بخشی از مقاله
چکیده:
زمینه و هدف پژوهش: هدف این پژوهش بررسی اثربخشی تدریس نوین بر الگوهای تطبیقی کلاس های چند پایه ابتدایی می باشد. یکی از مشکلات مه و اساسی در نظام آموزش و پرورش خصوصاٌ در کشور ما، به کار نگرفتن روش های تدریس نوین در آموزش است. به همین سبب کیفیت آموزشی از سطح مطلوب برخوردار نیست و دانش آموزان علاقه زیادی به تحصیل نشان نمی دهند.
وقتی پذیرفتیم کلاس چند پایه شکلی از کلاس درس است آن وقت برنامه ی درسی انعطاف پذیر می شود و به جای توجه به موضوع مجزا، به یکپارچگی مواد درسی پرداخته می شود و به جای پایه محور،آموزش چند پایه در یک زمان محور می شود معلم چند پایه باید یک مدیر خوب باشد تا بتواند بهترین محیط یادگیری در کلاس ایجاد نماید، آرایش صحیح کلاس با توجه به محیط فیزیکی تاثیر زیادی بر تجربیات یادگیری آنان دارد. این پژوهش در صدد پاسخگویی به سوالاتی نظیر روش تدریس نوین چه تاثیری بر کلاس و برنامه تطبیقی چند پایه می گذارد؟ محاسن الگوی تطبیقی چند پایه چیست؟
وضعیت الگوهای تطبیقی و استفاده از روش های نوین در مدارس ایران چگونه است؟ ضرورت به کارگیری روش های تدریس نوین چیست؟
روش: این پژوهش از نوع توصیفی کیفی می باشد
1 مقدمه
یکی از مشکلات مهم و اساسی در نظام آموزش و پرورش خصوصاٌ در کشور ما، به کار نگرفتن روش های تدریس نوین در آموزش است. به همین سبب کیفیت آموزشی از سطح مطلوب برخوردار نیست و دانش آموزان علاقه زیادی به تحصیل نشان نمی دهند. یکی از دلائل آن عدم آشنایی معلمان با روش های نوین تدریس است. پیشرفت روز افزون علوم و تحقیقات گوناگون در حیطه های مختلف حاکی از آن است که اطلاعات بشر روز به روز افزایش می یابد و مطالب جدیدی به دست می آید.
امروزه هر فرد بشر ناچار از استفاده یافته های جدید است. روش تدریس فعال و نوین که در آن مشارکت دانش آموز و معلم را می طلبد و به جای انتقال مطالب به دانش آموز، به افزایش توانایی یادگیرنده در قزآیند یادگیری عنایت دارد. به دلایل متعدد از جمله تاکید براصولی از کلیات نظام آموزش و پرورش کشور و اهداف دوره های تحصیلی، نگرش های جهانی، رشد روز افزون تحقیقات، سرعت فن آوری و تکنولوژی، ضرورت کار بست تدریس فعال را می طلبد.
ادیان و رهبران مصلح اجتماعی نیز تاکید بر نوعی فعال سازی ذهن و جلوگیری از تقلید کورکورانه در اصول و روشهای زندگی دارند، لذا آموزش و تدریس های متکی بر روشهای فعال خود گامی است در اشاعه و ترویج علم و پرورش انسانهای آزاد و آگاه که می تواند در توسعه و فناوری مثمر ثمر باشد. در روش تدریس فعال سعی بر این است که فراگیر خود در کسب مفهوم سهیم باشد و از طرق مختلف به فعالیت های ذهنی، علمی، فردی و گروهی دادار گردد، به عبارت دیگر، محتوا روی درگیر شدن دانش آموزان در کسب تجارب یادگیری تاکید داشته و آنان را فعال می سازد.
تدریس با رویکرد تلفیقی در هم آمیختن موضوعات درسی یا همان حوزه های محتوایی مواد درسی مختلف در یک یا چندپایه است. - مثلآ امیختن محتوایی درس قران با درس هدیه های آسمان، ریاضی، فارسی، هنر و... دریک جلسه ی آموزشی - . از آن جا که دانش آموزان چندین پایه در یک کلاس آمیخته و مجموعه ی ترکیبی اند. و با یک معلم واحد روبرو هستند. برنامه درسی تلفیقی همخوانی بسیارخوبی با این نوع از کلاس ها دارد. زیرا که اتفاقاً شرایط و موقعیت لازم و مطلوب را برای ایجاد زمینه های یادگیری عمیق و مادام العمر دانش آموزان فراهم می سازد. کلاس چند پایه با برنامه و رویکرد تلفیقی نزدیکی خوبی دارد. چون که شیوه ی تلفیقی به تدریس و یادگیری فراگیران، کل نگرانه می اندیشد. در رویکرد تلفیقی، ترکیبی از موضوعات درسی وجود دارد. نه یک ماده ی خاص درسی برای یک پایه در یک جلسه آموزشی. بنابراین روش تلفیقی با فراوانی قابل قبولی در کلاس چندپایه قابل استناد است
1 2 ضرورت بکارگیری روش های نوین تدریس
آموزش خوب و سامان یافته زمانی اتفاق می افتد که معلم طرح درس و برنامه ای دقیق داشته باشد تا کلاسی خلاق و پویا و نیز سرشار از نشاط به بار آید. معلم بایستی پیش از ورود به کلاس برنامه درسی خود را آماده کرده و بداند که هدف های رفتاری از درس آن روز چیست، چه می خواهد انجام دهد و درس را چگونه می تواند ارائه کند و با چه شیوه ای، دانش آموزان را تحرک و تمرکز بخشد و آنها را در بحث های گروهی و کار های جمعی شرکت دهد تا کلاس درس نه تنها خسته کننده نباشد، که منبع انرژی و الهام بوده و فراگیر را به هدف های آموزشی مورد نظر سوق دهد.
طرح درس، سامان بخشی تدریس و هدایت امور آموزش است لذا معلم باید بکوشد با خلاقیت و ابتکار از روشی در تدریس استفاده کند که دانش آموزان، این گنجینه های اجتماع به علم آموزی هر چه بیشتر تشویق و برای جامعه آینده تربیت شوند. لذا استفاده از شیوه های نو از قبیل یادگیری از طریق همیاری - طرح معلم یار - ، شیوه نمایشنامه ای، روش بحث گروهی و... در این راستا و ضرورت امروزین می باشد.
دوره ابتدایی از جذاب ترین دوره های تحصیلی هر انسان است، شاید بتوان گفت هیچ کس نمی تواند روز اول مدرسه و خاطره و اهمیت آن را انکار کند و معلم کلاس اول کسی است که نام او از اذهان پاک نمی شود .امید است با عنایت به آخرین یافته های بشر در شناخت اهمیت این گروه سنی و درک نقش و اهمیت فزاینده روانشناسی رشد و یادگیری درکودکان، سیستم آموزشی کشور ما به دوره ابتدایی بهای بیشتری داده و بداند که هر قدر در این زمینه سرمایه گزاری شود، به همان میزان نسل و نسل های بعدی مسئولانه تر و داناتر با خانواده و جامعه خود تعامل خواهند داشت.
آیا این همان هدف پیش بینی شده - پیشگیری ازجرم خیزی و... - برای قوه قضاییه درقانون اساسی کشورمان نیست و آیا بهتر نیست این قوه وزین بخشی از بودجه خود را با مشارکت آموزش و پرورش در این بخش سرمایه گزاری آنهم پربازده و پرسود - نماید؟
همکاران عزیز شاغل در مقطع ابتدایی نیک می دانند که با استفاده از روش های جدید و تلاش مضاعف می توانند هم در خدمت اهداف پیش بینی شده در سیستم آموزشی بوده و هم از شادابی در محیط کارخود لذت ببرند.دیگر زمان آن گذشته است که همانند روش های سنتی، معلم تنها سخنران کلاس - روش معلم محور - باشد و دانش آموز تنها گوش داده و مسائل و موارد خواسته شده در کتاب را حل کند، بلکه می توان با شرکت دادن فراگیران در بحث و استفاده از شیوه کار گروهی، بر فرایند یاددهی یادگیری در کلاس موجب اثرمتقابل و مضاعف گذاشته و باعث آشکار سازی توانایی و نبوغ و تبلور استعداد های دانش آموزان گردید.پس معلم باید روش های گوناگون تدریس را بکار گرفته و در هر موقعیتی از روش مناسب آن استفاده کند
13 روش های تدریس نوین
روش بحث گروهی:
گفت و گویی سنجیده و منظم در باره ی موضوعی خاص و مورد علاقه ی مشترک شرکت کنندگان در بحث است . در این روش، دانش آموزان با شرکت فعال در فعالیت های کلامی ابعاد مختلف یک مساله را مورد بحث قرار می دهند و در پایان نسبت به آن شناخت عمیق تری به دست می آورند. همچنین درک می کنند که دیگران نیز نظریاتی دارند و باید به نظریات آنان احترام گذاشت.
استدلال کردن و گوش دادن به حرفهای دیگران را می آموزند و دارای روحیه ی تحمل آرا می گردند. همچنین از طریق بحث گروهی، روابط گروهی را تمرین می کنند. در این روش ، وظیفه ی اصلی معلم تحلیل و ارزش یابی جریان بحث ، منطق ، سازمان و صحت مطالب گفته شده است . البته او می تواند نقش هدایت کننده ی بحث را داشته باشد و هر جا که بحث به بن بست برسد یا از مسیر اصلی خارج شود، آن را به مسیر اصلی هدایت کند. هم چنین باید مراقب باشد که افراد بخصوصی، بحث را به خود اختصاص ندهند.
روش حل مساله :
در این روش با ارائه ی سؤالاتی از طرف معلم، یادگیرندگان در موقعیتی مسئله دار قرار می گیرند. حل مساله را می توان به صورت فرآیندی در نظر گرفت که به وسیله ی آن یادگیرنده ترکیبی از قواعد پیشتر آموخته شده را کشف می کند و می تواند برای رسیدن به راه حلی برای یک موقعیت جدید از آنها بهره گیرد و در طی این فرایند به یادگیری جدید نایل شود. این موضوع تازه آموخته شده، یک قاعده با قانون رده ی بالاتر است که یادگیرنده را قادر می سازد سایر مسائل از این نوع را حل کند.
روش پرسش و پاسخ :
پرسش و پاسخ روشی است که معلم به وسیله ی آن شاگرد را به تفکر درباره ی مفهومی جدید یا بیان مطلبی از معلوم به مجهول تشویق می کند و با طرح سؤال های برنامه ریزی شده شاگرد را در کشف مفاهیم جدید هدایت می کند. سؤالات باید با توجه به زمینه های علمی شاگردان طرح گردد و به گونه ای مطرح شوند که توجه شاگردان را برانگیزد و ذهن را به حرکت در آورد.
روش بارش مغزی - ذهن انگیزی - :
در این روش دانش آموزان با آزادی تمام کلیه ی مطالبی را که در مورد موضوع به ذهنشان می رسد، فورا"بیان می کنند، و به طور ناخود آگاه و فوری از یافته ها و دانسته های قبلی خود استفاده می کنند و آنها را به کلاس ارائه می دهند. به تدریج دانش آموزان مجموعه ی جملات و کلماتی را بیان می کنند که تمامی آنها در کنار یکدیگر می تواند بخش عمده ای از مطالب مرتبط با سر فصل مربوطه را ارائه دهد.
روش تقسیم موضوع به بخش های مختلف - همیاری - :
در این روش کلیه ی دانش آموزان به جای معلم در تدریس درس شرکت دارند. ویژگی اصلی این روش مشارکت دانش آموزان در انتقال مفاهیم و مطالب درسی به سایر دانش آموزان می باشد. دریادگیری از طریق همیاری تفاوت افراد گروه باعث کارآمد شدن یادگیری می شود. یکی از هدف های یادگیری از طریق این روش این است که دانش آموزان یاد بگیرند با هر کسی کار کنند و از این طریق موجب بالا رفتن پیشرفت تحصیلی فراگیران، ایجاد ارتباط مثبت و انتقال تجاربی به آنها می شود که برای توسعه ی اجتماعی، روانی و شناختی سالم به آن نیاز دارند.
روش طرح کارایی تیم :
در این روش موضوع درسی در قالب متن ارائه می شود بعد سؤالاتی داده می شود که محتوا را تحت پوشش قرار می دهد. می توان دو نوع سؤال طرح کرد که یکی را در خود طرح یادگیری ودیگری را در پس آزمون به منظور درک فردی مورد استفاده قرار داد. فراگیران باید سؤالات را در حد متعارفی سخت بدانند، زیرا اگر آزمون خیلی سخت باشد ممکن است هیچ کس نتواند پاسخ را پیدا کند و اگر خیلی آسان باشد همه فراگیران جواب را می دانند.
14 تدریس با رویکرد تلفیقی
تلفیق یعنی در هم آمیختن موضوعات درسی یا حوزهای محتوایی که غالباً بهصورت مجزا از یکدیگر در برنامه های درسی مدارس گنجانده میشود. هدف اساسی تلفیق آن است که تا حد امکان تجارب یادگیری دانشآموزان از تفرق و پراکندگی خارج شده و در ارتباط با یکدیگر قرار گیرد. به عبارت دیگر تلفیق محتوا یعنی برقراری ارتباط بین محتوای دروس مختلف یا مشابه در یک یا چند پایه. بدینطریق یک یا چند موضوع در مواد درسی مختلف یا چند مادهی درسی مشابه در یک یا چند پایه با هم دیگر ترکیب شوند
سابقه تشکیل کلاس های چند پایه به تعلیم و تربیت گروهی منتهی می شود. معلم چند پایه نسبت به معلم تک پایه با چالش ها و فشار های روحی بیشتری رو به رو است و باید باور کند کار او ساده و معمولی نیست او باید بداند که آشنایی با روش تدریس یک ماده ی درسی به این معنی نیست که او می تواند در یک کلاس چند پایه تدریس کند. زیرا تدریس در مدارس چند پایه نیازمند مهارت اضافی است، وجود سطوح مختلف یادگیری و در دور دست قرار داشتن این مدارس و تعداد زیاد دانش آموزان این کلاسها، توانایی و مهارت تسلط بر موضوعات مختلف در پایه های متفاوت این مهارت را می طلبد.
کلاس چند پایه در حقیقت تشکیل شده از فنونی است که به معلمان امکان هدایت یادگیری دانش آموزان با سطوح سنی متفاوت و توانایی های گوناگون را به صورت همزمان می دهد. درست است که گاهی اوقات تعداد دانش آموزان کم است و فضای آموزشی کوچکی در اختیار است اما نباید این کمی دانش آموز و کوچکی فضا موجب اشتباه و سهل انگاری شود زیرا کار چند پایه برنامه خاص می طلبد و روشهای متنوع می خواهد
