غیرعادی برای اندازهگیری استقلال حسابرس وجود دارد، زیرا ما نمیتوانیم دقیقاً نتیجهگیری کنیم که آیا حقالزحمه توضیح داده نشده بر اساس مدل استاندارد، تهدید برای استقلال حسابرسان را اندازهگیری میکند یا خیر. حقالزحمههای غیرعادی ممکن است به خاطر تلاشهای حسابرسی غیرعادی و زیاد حسابرس حاصل شده باشد یا اینکه حسابرس در قیمتگذاری خود ویژگیهای ریسک صاحبکار را نیز لحاظ کرده باشد.
وجه تمایز و جنبه نوآوری تحقیق با سایر موارد مشابه در این استکه برای بررسی کیفیت حسابرسی از دو معیار جایگزین شامل وجود تجدید ارائه در صورتهای مالی و اقلام تعهدی، بهره گرفته شده است، بدین منظور از اطلاعات مالی موجود در صورتهای مالی 78 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در فاصله زمانی سالهای 1384 الی 1393 استفاده نمودهایم، و برای تحلیل دادههای جمعآوری شده از نرم افزار Eviews8 استفاده نمودهایم. نتایج پژوهش بیانگر تاثیر منفی و معنیدار حقالزحمه غیرعادی حسابرس بر معیارهای اندازهگیری کیفیت سود که همان تجدید ارائه صورتهای مالی و اقلام تعهدی است، میباشد.
-1 مقدمه
هدف صورتهای مالی عبارت از ارائه اطلاعات تلخیص و طبقهبندی شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی واحد تجاری که برای طیفی گسترده از استفادهکنندگان صورتهای مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع گردد. طوری که در این راستا مدیران میتوانند از دانش خود درباره فعالیتهای تجاری برای بهبود اثر بخشی صورتهای مالی به عنوان ابزاری برای انتقال اطلاعات به سرمایهگذاران و اعتبار دهندگان بالقوه استفاده نمایند. همواره سرمایهگذاران برای گزینش پرتفوی مناسبی از سهام، نیاز به اطلاعاتی برای برآورد بازده مورد انتظار و ریسک مرتبط با سهام مد نظر خود دارند. وجود اطلاعاتی که به جهتدهی درست این جریان بیانجامد مسألهای بسیار حیاتی است.
یکی از مهمترین منابع اطلاعاتی که سرمایهگذاران و دیگر مشارکتکنندگان بازار سرمایه میتوانند از آن برای برطرف کردن نیاز اطلاعاتی خود بهره جویند؛ اطلاعات تهیه شده در سیستم حسابداری است. چنین نیازی در حسابداری منجر به وجود دیدگاهی تحت عنوان سودمندی اطلاعات از منظر تصمیمگیری - در مقابل دیدگاه مبتنی بر پاسخگویی - شد. سودمند بودن اطلاعات حسابداری برای تصمیمگیری بارها و بارها توسط محققین به بوته آزمایش گذارده شد. اما همواره این مسأله که تا چه حد این اطلاعات از نظر کیفی واجد شرایط - مفید برای تصمیمگیری - است و یا اینکه تا چه حد سرمایهگذاران و سایر استفادهکنندگان از اطلاعات حسابداری میتوانند به این اطلاعات تکیه کنند، مسألهای مهم و قابل بحث میباشد.
در این بین، کیفیت حسابرسی مستقل بر میزان راستی و درستی و صحت صورتهای مالی و اطلاعات مالی تاثیرگذار است. تیتمن و ترومن - 1986 - کیفیت حسابرسی را میزان صحت و درستی اطلاعاتی که پس از حسابرسی در اختیار سرمایهگذاران قرار میگیرد، تعریف نمودهاند - حساس یگانه،. - 1391 در تعریف دیگری که از سوی دیویدسون و نیو - 1993 - ارائه شده است کیفیت حسابرسی را توانایی حسابرس در کشف و گزارش تحریفات با اهمیت و نیز کشف دستکاری انجام شده در سود خالص میدانند . از آنجا که کیفیت حسابرسی در عمل به سختی قابل مشاهده است، بررسی عناصر مؤثر بر کیفیت حسابرسی، چه از نظر کیفیت واقعی حسابرسی و چه از نظر برداشت از کیفیت حسابرسی میتواند تاثیر بسزایی در ارتقای کیفیت خدمات حرفهای حسابرسان خواهد داشت.
بر اساس مطالعات صورت گرفته رابطه معکوسی بین حقالزحمه غیرعادی حسابرسی و استقلال حسابرس وجود دارد - حساس یگانه، . - 1391 یعنی حسابرسانی که از حقالزحمه غیرعادی بالایی برخوردارند غالبا از استقلال کمتری برخوردارند و کاهش استقلال حسابرس باعث کاهش کیفیت حسابرسی میشود. این تحقیق به تحلیل تأثیر حقالزحمه غیرعادی حسابرسی بر کیفیت حسابرسی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میپردازد.
در این پژوهش، حقالزحمه غیرعادی حسابرسی به عنوان تفاوت بین حقالزحمه واقعی حسابرسی و سطح حقالزحمه مورد انتظار تعریف میشود.آیا حق الزحمه غیر عادی حسابرسی بر کیفیت حسابرسی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر دارد؟ تأثیر حق الزحمه غیرعادی حسابرسی بر سایر متغیرها از جمله موضوعات مهم و مورد بحث در سایر نقاط جهان میباشد. در این پژوهش به بررسی تاثیر میزان حق الزحمه غیرعادی حسابرسی بر کیفیت حسابرسی پرداخته شده است.
-2 پیشینه پژوهش
-1-2 پیشینه نظری
کیفیت حسابرسی، یکی از موضوعات با اهمیت در حوزه حسابرسی و بازار سرمایه است.یکی از متداولترین تعریفها درباره کیفیت حسابرسی، تعریفی است که توسط - دی آنجلو، - 1981 ارایه شده است. او کیفیت حسابرسی را اینگونه تعریف کرده است: "ارزیابی - استنباط - بازار" از احتمال این که حسابرس - 1 - موارد تحریفات با اهمیت در صورت های مالی و یا سیستم حسابداری صاحب کار را کشف کند، و - 2 - تحریف با اهمیت کشف شده را گزارش دهد. احتمال این که حسابرس موارد تحریفات با اهمیت را کشف کند به شایستگی حسابرس، و احتمال این که حسابرس موارد تحریفات با اهمیت کشف شده را گزارش کند، به استقلال حسابرس بستگی دارد.
تعریف "دی آنجلو" از کیفیت واقعی حسابرسی مبتنی بر برداشت استفاده کنندگان یا به اصطلاح استنباط بازار از کیفیت حسابرسی است. استفاده از این تعریف در بیان کیفیت واقعی حسابرسی با این فرض اساسی صورت میگیرد که برداشت از کیفیت حسابرسی، منعکسکننده کیفیت واقعی حسابرسی است. برخی مطالعات از میزان حق الزحمه به عنوان کیفیت حسابرسی استفاده کرده اند. پالمروس - 1988 - در تحقیق خود به ارتباط مثبت بین حق الزحمه حسابرسی و کیفیت حسابرسی دست یافته است.
برخی مطالعات دیگر نیز، کیفیت حسابرسی را بهطور مستقیم ارزیابی کردهاند. برای نمونه، لام و چنگ - 1994 - سرپرستی کار و اعمال استانداردهای کنترل کیفیت را حین اجرای کار به عنوان تفاوت در کیفیت حسابرسی بررسی کردهاند. دیویدسون و نیو - 1993 - معیار اندازهگیری کیفیت حسابرسی را تفاوت بین سود پیش بینی شده و سود گزارش شده در شرکت های کانادایی قلمداد کردهاند. هرچه میزان این تفاوت بیشتر باشد کیفیت حسابرسی بالاتر و هرچه کمتر باشد، کیفیت حسابرسی پایین تر در نظر گرفته شده است. تحقیقاتی که به بررسی تأثیر نیاز استفاده کنندگان به حسابرسی با کیفیت پرداختهاند، دارای حیطه محدودتری است. اغلب این تحقیقات در این زمینه شامل - 1 - حق الزحمه حسابرسی، - 2 - نظریه علامت دهی، - 3 - هزینه نمایندگی و - 4 - وجود کارگروه حسابرسی، هستند.
- حق الزحمه حسابرسی: ویلنبورگ - 1999 - به بررسی رابطه بین کیفیت حسابرسی و پیشنهادات اولیه حسابرس در مورد حق الزحمه پرداخته و نتیجهگیری میکند که کیفیت خدمات حسابرس تحت تأثیر پذیرش حقالزحمه پیشنهادی حسابرس است.
- نظریه علامت دهی: زاهوالاس - 1968 - تقاضا برای خدمات حسابرسی با کیفیت بالا را در چارچوب نظریه علامتدهی در عرضه اولیه سهام در بازار سرمایه مورد بررسی قرار داده است. دریافت چنانچه مدیران بر کیفیت نسبی اوراق بهادار خود آگاه باشند، آنها انگیزه لازم را برای انتقال یک پیام و علامت مشخص از طریق حسابرسی صورت های مالی با کیفیت بالا خواهند داشت. این پیام انعکاس دهنده فراتر بودن کیفیت اوراق بهادار آنها از متوسط کیفیت مورد انتظار بازار است.
- هزینه نمایندگی: مطالعات گوناگونی در زمینه هزینه نمایندگی و تقاضا برای حسابرسی با کیفیت بالا انجام شده است. دی فاند - 1998 - دریافت که تغییر در نوع مالکیت سازمانها و تغییر در اهرم مالی بهطور مستقیم با تغییر در کیفیت حسابرسی ارتباط دارد. مالکان عمده و اعتبار دهندگان خواهان اعمال نظارت شدیدتر بر سرمایهگذاری های خود هستند.
- کارگروه حسابرسی: ابوت و پارکر - 2000 - تغییر حسابرس مستقل را بررسی کرده اند و نتیجه گرفتند که وجود کارگروه حسابرسی فعال و مستقل در شرکت ها با افزایش کیفیت حسابرسی ارتباط نزدیک دارد.
لاکر و ریچاردسون - 2004 - حقالزحمه حسابرسی را به دو بخش عادی و غیرعادی تقسیم نمودند. در این تحقیق ما نیاز به مدلی برای تعیین حقالزحمه غیرعادی حسابرسی و اجزای آن داریم. در برخی از مطالعات از حقالزحمههای غیرعادی حسابرسی برای آزمون استقلال حسابرسان استفاده شده است - حساس یگانه و همکاران، . - 1391 حق الزحمه غیرعادی، بر اساس حق الزحمه حسابرسی توضیح داده نشده از یک مدل حقالزحمه حسابرسی استاندارد بدست میآید.
در اینجا استدلال میشود که حق الزحمه غیرعادی معیاری برای پایبندی اقتصادی بین حسابرس و صاحبکار است. البته تردیدهایی در خصوص استفاده از حقالزحمههای غیرعادی برای اندازهگیری استقلال حسابرس وجود دارد، زیرا ما نمی-توانیم دقیقاً نتیجهگیری کنیم که آیا حقالزحمه توضیح داده نشده بر اساس مدل استاندارد، تهدید برای استقلال حسابرسان را اندازهگیری میکند یا خیر. حقالزحمههای غیرعادی ممکن است به خاطر تلاشهای حسابرسی غیرعادی و زیاد حسابرس حاصل شده باشد یا اینکه حسابرس در قیمتگذاری خود ویژگیهای ریسک صاحبکار را نیز لحاظ کرده باشد.
-2-2 پیشینه تجربی
نیکبخت و همکاران - 1385 - پژوهشی با عنوان بررسی اثر خدمات و میزان حقالزحمههای غیر حسابرسی مؤسسات بر استقلال حسابرس انجام دادهاند. نتایج پژوهش نشان میدهد، ارائه خدمات غیرحسابرسی توسط مؤسسات حسابرسی در همان دورهای که حسابرسی صورتهای مالی صاحبکار را بر عهده دارند موجب مخدوش شدن استقلال حسابرس میشود. رجبی و محمدی - 1387 - به بررسی ارتباط میان هزیه نمایندگی و قیمتگذاری خدمات حسابرسی در ایران پرداخند. نتایج این پژوهش حاکی از این بود که بین برخی از عوامل مرتبط با هزینههای نمایندگی و قیمتگذاری خدمات حسابرسی رابطهای معنیدار وجود دارد. نیکبخت و تنانی - - 1389 در آزمون عوامل موثر بر حقالزحمه حسابرسی صورتهای مالی در بین شرکتهای پذیرفتهشده در بورس تهران پرداختند.
