بخشی از مقاله
چکیده
این آزمایش به منظور بررسی کاربرد سطوح متفاوت کود نیتروژن و دزهای مختلف علف کش متریبوزین بر عملکرد و کنترل علف های هرز سیب زمینی رقم آلمرا به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در سال 1391 در شهرستان اندیمشک استان خوزستان انجام شد.فاکتورهای آزمایش شامل کاربرد کود نیتروژن - بعنوان فاکتوراصلی - بر اساس آزمون خاک در 3 سطح 120 ،180 و240 کیلوگرم در هکتار وفاکتور فرعی کاربرد علف کش متریبوزین - سنکور - در 2سطح 0/5 و1 کیلوگرم ماه موثره در هکتار، شاهد - عدم کنترل علفهای هرز - بودند. نتایج آزمایش نشان داد که کود نیتروژن وعلف کش بر عملکرد و کنترل علف های هرزتاثیر بسیار معنی دار داشت.
بیشترین عملکردغده معادل - 24350 کیلوگرم در هکتار - با مصرف 240 کیلو گرم کود اوره و کاربرد دز یک کیلوگرم در هکتار علفکش متریبوزین به دست آمد و از نظر آماری عملکرد غده درهکتار با مصرف 180و240 کیلو گرم کود اوره دربین مصرف دزهای 0/5 و1 کیلوگرم درهکتارعلفکش متریبوزین دریک سطح آماری قرار گرفتند. بیشترین تعداد علفهای هرز-30 روز بعداز سمپاشی و وزن خشک علفهای هرز در مرحله گلدهی مربوط به تیمار شاهد - عدم کنترل علفهای هرز - و مصرف 120کیلوگرم در هکتار کودنیتروژن بود و کمترین تعداد علفهای هرز و وزن خشک علفهای هرز با مصرف 240 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن در تیمارعلفکش متریبوزین با دز یک کیلوگرم در هکتار بدست آمد که فاقد اختلاف معنی دار با کاربرد 180 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن در تیمارعلفکش متریبوزین با دز یک کیلوگرم درهکتار بود و بیشترین کارایی تیمارهای کاربردی مربوط به کود نیتروژن 240 کیلو گرم در علفکش متریبوزین با دوز یک کیلوگرم درهکتار به دست آمد با - %80/1 - و به لحاظ آماری با کاربرد کودنیتروژن 180 کیلو گرم در هکتاردر تیمارعلفکش متریبوزین با دوز یک کیلوگرم درهکتاردریک سطح آماری قرارگرفت.
واژهای کلیدی: کنترل علفهای هرز ، عملکرد ، سطوح کود نیتروژن ، سیب زمینی، رقم آلمرا، متریبوزین، کارایی تیمارهای کاربردی
مقدمه و هدف
سیبزمینی مهمترین گیاه در گروه دولپهایها، در تغذیه انسان است. این محصول در جهان از نظر اهمیت غذایی، بعد از گندم، برنج، ذرت مقام چهارم را داراست.[10] علفهای هرز یکی از مهمترین عوامل کاهش دهنده عملکرد گیاهان زراعی می باشند .[4] به عقیده محققان خسارت علف های هرز می تواند به 100 نیز برسد .[9] یکی از کودهای مهم که نقش زیادی در افزایش عملکرد محصول دارد نیتروژن است. نیتروژن جزء عناصر پر مصرف جهت رشد گیاه محسوب می گردد.
اثر بسیارمعنی دار نیتروژن بر عملکرد غده را گزارش کردند . بیان کردند که کود نیتروژن قادر است قابلیت رقابت گیاه زراعی را در بازداشتن رشد علف های هرز از طریق کاهش تعداد گونه ها، کاهش تراکم وبیوماس علف های هرز افزایش دهد. کمبود نیتروژن در اوایل فصل رشد ممکن است با تاثیر سوء بر غده بندی عملکرد را کاهش دهد .[6] از طرف دیگر،مصرف مقدار زیاد نیتروژن، رشد رویشی اندام های هوایی را تحریک نموده، تشکیل غده ها را به تاخیر می اندازد و باعث دیررسی محصول می شود و در نتیجه افت عملکرد و کاهش کیفیت آن را به دنبال دارد.[2] بنابراین با بکارگیری سه سطح مختلف کود نیتروژن و دو دز متفاوت علف کش متریبوزین با رویکرد بهینه سازی مصرف کود و سموم شیمیایی در جهت ارتقاء عملکرد و بالا بردن سطح درآمد بهره برداری و جلوگیری از هدر رفتن منابع و لحاظ نمودن مسائل زیست محیطی انجام این تحقیق پیشنهاد شد.
تئوری و پیشینه تحقیق
اثر بسیار معنی دار نیتروژن بر عملکرد غده را گزارش کردند. در این مطالعه چهار سطح نیتروژن - 270،180،90،0 کیلوگرم در هکتار - به کار رفت حداکثر عملکرد با مصرف 180 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد و افزایش نیتروژن از 180 به 270 کیلوگرم در هکتار موجب افزایش عملکرد نگردید. با توجه به خسارت هر ساله علف های هرز به محصول سیب زمینی که سبب افت کمی و کیفی آن می شود . لزوم مبارزه اصولی با این عامل محدود کننده عملکرد ، بسیار دارای اهمیت می باشد . کنترل علف های هرز مزارع سیب زمینی از سه راه زراعی ، مکانیکی و شیمیایی امکان پذیر است[8]، از سویی بنابر گزارش هوکر[10] روش شیمیایی برای مبارزه ، با علف های هرز از جایگاه ویژه ای در بین سایر روش های مدیریتی برخوردار است . علفکش متری بوزین با نام تجاری سنکور یکی از علفکش های ثبت شده برای کنترل علف های هرز پهن برگ محصول سیب زمینی در کشور می باشد .[8]
بیان نمودند تجزیه واریانس تأثیر تیمارهای مختلف علفکش ها بر میزان عملکرد سیب زمینی نشان داد که بهترین تیمار علفکش متری بوزین 750 گرم در هکتار با عملکرد معادل 222/6 تن در هکتار را دارد . اگر چه مصرف علفکش ها همانند کودهای نیتروژن دار جهت دستیابی به عملکرد اقتصادی بهینه گیاهان زراعی ضروری است ، اما این ترکیبات آلوده کننده های اکوسیستم های زراعی محسوب می شوند و تلاش های بسیاری به منظور کاهش مصرف سم با استفاده اثر متقابل میان مقادیر کم سم و رقابت گیاهان زراعی و هرزانجام شده است.[9]
مواد و روش ها
این آزمایش درسال 1391درمنطقه آزادی واقع درجنوب شهرستان اندیمشک در موقعیت جغرافیایی طول َ َ21، َ16 ، و48oعرض جغرافیایی َ طول َ َ59، َ24 ،32 o اجراگردید. این آزمایش بهصورت اسپلیت پلات با دو فاکتور کودنیتروژن ودزهای مختلف علفکش متریبوزین و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و در 4 تکرار و عمود بر جهت آبیاری صورت گرفت. 3 سطح کود نیتروژن 240 - ،180،120 کیلوگرم کودنیتروژن در هکتار که شامل55/2، 82/8 و110/4 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار - بود که - 1/3آن به هنگام کاشت ، 1/3هنگام تشکیل ساقه های فرعی و 1/3آغاز غده بندی - بعنوان کرت های اصلی و کرت های فرعی علفکش متریبوزین بصورت پیش از رویش با دو دز 0/5 - و 1 کیلوگرم در هکتار - و تیمار - عدم کنترل علف های هرز - بود. خاک محل آزمایش دارای بافت لومی رسی بود. زمین محل آزمایش درسال قبل آیش بود.
در اوایل آبان ماه قطعه زمینی که برای طرح مورد نظر مشخص شده بود، آبیاری سنگین - ماخار - گردید. بعد از ماخار و گاورو شدن زمین یک دیسک سبک برای از بین بردن پستی و بلندیهای به جای مانده از کشت قبلی صورت گرفت. سپس یک شخم سنگین بهوسیله گاوآهن اعمال گردید که تا عمق حدودا 30 سانتیمتری خاک زیر و رو گردید. در ادامه عملیات خاک-ورزی دو دیسک که دیسک اول عمود بر گاوآهن زده شد بهطوریکه خاک کاملا غیر متراکم شد و دیسک دوم در جهت شیب زمین اعمال گردید.
بعد از اعمال دیسک عمل ماله کشی با لولر صورت گرفت. این عملیات دو مرتبه عمود بر هم زده شد بهطوریکه سطح زمین مورد نظر کاملا صاف و هموار گردید برای تعیین نوع خاک از نظر فیزیکی و شیمیایی از عمق 0-30 سانتیمتری زمین نمونهبرداری توسط آگر انجام شد و طبق نتایج حاصله نوع بافت آن رسی- لومی تشخیص داده شد و سایر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در جدول ارائه گردیده است.
قبل از کاشت در هر هکتار به وسیله کودپاش نواری کششی، 1/3کود اوره و 100 کیلوگرم سولفات پتاسیم و 50 کیلوگرم سوپرفسفات طبق توصیههای کودی که از آزمون خاک بهدست آمده بود به وسیله دستگاه کودپاش پخش گردید. لازم به ذکر است که از میزان کود ازته توصیه شده، 1/3 به عنوان پایه و مابقی در دو نوبت به صورت سرک در مزرعه تقسیط گردید. پس از اتمام مراحل فوق الذکر درآذرماه کشت توسط دستگاه سیب زمینی کار 2 ردیفه انجام گرفت. جوی و پشتههای ایجاد شده 75 سانتیمتر بود و فاصله بین دو غده بر روی ردیف 18-20 سانتیمتر تنظیم گردید.
هر پلات آزمایشی دارای 4 ردیف کاشت بود و برای هر پلات 4 متر طول در نظر گرفته شد. همچنین بین هر پلات دو ردیف نکاشت به عنوان فضای خالی در نظر گرفته شد. طرح مذکور در چهار تکرار با فاصله بین هر دو تکرار به میزان 2 متر اجرا گردید. در پایان خاکورزی و عملیات کاشت در بالا و پایین طرح 2 نهر توسط دیچر ایجاد گردید که به وسیله آنها آب به مزرعه وارد و سپس از انتهای فاروئر، زهآب خارج میگردید آبیاری به صورت نشتی و با استفاده ازسیفون وبرحسب فواصل زمانی - دوره زمانی - درطول فصل رشد انجام گرفت.
به منظور جلوگیری ازاختلاط آب آبیاری تیمارهای کودی ، آبیاری هرتکرار و هرکرت به صورت مستقل انجام گردید و از خروج آب تکرارها وکرتهاجلوگیری شد. برای جلوگیری ازخسارت آفات و بیماریها، غده ها با قارچ کش کاربوکسین تیرام ضدعفونی شدند. عملیات خاک دهی پای بوته ها درمرحله شروع غده زایی سیب زمینی به طوریکنواخت درتمام کرت های آزمایشی انجام گرفت. درموقع برداشت 4 بوته متوالی از هرکرت بطورتصادفی انتخاب شد. به منظورتعیین عملکرد از2ردیف میانی هرکرت - باحذف یک مترحاشیه ازهرطرف - غده ها برداشت وتوزین شد. برای نمونه برداری از علف
