بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر تعیین میزان تاثیر روش تدریس مبتنی بر ict برعملکرد تحصیلی دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی پسرانه شهرستان دزفول بود. این پژوهش به روش نیمه آزمایشی با استفاده از طرح پیش آزمون و پس آزمون به اجرا در آمد. جامعه آماری شامل شامل کلیه ی دانش آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی شهرستان دزفول بود که با استفاده از روش تصادفی دو دبستان ادهر و شهید اسماعیل زاده انتخاب گردید که 60 نفر از آنها به عنوان نمونه آماری در نظر گرفته شد که با استفاده روش نمونه گیری تصادفی ساده به دو گروه گواه و آزمایش تقسیم شدند
ابزار جمع آوری داده ها آزمون پیشرفت تحصیلی محقق ساخته مشتمل بر دروس ریاضی؛ علوم تجربی و مطالعات اجتماعی بود به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای آمار توصیفی و استنباطی شامل تحلیل کواریانس یک متغیره آنکوا استفاده شد. یافته ها نشان داد دانش آموزانی که به روش تدریس مبتنی بر ict آموزشهای لازم را دریافت کردند پیشرفت تحصیلی بیشتری نسبت به دانش آموزانی که در موقعیت آموزش سنتی قرار داشته اند، از خود نشان داده اند.
-1 مقدمه
امروزه نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند یاددهی- یادگیری، به ویژه خلق محیط های یادگیری تعاملی و سازنده اهمیت بسیاری یافته است. اهمیت طرح این موضوع از آنجاست که بر اساس سناریوی مدارس آینده در قرن 21 ، همه مدارس باید به منابع و ابزارهای فناوری جهت خلق، نشر، ذخیره و مدیریت اطلاعات و دانش مجهز شوند. لذا، نظر به گرایش شدید جریان های آموزش و یادگیری به سمت استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدارس، توجه به این نکته ضروری به نظر می رسد که پایه های شکل گیری تفکر، طراحی و استفاده از این ابزارها با هدف ساخت دانش و ایجاد محیط های خلاق و نوآور باشد
به همین دلیل توسعه فناوری اطلاعات در نظام های آموزشی نه فقط یک انتخاب، بلکه ضرورت اجتناب ناپذیراست. و گام مهمی در اصلاحات نظام های آموزشی محسوب می شود. هرگونه پیشرفتی در عرصه فناوری، به سرعت در محیط های علمی و از آن جمله محیط های آموزشی کاربردهای سودمندی یافته و افق فعالیت های آموزشی را گسترش می دهد. و از این طریق، عملکرد دانش آموزان نیز غفای بیشتری پیدا می کند
فن آوری اطلاعات و ارتباطات را می توان به بارانی تشبیه کرد که اگر در جای مناسب ببارد می توان باعث رویش و زنده شدن طبیعت شود ولی در صورتی که در جای نامناسب ببارد می تواند سبب جاری شدن سیل یا منشاء شکل گیری باتلاق شود. ورود این پدیده به حوزه تعلیم و تربیت نیز خالی از این دو نقش نیست. بنابراین لازم است به این نکته توجه شود که پیش از فراهم کردن امکان آمیختگی این دو مقوله باید زمینه سازی فرهنگی علمی مناسب برای آن صورت گیرد - - Toni,2002 استفاده از فناوری اطلاعات، آموزش را متنوع و سرعت یادگیری را افزایش می دهد. و دانش آموزان را به تماس با منابع موجود و بهره گیری از آنها ترغیب میکند
فن آوری اطلاعات و ارتباطات یکی از عوامل تغییر در کلاس های درس است و نقش و تاثیر آن در توسعه دانش و ایجاد تسهیل و تسریع در امر یادگیری در عصر حاضر امری انکار ناپذیر است. بعد از تیمز - 2003 - افزایش قابل توجهی به خصوص در کشورهای اروپایی شرقی، در تعداد دانش آموزانی که به کامپوتر و اینترنت دسترسی پیدا کرده اند، مشاهده می شود.
تجربیات کشوهایی که سال ها پیش از ما در نظام آموزشی خود تحول به وجود آورده اند نشان می دهد که بهترین نقطه ی آغاز برای ایجاد تحول در کیفیت آموزش عمومی هر کشور متحول کردن درس علو است. البته پس از انتشار نتایج مطالعات تیمز در کشور ما نیز تغییرات عمده ای در سیاست های آموزشی و محتوای کتاب های درسی علوم دوره ی ابتدایی و رهنمایی ایجاد گردید
این نتایج از ضعف دانش آموزان ایرانی در درس های علوم تجربی و ریاضی حکایت می کند
بررسی انجام شده از کتاب های راهنمای معلم و کتاب های درسی دوره ابتدایی سال تحصیلی 83-84 در ایران و مقاسیه ی آن با کشورهای انگلستان و آمریکا نشان داد، بر خلاف کتاب های درسی کشورهای پیشرفته که در بسیاری از موارد از دانش آموزان خواسته شده تا از فن آوری اطلاعات و ارتباطات برای انجام دادن تکالیف درسی استفاده کنند، در کتاب های درسی دوره ابتدایی ایران بسیار کم استفاده شده است
استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات، بخشی از حرکت به سوی استفاده بهتر از تکنولوژی آموزشی در مدارس نوین است. آموزش مهارت های خاص به دانش آموزان، ایجاد روحیه ی مسئولیت پذیری در دانش آموزان و استفاده از منابع قابل دسترس مثل اینترنت، از اهداف استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات است. اما هدف نهایی در استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات افزایش اثر تدریس و بهبود یادگیری دانش آموزان است
تحقیقات تاثیر استفاده از این الگو را به روشنی بیان کرده اند، که استفاده از روش تدریس فن آوری اطلاعات و ارتباطات در تدریس موجب بهبود فرآیند یادگیری می شود. به عنوان مثال پژوهش های انجام شده توسط طاهری - - 1386، نجفی و همکاران - - 1385 و در بین تحقیقات خارجی، پژوهش های انجام شده توسط الیوت و همکاران - 2010 - ، جاسچیک - 2010 - ، بارو و همکاران - 2009 - همگی موید این مطلب است که استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات در تدریس موجب بهبود عملکرد دانش آموزان و ایجاد یادگیری پایدارتر در آنان می شود.
باتوجه به اینکه آموزش و پرورش یکی از نهادهایی است که آموزش و یادگیری در آن صورت می گیرد کاربرد فاوا در آن نهاد بسیار مهم است. در راستا برای نیل به اهداف سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی و در اجرای سیاست های کلی برنامه پنجم توسعه، یکی از وظایف سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور طرح گسترش کاربرد فناوری اطاعات و ارتباطات در آموش و پرورش و توسعه مهارت دیجیتالی نیروی انسانی کشور می باشد
فناوریهای نوین آموزشی تاثیر بدون انکاری در آموزش و نظام آموزشی امروز دارد مورد تردید نیست، اما اینکه چگونه بتوان از این امکانات و فرصتهای آموزشی بهره کافی را برد، به بررسی و پژوهش نیاز دارد و نظام آموزشی باید تلاش کند تا پیش از به کارگیری این فناوریها زمینه مساعد ورود آنها را به نظام آموزشی فراهم نماید جامعه ای که هدف آن پیشرفت بر اساس دانش و فناوری است، باید ابتدا آموزش و پرورش خود را متحول کند - رستگارپور، . - 1384 بنابراین لازم است از ابزارهایی که فناوریهای نوین در اختیار ما قرار می دهند، در این زمینه به نحو احسن استفاده نماییم.
از جمله این فناوری ها، فناوری اطلاعات و ارتباطات است. که موجب خدمات و پیشرفتهایی بسیار درعرصه آموزش و یادگیری شده است. بنابراین می توان با بهره گیری از ابزارها و روشهایی که این فناوری ایجاد کرده است، ضمن افزایش سرعت در یادگیری، شرایط یادگیری را برای استعدادها و سلیقه های گوناگون فراهم آورد. برای این کار باید فناوری آموزشی، یعنی طراحی، اجرا و ارزشیابی برنامه ریزی شده پژوهشهای بنیادی و کاربردی را به کار گرفت
توسعه فناوری اطلاعات هر چند نیازمند به همکاری همه بخشهای آموزش و پرورش است، اما هیچ حوزه ای چون حوزه معلمان و برنامه ریزی نیروی انسانی، نقش اساسی در این امر را بر عهده ندارد. یعنی در نظام آموزش و پرورش حتی اگر بهترین راهکارها، برنامه ها، منابع و امکانات پیش بینی شود، اما نقش محوری معلمان نادیده گرفته شود، باید به طور حد به عنوان تهدید اساسی تلقی نمود. معلمان در توسعه و تحول می توانند نقش کلیدی و محوری ایفا نمایند و به عبارتی هیچ تحول و اصلاحاتی بدون پشتوانه معلمان به سرانجام نخواهد رسید.
پس با توجه به این که اغلب معلمانآمادگی کافی برای بهره مندی از فناوری اطلاعاتی ندارند، پیش بینی می شود این عدم آمادگی خود به مقاومت در برابر تغییر و نوآوری تبدیل شود که لازم است تمهیدات لازم برای همراهی معلمان، گسترش آموزش و مشارکت در امر برنامه ریزی و اجرا و ایجاد انگیزه های معنوی و مادی و تشویق آنها پیش بینی شود
آموزش مبتنی بر وب به خاطر داشتن تعامل پویا، مقدار زیادی از اطلاعات را از طریق تعاملات گوناگونی که باعث ایجاد یک محیط اکتشافی برای فراگیران می شود، ارائه می دهد، همچنین فرصت های زیادی را برای فراگیران فراهم می کند تا به کشف و یافتن بپردازند. در این رویکرد نتایج صدها مطالعه و پژوهش حاکی از این است که، دانش آموزانی که به روش تدریس مبتنی بر - ICT - آموزش دیده اند یادگیری موثرتر و عملکرد بهتری در مقایسه با گروه هایی که در موقعیت آموزش سنتی، قرار داشته اند؛ از خود نشان داده اند.
کرمی و عطاران - - 1385 در پژوهشی به این نتیجه رسیدند، دانش آموزانی که درس علوم را با روش ساخت چند رسانه ای در کلاس درس آموزش دیده اند در مقایسه با دانش آموزانی که با روش سنتی آموزش دیده اند، یادگیری بهتر و عمیق تری داشته اند.
از طرفی نتایج تحقیق سلیمان پور و همکاران - - 1389، حاکی از تاثیر مثبت روش تدریس مبتنی بر فن آوری اطلاعات و ارتباطات بر یادگیری پایدار دانش آموزان در درس علوم تجربی را تایید نمود. همچنین مشخص شد که میزان یادگیری پایدار در روش تدریس مبتنی بر فن آوری اطلاعات و ارتباطات بیش تر از روش تدریس سنتی است
همچنین شیخ زاده و مهر محمدی - - 1383 در مقاله ای با عنوان نرم افزار آموزش ریاضی ابتدایی اظهار داشتند که میان نرم افزار مزبور و پاسخگویی دانش آموزان به سوالات سطوح بالای حیطه شناختی - تجزیه و تحلیل، ترکیب و ارزشیابی - تفاوت معنادار است و اینکه استفاده از این نرم افزار باعث افزایش عملکرد تحصیلی و افزایش انگیزه و مهارت حل مساله در دانش آموزان می گردد.
الیوت - 2010 - در پژوهشی به تاثیر آموزش مبتنی بر وب با یادگیری علوم در دانش آموزان کلاس سوم، پنجم و هشتم دبیرستان پرداخت. یافته ها حاکی از آن بود که عملکرد گروه آزمایشی بیش از حد متوسط و بهتر از عملکرد گروه گواه بود. نتایج این تحقیقات را می توان با پژوهش حاضر همسو دانست.
می توان گفت هدف از انجام این پژوهشها "به تصویر کشیدن اهمیت فناوری اطلاعات و چگونگی کاربرد این فناوری در فرایند یاددهی یادگیری" است. با بهره گیری از روشهای یاددهی یادگیری مرسوم در مدارس و تلفیق آنها با ابزارهای نوین فناوری اطلاعات، روشهایی نو در یاددهی- یادگیری به دست می آیند. و با به کارگیری این روشها انتظار می رود که فرایند یادگیری دانش آموزان بهبود پیدا کند.
بنابر این با توجه به اهمیت و ضرورت فناوری اطلاعات در رشد و ارتقاء کیفیت آموزشی و با توجه به نیاز روز افزون معلمان و دانش آموزان در بکارگیری و استفاده از فناوریهای نوین و با درک این ضرورت، این پژوهش بر آن است که به بررسی میزان تاثیر روش تدریس مبتنی بر ict برعملکرد تحصیلی دانش آموزان پایه پنجم دبستان های پسرانه شهرستان دزفول بپردازد. و زمینه را برای استفاده آموزش و پرورش که نتایج حاصل از آن، و برنامه ریزی برای گسترش بیشتر و بکارگیری موثرتر توسط دبیران آماده کند.
-2 روش تحقیق
هدف از پژوهش حاضر تعیین میزان تاثیر روش تدریس مبتنی بر ict برعملکرد تحصیلی دانش آموزان پایه پنجم دبستان های پسرانه شهرستان دزفول می باشد. این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی و روش تحقیق نیمه آزمایشی که با استفاده از طرح پیش آزمون و پس آزمون است. در این طرح با داشتن یک گروه آزمایش و یک گروه کنترل، از پیش آزمون و پس آزمون، تاثیر روش تدریس مبتنی بر ict برعملکرد تحصیلی دانش آموزان استفاده شده است.
جامعه آماری مورد مطالعه، شامل کلیه ی دانش آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی دبستان های شهرستان دزفول در سال تحصیلی 94-95 هستند. که با استفاده از روش تصادفی دو دبستان انتخاب گردید . در این دو دبستان، دانش آموزان دو کلاس پایه ی پنجم به تعداد 60 نفر به عنوان نمونه آماری در نظر گرفته شدند. که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده دانش آموزان به دو گروه آزمایش و گواه تقسیم شدند . که تعداد دانش آموزان در هر یک از دو کلاس 30 نفر بود. بعد از انتخاب گروه آزمایش و گروه کنترل توسط معلم پیش آزمونهای مربوطه به طور همزمان برای هر دو گروه اجرا گردید. سپس گروه آزمایش به مدت 32 جلسه - طی 14 هفته - در معرض متغیر مستقل - تدریس مبتنی بر - ict آموزشهای لازم را دریافت می کنند
