بخشی از مقاله
چکیده:
در مطالعه حاضر، به منظور بررسی تاثیر تغییرات جمعیتی بر برخی از متغیرهای کلان اقتصادی یک مدل نسلهای همپوش دو مرحلهایی دایموند طراحی شده است. این مدل از سه بخش خانوار، دولت و تولید تشکیل شده است.
نتایج به دست آمده از شبیهسازی ها نشان میدهد، بر اثر سالمندی جمعیت از یک سو به مرور سهم عواید بازنشستگی از بودجه افزایش و سهم سرمایه گذاری عمومی کاهش مییابد، از سوی دیگر باعث کاهش نرخ رشد سالیانه محصول سرانه سرمایه و به تبع کاهش این دو عامل رشد اقتصادی نیز روند کاهنده خواهد داشت.
-1 مقدمه
اثراتی که پدیده سالمندی بر متغیر های اقتصادی از جمله "رشد اقتصادی" میگذارد باعث شده در چند دهه اخیر "سالمندی جمعیت" به یک نگرانی مشترک جهانی تبدیل شود.
سالمندی جمعیت به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر پارامترهای اقتصادی تاثیر میگذارد؛ کاهش نیروی کار مولد، که یکی از اساسی ترین پارامترهای موثر بر رشد اقتصادی ست، از جمله مهمترین اثرات سالمندی جمعیت است.
از سوی دیگر افزایش سن الگوی مصرف و پس انداز، که این دو پارمتر نیز بر رشد اقتصادی موثر هستند، را هم تغییر میدهد. تغییر ساختار سنی جمعیت باعث تغییر در الگوی مصرف میشود. تقاضای مصرفی افراد سالمند در بخش خدمات نسبت به بخش تولیدی بیشتر است، لذا سهم خدمات در تولید ناخالص داخلی افزایش مییابد.
همانطور که گفته شد با سالمند شدن جمعیت نرخ پسانداز کاهش مییابد و به تبع آن تجمیع سرمایه کاهش یافته و نهایتا سرمایه گذاری کاهش مییابد، از سوی دیگر وقتی اکثریت یک جامعه را سالمندان تشکیل دهند، بیشتر بودجه دولت صرف پرداخت عواید بازنشستگی، خدمات سلامت و تامین اجتماعی میشود، لذا سهم سرمایه گذاری عمومی از بودجه کاهش مییابد.
این پدیده در ایران نیز با سرعت زیادی در حال وقوع است و نمیتوان آن را متوقف یا معکوس کرد، بلکه باید با سیاستگذاریهای صحیح آثار این فرآیند را کنترل کرد. لذا این پژوهش سعی دارد تا اثراتی که این پدیده بر اقتصاد ایران میگذارد را شبیه سازی کند . این پیش بینیها از دو جهت برای سیاست گذاران قابل استفاده است، اول از نظر یافتن راه حل هایی برای پیشگیری تاثیرات منفی احتمالی که این پدیده بر اقتصاد خواهد گذاشت و دوم آماده سازی زیرساختهای لازم برای دوران بازنشستگی تعداد افراد زیادی که تا دهههای آینده به سن بازنشستگی میرسند.
در ادامه ساختار مقاله به شرح ذیل سازماندهی شده است. در بخش دوم مروری بر ادبیات موضوع بررسی خواهد شد که از دو بخش ادبیات نظری و شواهد تجربی تشکیل شده است، بخش سوم روش شناسی تحقیق و بخش چهارم شبیه سازی و یافته ها و بخش پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات است.
-2 مروری بر ادبیات
1-2 ادبیات نظری
فر، جوکیش و کوتلیکف - 2011 - از دو مدل تعادل عمومی نسلهای همپوش و قابل محاسبه برای بررسی تاثیر سالمندی در دو کشور هند و ژاپن استفاده کردند. 6 کالا، 5 منطقه، سه گروه با مهارت های متفاوت و 100 دوره نسل همپوش که تصمیمات مصرف و عرضه کار را میسازند از ویژگی های مدل این پژوهش است.
یک نتیجه مثبت و یک نتیجه منفی در این پژهش حاصل شده است. نتیجه مثبت این است که چین و هند نیروی کار غیر متخصص به همراه حجم بالایی از سرمایه که حاصلِ نرخ بالای پسانداز است، به کشورهای توسعه یافته عرضه خواهند کرد. اما نتیجه منفی آن این است که عرضهی نیروی غیرمتخصص باعث کاهش و ایجاد نابرابری در حقوق کارگران غیر ماهر در آمریکا، اروپا و ژاپن میشود.
راغفر، موسوی و اردلان - 1395 - ، یک مدل تعادل عمومی نسل های هم پوش اوئرباخ-کوتلیکف چهار بخشی شامل بخش های خانوار، بنگاه، دولت و تامین اجتماعی را برآورد کردند. یافته های این تحقیق نشان میدهد کاهش در نرخ رشد جمعیت، افزایش پسانداز کارگران مسنتر با بهرهوری بالا نسبت به کارگران جوانتر با بهرهوری پایین را در پی دارد. به همین ترتیب آنان دارای عرضه نیروی کار بالاتری نسبت به کارگران با بهرهوری پایین هستند و در مقابل، افراد مسنتر مدت زمان طولانی تری را به کار اختصاص میدهند. در حالیکه افراد جوانتر عرضه نیروی کار بیشتری دارند. همچنین افراد، پس اندازها و داراییهای حاصل فعالیت اقتصادی خود را در دوره اول بازنشستگی خرج میکنند و کاهش ناگهانی مصرف در سن بازنشستگی در سالهای آخر اشتغال قابل مشاهده است.
2-2 شواهد تجربی
در این بخش به بررسی واقعیت های آماری در خصوص ساختار جمعیتی کشور پرداخته می شود. هرم سنی جمعیت یکی از بهترین نمایشگرها برای نشان دادن وقوع پدیده سالمندی در سراسر جهان است
