بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله، تاثیر خصوصیات یک شبکه دیجیتالی کلان نگر در انتخاب رویکرد مدلسازی ایمنی بررسی و متغیرهای توصیفی مناسب برای انجام آن پیشنهاد شده است. شبکه دیجیتالی، مدل گرافیکی از ساختار واقعی شبکه معابر است که در فرایند تخصیص سفر به منظور تعیین الگوی سفر آینده، حجم ترافیک، زملان سفر و دیگر مسائل مرتبط با جریان ترافیک مورد استفاده قرار گرفته و بکار گیری خصوصیات ان در یک مدل ایمنی ترافیک می تواند به پیشگیری از تصادفات از طریق ارزیابی ایمنی سناریوهای منتج از برنامه ریزی حمل و نقل کمک قابل توجهی نماید.
.1 مقدمه
تخصیص سفر، آخرین مرحله از فرایند پیش بینی تقاضا در برنامه ریزی جامع حمل و نقل است که طی آن مسیرهایی که سفر ها از طریق آن ها انجام خواهد شد، پیش بینی و حجم ترافیک در کمان های یک شبکه برآورد می گردد.[1] عناصر اصلی این روند را مدل کردن و کدگذاری شبکه، تعیین عوامل موثر بر انتخاب مسیر و آلگوریتم بیان کننده نحوه انتخاب مسیر سفرکنندگان تشکیل داده [2] و از بین آنها مدل کردن شبکه - نمایش دیجیتالی - به جهت تعیین الگوی مناسب ترافیک آینده و مسائل مرتبط با جریان ترافیک از اهمیت خاصی برخوردار است.
از آنجا که تخصیص بعنوان یک مدل تعادلی بین عرضه و تقاضای حمل و نقل عمل کرده و کنش این دو جزء نیز تعیین کننده نوع تسهیلات پیشنهادی آینده می باشد[3]، توجه به ایمنی در این فرایند نقش تعیین کننده ای در پیشگیری از تصادفات و افزایش ایمنی اعمال کرده و بهمین جهت مستلزم دستیابی به رویکرد مناسبی برای مدل سازی ایمنی و بکار گیری آن در فرایند تخصیص برای ارزیابی از شبکه یا تسهیلات پیشنهادی است. در این مقاله با توجه به روش کدگذاری شبکه در فرایند تخصیص و خصوصیات یک شبکه دیجیتالی کلان نگر، رویکرد مناسب برای مدل سازی ایمنی ارایه و متغیرهای توصیفی برای انجام این کار پیشنهاد شده است.
.2 نمایش دیجیتالی شبکه حمل و نقل
شبکه حمل و نقل به دو شکل فیزیکی و دیجیتالی مشخص می شود. در شکل فیزیکی، ساختار واقعی شبکه اعم از خیابان ها و تقاطع ها با جزئیات آن به نمایش گذاشته شده و شکل دیجیتالی نیز یک مدل گرافیکی از این ساختار است که توسط نرم افزارهای کامپیوتری ساخته و برای مقاصد برنامه ریزی مورد استفاده قرار می گیرد. در این شکل از شبکه، خیابان ها و تقاطع ها به صورت مجموعه ای از کمان ها و گره ها نمایش داده می شوند
. نمایش دیجیتالی به دو دلیل برای تحلیل گران و برنامه ریزان حمل و نقل اهمیت دارد. نخست، این نوع نمایش نظم معین و موجود حرکت کالا و مسافر در یک تسهیلات فیزیکی را به صورت ریاضی مدل سازی کرده و از این طریق امکان تحلیل ساده تر آن را فراهم می سازد و دوم، به کمک آن الگوی ترافیک آینده، حجم ترافیک، ساعات اوج تردد، زمان سفر و دیگر مسائل مرتبط با جریان ترافیک که در برنامه ریزی حمل و نقل پایه و اساس توجیه تسهیلات پیشنهادی را تشکیل می دهند، پیش بینی می گردد.
نمایش دیجیتالی بسته به وسعت منطقه مورد مطالعه شامل دو شکل خرد و کلان می باشد. در شکل خرد که معمولاً برای تحلیل مسائل ترافیکی مناطق کوچک نظیر طرح منطقه ممنوعه برای خودرو یا فازبندی چراغ راهنمایی استفاده می شود، شکل دیجیتالی شبکه تمام خیابان ها و تقاطع های منطقه مورد نظر را شامل شده و در آن از هیچ گره مجازی به این دلیل که نقاط ورود و خروج جریان ترافیک شبیه سازی شده بر روی این تسهیلات قرار دارند، استفاده نمی شود.
در برنامه ریزی جامع حمل و نقل که منطقه مورد مطالعه گسترده و برای تسهیل در آمارگیری و تحلیل به قطعات کوچکتری به نام حوزه تقسیم می گردد، کمان ها اغلب خیابان ها و شریان های اصلی را شامل شده و گره ها نیز تقاطع های اصلی را در برمی گیرند. علاوه براین، در این نوع نمایش تعدادی گره اضافی مورد استفاده قرار می گیرد که بیانگر تسهیلات واقعی شبکه نبوده و صرفاً برای ایجاد ارتباط بین مراکز حوزه های ترافیکی و اجزای شبکه بکار می روند. برای مثال، شکل - 1 - دو تصویر فیزیکی و دیجیتالی یک شبکه را نشان می دهد که در ان شکل فیزیکی شامل 4 خیابان اصلی و تعدادی خیابان محلی و شکل دیجیتالی از 4 کمان در برگیرنده خیابان های اصلی و 5 گره 4 - گره در گوشه ها برای نمایش تقاطع های اصلی و یک گره مجازی - تشکیل شده است.[4]
شکل -1 نمایش فیزیکی و دیجیتالی شبکه حمل و نقل
.3 خصوصیات شبکه کلان نگر و رویکرد مدلسازی
ابزار اصلی برآورد تصادفات در یک شبکه دیجیتالی کلان نگر، مدل های ایمنی ترافیک هستند که برای ساخت و استفاده موثر از آن ها، معمولا ویژگی های زیر مورد توجه قرار می گیرد:
الف - در یک شبکه دیجیتالی کلان نگر، کمان ها و گره ها بترتیب خیابان ها و تقاطع های اصلی را شامل شده و از نمایش خیابان های محلی و نیز تقاطع های کم اهمیت به این دلیل که در حرکت اصلی افراد و کالا تاثیر چندانی ندارند، اجتناب می شود. بدین ترتیب، هر کمان به دو تقاطع اصلی محدود شده و این طور فرض می گردد که در حد فاصل این دو، هیچ تقاطع فرعی یا خیابان محلی وجود ندارد
شکل -2 شکل فیزیکی و دیجیتالی کمان
به لحاظ ایمنی نادیده گرفتن تقاطع ها و خیابان های کدبندی نشده به معنی حذف بخشی از تصادفات یک کمان می باشد. زیرا، این تسهیلات بنا به تجارب موجود مکان هایی حادثه خیز در طول کمان را تشکیل داده است
