بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی این پژوهش بررسی تاثیر روش تدریس بحث گروهی بر کیفیت زندگی در مدرسه دانش آموزان پسرپایه پنجم مقطع ابتدایی بود. پژوهش حاضر، آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری کلیه دانشآموزان پسر پایه پنجم مقطع ابتدایی شهرستان سرایان در سال تحصیلی 89-90 بود. که تعداد 50 نفر دانش آموز پسر به شیوه تصادفی ساده انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش و کنترل - هرگروه 25 نفر - قرار گرفتند. ابزار پژوهش مشتمل بود بر پرسشنامهی کیفیت زندگی در مدرسه آینلی و بورک.در روش تجزیه و تحلیل دادهها، برای مشخص کردن معناداری تفاوت بین دو گروه از تحلیل کواریانس استفاده شد و این نتایج حاصل شد.
الف - روش تدریس بحث گروهی بر افزایش رضایت کلی از مدرسه، دانش آموزان پسر پایه پنجم تاثیر دارد. ب - روش تدریس بحث گروهی بر کاهش عاطفه منفی، دانش آموزان پسر پایه پنجم نسبت به مدرسه تاثیر دارد.
پ - روش تدریس بحث گروهی بر افزایش ارتباط، دانش آموزان پسر پایه پنجم با معلم 5شان تاثیر دارد. ت - روش تدریس بحث گروهی بر افزایش همبستگی اجتماعی، دانش آموزان پسر پایه پنجم تاثیر دارد. ث - روش تدریس بحث گروهی بر افزایش باورهای درست، دانش آموزان پسر پایه پنجم نسبت به مفید بودن مدرسه تاثیر دارد.
ج - روش تدریس بحث گروهی بر افزایش احساس اطمینان، دانش آموزان پسر پایه ی پنجم به توانایی های خود برای موفقیت در کارهای مدرسه تاثیر دارد.
چ - روش تدریس بحث گروهی بر افزایش احساس خود انگیختگی و لذت بردن از یادگیری، دانش آموزان پسر پایه پنجم تاثیر دارد.
مقدمه:
امروزه در سراسر جهان، نیاز به اصلاحات همه جانبه در سیستم آموزش و پرورش و ماهیت آن واقیعتی پذیرفتنی است در این میان افزایش کیفیت زندگی در محیط مدرسه از جامع ترین و حساس ترین مباحثی است که نظر، متخصصان تعلیم و تربیت را به خود مشغول کرده است.
کیفیت زندگی از جمله مسائلی است که ابتدا با گسترش همه جانبه ی فناوری و فرایندهای افزایش جمعیت و تحولات علمی در کشورهای غربی مورد توجه اندیشمندان قرار گرفت
کیفیت زندگی به صورت احساس رضایت، عدم رضایت، در مورد جنبه ها و محیط های مختلف و مهم زندگی، فرد می باشد و حوزه های روانی، اجتماعی، خانوادگی، آموزشی و اقتصادی را شامل می شود، و بین این ابعاد ارتباط متقابل وجود دارد ولی می توان آن را به صورت مستقل نیز مورد بحث قرار داد
اپستاین و پارتلند اشاره می کنند که کیفیت زندگی در مدرسه مفهومی است که بر جنبه های رسمی و غیر رسمی مدرسه تاثیر می گذارد و تحت تاثیر اجتماع، تجارب افراد و روابط انسانی با همسالان قرار دارد
در میان مجموعه فعالیت های که برای تعلیم و تربیت دانش آموزان انجام می شود بیشترین سهم به تدریس معلم در کلاس درس اختصاص دارد. فرایند تدریس، یک سلسله فعالیت های مرتب، منظم، هدفدار و از پیش طراحی شده است؛ فعالیتی که هدفش ایجاد شرایط مطلوب یادگیری است، فعالیتی که به صورت تعامل و رفتار متقابل بین معلم و فراگیر جریان دارد
معلم تا حدی می تواند با تعیین هدف های صریح اجرایی و اتخاذ روش های مناسب تدریس و ایجاد نوع ارتباط سالم با دانشجویان کیفیت تدریس خود و در نتیجه کیفیت شرایط حضور دانش آموزان در محیط مدرسه را تغییر دهد
یکی از روش هایی که سابقه طولانی در نظام آموزشی دارد، تدریس به شیوه ی سخنرانی است. سخنرانی معمولی ترین روش آموزشی است که همه ی فراگیران را با وجود تفاوت های فردی در شرایط یکسان تحت آموزش قرار می دهد
در مقابل در هزاره ی سوم، روش های جدید و متنوعی مطرح می گردد که توانسته اند نواقص و محدودیت های روش های قبلی را تا حدودی کاهش دهد، یکی از این روش ها روش تدریس در گروه های کوچک - بحث گروهی - است. روش تدریس بحث گروهی یکی از روش های موثر آموزشی است، زیرا محور کار در این روش مباحثه و مناظره است. در این روش مطالب علمی مستقیما به وسیله ی معلم در اختیار دانش آموزان قرارر نمی گیرد، بلکه معلم منابعی را معرفی می کند تا دانش آموزان خود به مطالعه و جمع آوری اطلاعات بپردازند، از این رو در این روش علاقه و تسلط دانش آموزان به محتوا بسیار مهم است
آمابلی معتقد است روش بحث گروهی از جمله روشهای تدریس فعال است که موجب افزایش توان خلاق و مهارتهای ابتکاری در دانش آموزان میشود. با کاربرد این روش میتوان بین افراد کلاس یا گروه تعامل بیشتر و بهتر به وجود آورد و از این راه به درگیری آنان با موضوع درس و در نتیجه، یادگیری پایدارتر آنان کمک کرد. معلمانی که معتقد به مشارکت فعالانه ی دانش آموزان در کلاس درس باشند و به آنان استقلال نسبی بدهند تا نسبت به کلاس درس احساس غرور و مالکیت کنند، نه تنها باعث میشوند انگیزه ی درونی دانش آموزان رشد یابد، بلکه زمینه را برای تقویت و توسعه ی خلاقیت فراهم میکنند
آرمند معتقد است که معلمان باید به اهمیت روشهای تدریس فعال - از جمله روشهای بحثی و گروهی - و نقش مطلوب و مؤثر آن در فرایند یادگیری و آموزش توجه خاصی نمایند و با ایجاد شرایط مساعد زمینه ی تقویت و توسعه ی خلاقیت را فراهم آورند تا افراد به گونهای خلاق تربیت شوند تا بتوانند بر فناوری جدید احاطه داشته دربرابر همه ی لجام گسیختگیهای فرهنگی مقاوم باشند، قادر باشند جوامع صنعتی را اداره کنند، بتوانند موقعیتهای نا آشنا را تجزیه و تحلیل کنند و برای مسائل جدید راه حلهایی بیابند و فشارهای روحی را که به سبب زندگی روزانه و امور غیر منتظره پیش میآید از بین ببرند
دمین نیز ضمن بحث از مزایای روش بحث گروهی بر این نکته اشاره دارد که روش مذکور می تواند مفاهیم نقادی و قدرت انتقاد را در دانشجویان رشد دهد. اینکه روش تدریس از نوع بحث گروهی برای استاد یا دانشجو و یا هر دو نفر مفید است، نکته ای است که مورد بحث برخی از پژوهشگران قرار گرفته است
گال و گال - 1976 - 2 سه نوع هدف - تسلط بر موضوع، تشکیل نگرش و حل مسئله را برای آموزش ازطریق روش بحث گروهی مناسب تشخیص داده اند - گانیه، بریگز و ویگر3، نقل شده از کاظمی و سعیدی رضوانی،. - 1383 بتی باند - 1955 - 4 در مقایسه روش تدریس بحث گروهی با روش عادی متداول، شرکت در بحث گروهی را دارای اثری به مراتب بیشتر از گوش کردن دانسته.
تحقیق هان - 1986 - و همکاران نیز حاکی از برتری روش تدریس بحث گروهی، در تدریس ارزش های انسانی و رشد خودآگاهی و حفظ گرایش های همدردی و مراقبت، بوده است
مرتضوی و همکاران، اثر بخشی روش های تدریس و یادگیری تعاملی در فرایندهای آموزشی را مورد بررسی قرار داده و نتیجه گرفته اند که کاربرد روش های تدریس و یادگیری تعاملی در فرایند تدریس و یادگیری سبب شور و نشاط جدید در کلاس، افزایش باورها و مشارکت افراد در کلاس درس و کاهش غیبت از کلاس درس می شود می شود
شعبانی و تقی پورظهیر در پژوهشی که در سال 73-74 بر روی 3 گروه 35 نفری از دانش آموزان نظام جدید متوسطه شهر تهران با عنوان - - تاثیر روش تدریس در افزایش تواناییهای شناختی، عاطفی، و رفتاری دانش آموزان - - انجام دادند، یافته های تحقیق اینان نشان داد که میان پیشرفت تحصیلی و ویژگی های عاطفی در روش های تدریس کاوشگری، بحث گروهی و سخنرانی تفاوت معناداری وجود ندارد و تنها میان عملکرد - رفتارهای ظاهری آزمودنیها - در روش های تدریس کاوشگری، بحث گروهی و سخنرانی تفاوت معناداری وجود دارد
دویین- شیهان وهمکاران، معتقد اند که روش بحث گروهی از نظر اجتماعی برای معلم و دانش آموز هر دو مفید است. از یک طرف، دانش آموزان از طریق تعامل با یکدیگر اعتماد به نفس بیشتر، قدرت بیان بالاتر و خجالت و کمرویی کمتری پیدا می کنند. از طرفی در معلمان نیز روحیه همکاری، سعه صدر و نقد پذیری و توان شنیدن نظرهای دیگران بیشتر و قوی تر می شود
اینکه از طریق روش بحث گروهی یادگیری بهتر صورت می گیرد، نکته ای است که در پژوهش اندرسون و ریدر6نیز تاکید شده است. ایواسی و گلدنبرگ معتقدند که به طور کلی ، روش های دانش آموز محور از قبیل گروه های 5 نفره در مقایسه با روش های معلم محور موثرتر است. محیط آرام و به دور از ترس و اضطراب، شرکت همه ی دانش آموزان در بحث، کاهش عاطفه منفی، طرح سوال، تولید دانش و زایش اطلاعات جدید از مواردی است که در تحقیق امس و موری - 1982 - به عنوان پیامدهای مثبت روش بحث گروهی از نوع گروه های 5 نفره مورد تاکید قرار گرفته است
طی پژوهش برلاینر و گیج ، نشان دادند که کیفیت یادگیری در روشهای تدریس فعال از جمله روشهای بحثی و گروهی بیشتر از روشهای تدریس غیر فعال از جمله سخنرانی است.
