بخشی از مقاله
چکیده
بروز تواناییهای ذاتی انسان بدون ارتباط با محیط زیست سالم و پاک و همچنین زیباییهای طبیعی که در زندگی شهری همان فضاهای سبز است ،امکان پذیرنیست. گیاهان بهعنوان یکی از مهمترین اجزای محیطی در طراحی منظر و فضای سبز ، باعث ایجاد شادابی و حس خاطره انگیزی در محیط و همچنین ایجاد همبستگی در مناظر بینظم بصری میشوند. هر موجود زنده برای ادامه حیات، رشد و تولید کمی و کیفی مطلوب نیاز بهتغذیه متناسب و متعادل و در مقاطع زمانی مناسب دارد. گیاهان فضای سبز نیاز به تغذیه مناسب دارند. از چندین دهه قبل برای تغذیه گیاهان از کودهای شیمیایی استفاده میشود. امروزه بهدلیل تاثیرات مضر کودهای شیمیایی بر سلامت انسان و محیط زیست استفاده از این مواد در تغذیهی گیاهی و فضای سبز شهری با محدودیتهایی روبرو است. از این رو یافتن کود هایی با اثرات منفی کمتر به عنوان جایگزین مناسب برای این ترکیبات شیمیایی ضروری به نظر میرسد. در چند سال اخیر آنچه که از جانب حامیان محیط زیست در این راستا بیش از پیش مورد توجه و استقبال قرار گرفته است استفاده از نانو کودها جهت تامین مواد غذایی مورد نیاز برای گیاهان مورد استفاده بوده است. بسیاری بر این عقیده هستند که این ترکیبات هم به دلیل میزان مصرف کمتر و هم به دلیل روش مصرف متفاوت اثرات منفی کمتری بر محیط دارند. در این مقاله اثرات کودهای شیمیایی و نانوکود ها، قابلیت جذب و تاثیر نانوکودها و عدم آلوده نمودن محیط زیست به دلیل زود جذب بودن آنها و امکان جذب برگی از جمله مواردی است که مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.
واژگان کلیدی: کود شیمیایی، فضای سبز، محیط زیست
مقدمه
فطرت انسان به گونهای آفریده شده است که تواناییهای بسیاری دارد و این تواناییها بدون ارتباط با زیبایی-های طبیعی که در زندگی شهری که همان فضاهای سبز هستند بهافسردگی و خمودی میگراید - مهندسین سبزوار، . - 1393 امروزه مفهوم شهرها بدون فضای سبز مؤثر در اشکال گوناگون آن دیگر قابل تصور نیست. پیامدهای توسعه شهری و پیچیدگی های معضلات زیست محیطی آنها موجودیت فضای سبز و گسترش آن را برای همیشه اجتناب ناپذیر کردهاند. توجه به فضای سبز بهطور عام بهعنوان ریههای تنفسی شهرها تعریف اغراق آمیزی از کارکرد آن نیست. این فضاها هم از دیدگاه تامین نیازهای زیست محیطی شهرنشینان و هم از نظر تامین فضاهای فراغتی و بستر ارتباط و تعامل اجتماعی آن جایگاهی در خور اهمیت دارد. آلودگیهای ناشی از صنایع و تکنولوژی، شهرها را به جهنمی برای ساکنان آن تبدیل کرده است. همچنین توسعه بی رویه شهرها باعث تخریب طبیعت شده است. طبیعت و فضای سبز که سالها بهعنوان قلب تپندهی زیست گاه های بشری ایفای نقش میکرد و بهترین محل و موقعیت ایجاد شهرهای نخستین بود با بیتوجهی به ساکنان شهر رو به افول و نابودی گذاشته است - پاسبان اسلامی و همکاران، . - 1392 با توجه به این بحرانها که روز به روز شهرها را تهدید میکند مانند آلودگیهای خاکی، صوتی، هوایی و فشار-های روانی که در نتیجه زندگی در میان ازدحام ساختمانهای سنگی و ترافیکهای شدید و تردد انواع وسایل حمل و نقل لزوم توجه بهنیازهای این جمعیت عظیم شهری احساس میگردد. افزایش جمعیت و تمرکز آن در سطح منطقهای اثرات مستقیم بر کیفیت محیط زیست دارد. بهطوریکه رشد جمعیت، فقر و فرسایش محیط زیست در کشورهای رو به رشد دوری باطل را ایجاد کرده است - مجتهدی، . - 1382 مطالعات نشان میدهد که فضاهای سبز شهری دارای بازدهی اجتماعی و اکولوژیکی هستند که مهمترین اثر فضای سبز در شهرها، کارکردهای محیط زیستی، یا بازدهی اکولوژیکی آنهاست که شهرها را برای زیستن مساعد میسازد و با آثار مخرب گسترش صنعت و حمل و نقل مقابله میکند و موجب ارتقای کیفی در زندگی شهروندان میشود. اهمیت فضاهای سبز شهری تا بدان حد است که امروزه وجود این کاربری بهعنوان یکی از شاخصهای توسعه یافتگی جوامع بهحساب میآید. مهمترین اثرات فضای سبز در شهرها کاهش آلودگی هوا، کاهش آلودگی صوتی، تعدیل دما، افزایش رطوبت نسبی، تلطیف هوا، جذب گرد و غبار است. سایر اثرات فضای سبز در شهرها نسبی هستند ولی مجموعه اثرات فضای سبز حضور آنها را در شهرها اجتناب ناپذیر میکند - عابدی کوپایی، . - 1370
1-2 تعاریف فضای سبز
- آن بخش از فضای سبز که در محوطه های مختلف طراحی و بنا شده، فضای سبز نامیده میشود:
- بخشی از محوطههای که از انواع گیاهان تشکیل یافته است
- فضاینسبتاً بزرگ، متشکل از گیاهان و برخوردار از بازدهی زیست محیطی و اکولوژیک معین و درخور شرایط حاکم بر محیط
- بخشی از محوطهی سبز و زیبا که دارای گیاهان یا هر گونه سبزینه گی اعم از درختان، درختچهها، گلها و چمنها است
- بخشی از فضای سبز در کنار اسکلت فیزیکی شهر، تعیین کننده اندام، و بهطورکلی سیمای شهر است. فضای سبز باید از یک سو برای اماکن آموزشی بازدهی اکولوژیک داشته و از طرف دیگر نیازهای زیست محیطی پیرامون خود را برآورده سازد.
- جوامع گیاهی اعم از درخت و درختچه، بوته، گل و چمن و سایر پوششهای نباتی که بهمنظور حفظ سلامتی روح و جسم افراد و فعال کردن اکوسیستمهای طبیعی در بخشی از محوطه ایجاد شده است - حافظیان، - 1392 براساس تعاریف بررسی شده درکل، اهمیت فضای سبز را در دو بخش مشترک و مهم، میتوان استنباط کرد:
اول: مجموعهای از پوشش سبزینهای شامل درختان، درختچهها، گلها، بوتهها و چمن که مفهوم فضای سبز را از نظر شکل ظاهری القاء می کند.
دوم: برآوردن انتظارات و وظایفی شامل بهبود کیفیت زیست محیطی، تأمین زیبایی و سایر نیازهای اکولوژیک که به-عنوان هدف و وظیفه دراحداث فضای سبز مستتر هستند - حافظیان، . - 1392فضاهای سبز شهری قسمتی از فضاهای باز هستند که در عرصههای طبیعی یا مصنوعی حوضه شهری، تحت استقرار درختان، گلها، چمنها و سایر گیاهان قرار دارند. این اماکن بر اساس نظارت و مدیریت انسان با در نظر گرفتن ضوابط، قوانین و تخصصهای مرتبط با آن برای بهبود شرایط زیستی، زیستگاهی و رفاهی شهروندان، ایجاد، حفظ و نگهداری میشوند - پاسبان اسلامی و همکاران، . - 1392 گیاهان بهعنوان مهمترین متغیرهای محیطی در معماری و منظره و فضا سبز محسوب و بهمنظور ایجاد تصویری با زیبایی ماندگارند که می توان از آنها در جهت هدایت افراد پیاده، تشویق آنها برای گذ راندن وقت در فضاهای باز عمومی، افزایش تعاملات اجتماعی، ایجاد سرزندگی و حس خاطره انگیزی در محیط، ایجاد همبستگی در مناظر بینظم بصری استفاده نمود. هر موجود زنده برای ادامه حیات، رشد و تولید کمی و کیفی مطلوب نیاز به-تغذیه متناسب و متعادل و در مقاطع زمانی مناسب دارد. گیاه نیز بهعنوان یک موجود زنده خارج از این مقوله نیست - ریوتر202، . - 1988 بنابراین نباتات کشاورزی که مولد محصولات کشاورزی و فضای سبزند، همچنین عامل ایجاد اکسیژن و تصفیه کننده هوا و همواره مورد نیاز انسان هستند، برای تولید کمی و کیفی بهینه با توجه بهشرایط اقلیمی و منطقهای و سایر عوامل مؤثر در کشاورزی بهتغذیه مطلوب نیازمندند، تغذیه مطلوب گیاه تأثیر چشم گیری بر مقدار و کیفیت عملکرد گیاه دارد. عوامل زیادی مانند اقلیم، بیماریها، آبیاری، آفاتها، انواع کودها اعم از کودهای شیمیایی، بیولوژیک و حیوانی در تعیین کمیت و کیفیت گیاهان و درختان فضای سبز نقش بسزایی دارند - کاخکی ، . - 1382 تأمین مواد غذایی، دغدغه مهم و همیشگی انسان در طول تاریخ بوده است. دغدغهای که با استفاده از منابع طبیعی موجب آلودگیهای زیست محیطی و از بین بردن فضای سبز از یک سو و رشد پیشرفت علم و دانش در جهت شناخت بیشتر انسان از محیط اطراف خود بهمنظور بهره برداری معقول از مواهب طبیعی، پیدایش و قانونمند شدن روابط اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی از دیگر سو شده است. در قرن أخیر رشد سریع جمعیت سبب گردید تا انسانها در جهت تأمین نیازهای خود تغییرات اساسی را در عرصههای زندگی پذیرا شوند و با فکر و تلاش بیشتر در جهت ایجاد تعادل با محیطی که در آن زندگی میکنند، برآیند. درواقع افزایش نیازهای بشری در اثر رشد جمعیت سبب گردید تا طرحهای توسعه بهره برداری از منابع طبیعی بهاجرا گذاشته شوند. در ادامه این روند با توجه بهاستفاده بی رویه از منابع، تخریبها و مسائل و مشکلات ناشی از اجرای طرحهای توسعه که موجب خطرات زیست محیطی گردید، بحث توسعه پایدار مطرح شد - نورمحمدی×، . - ×1389
1-3 هدف استفاده از فضای سبز
امروزه آلودگی محیط زیست از مسائل مهمی است که جوامع مختلف با آن روبهرو هستند و آلایندهها از عوامل ایجاد اختلال در محیط زیست بهشمار میروند، آب، خاک و هوا بهعنوان اجزای مهم محیط زیست در معرض مستقیم آلودگیهای ناشی از فعالیتهای صنعتی هستند - گلستانی و همکاران، . - 1390 بدون شک فضای سبز و محیط زیست از اساسیترین عوامل پایداری حیات طبیعی و انسان بوده و فضای سبز مناسب در مناطق شهری و صنعتی با رعایت اصول و قواعد علمی باعث کاهش اثرات زیان آور آلودگیهای محیطی میشود. یکی از عناصر مهم در ایجاد فضای سبز، استفاده از درختان و درختچههای مقاوم بهآلایندههای محیطی است که - علاوه بر پدیده تصفیه هوا - گاهاٌ آب و خاک باعث جلوگیری از پراکندگی صداهای ناهنجار و زیبایی هر چه بیشتر مناطق شهری و صنعتی میشود که این خود میتواند باعث شادابی روحیه افراد در محیطهای مختلف گردد - عابدی کوپابی، . - 1370 فضای سبز برخلاف معنایی که ممکن است در عوام القا کنند تنها یک محل داری درخت و گیاه و جدول کشی شده نیست بلکه نماد و سمبلی است که تفکرات فرهنگی و اجتماعی یک جامعه وحوزه شمول آن نیز تنها پارکها را در بر نمیگیرد. طراحی فضای سبز محدود بهاستفاده از گیاهان و سایر عناصر نیست بلکه تلفیقی از معماری، نقاشی، مجسمه سازی، ادبیات و جغرافیاست. که هر کدام از این موارد از کلیه امکانات خود جهت بهنمایش گذاردن، احساسات و روحیه افراد بهره می-برند و در واقع حامل پیامی برای نظارهگران هستند - مهندسین مشاوره آمایش محیط، . - 1372تقریباٌ در تمامی موقعیتها طراحی سایت، جوامع گیاهی بیشترین أثر را در نحوه درک در مکان دارند، و در اکثر موارد گیاهان مهم-ترین متغیر محیطی هستند که در ذهن بینده، تصویر ایجاد میکنند. انتخاب گیاهان مناسب در طراحی کشت، به-هنگام طراحی فضای سبز مسأله مهمی است، که در واقع اساس کار دست اندرکاران طرح فضای سبز است - بیژن زاده، . - 1369
