بخشی از مقاله
بررسی تاثیر وصول مطالبات مشترکین در پیشبرد سرمایه گذاری شرکت توزیع برق استان اصفهان
چکیده
با توجه به خصوصی شدن شرکتهای توزیع برق ، کمبود نقدینگی تیدیل به یکی از مهمترین مسائل این شرکتها شده است . نقدینگی در شرکتهای توزیع برق که زیرمجموعهای از شرکتهای برق منطقهای و وزارت نیرو میباشند به طور تنگاتنگی تابع وصول مطالبات میباشد که میتواند سرمایهگذاریهای شرکت را تحت الشعاع قرار دهد .
در این مقاله ، نظر به اینکه طی بررسیهای به عمل آمده ارتباط معنیداری بین مانده بدهی مشترکان و حجم سرمایه گذاری شرکت بدست نیامد ، سعی گردید اثر کاهش وصول مطالبات شرکت بر نسبتهای نقدینگی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد که نتایج حاصل نشان از بدترشدن وضعیت مالی شرکت که میتواند به نوعی اثر کاهش وصول مطالبات را در پرداختهای برق منطقهای به شرکت توزیع بیان نماید، نشان میدهد .
مقدمه:
یکی از مباحث مهم در مدیریت مالی اعمال مدیریت مؤثر بر سرمایه در گردش است که در موقعیت واحدهای تجاری اهمیت به سزا دارد سرمایه در گردش عنوان دارائیهای جاری بدهیهای جاری تعریف شده است نقطه ابهام موجود در اغلب واحدهای تجاری ، تولیدی و صنعتی وجود کمبود نقدینگی است نقدینگی در شرکتهای توزیع برق که زیر مجموعه ای از شرکتهای برق منطقه ای و وزارت نیرو می باشند بطور تنگاتنگی تابع وصول مطالبات می باشد بطوریکه درصد فروش هر کیلو وات برق که میانگین آن در استان اصفهان هر کیلو وات 130 ریال می باشد باید به شرکت وارد و متعاقب آن هزینه های سرمایه گذاری و هزینه جاری شرکت صرف خواهد شد .
برای اینکه اهمیت مسئله مانده بدهی مشترکین بهترمشخص شود جدول زیر را مورد بررسی قرار می دهیم
همانطوریکه ملاحظه می شود مبلغ بدهی مشترکین حدودا بین %9 تا %59 از کل فروش شرکت توزیع برق استان اصفهان را در بر می گیرد و از طرف دیگر روند رو به افزایش بدهی مشترکین طی سالهای 76 تا 80 نشان از عدم برنامه ریزی صحیح و مشکلات کلان شرکت دارد که چنانچه این افزایش شتاب آلوده ادامه یابد ا زکنترل و مهار شرکت خارج و به نوعی هرج و مرج و رکود در اهداف شرکت را به همراه خواهد داشت
-3 اهمیت و ضرورت پژوهش
اگر مشترکی پول نقد کافی برای خرید های خود در اختیار داشته باشد می تواند ار تحقیقات نقدی که بسیاری از فروشندگان قابل می شوند استفاده نماید .
یک رویه عمومی صورت حسابها و شرایط معامله آن است که مثلا اگر پرداخت صورت حساب 10 روز انجام شود %2 تخفیف داده می شود .اما مبلغ کل صورت حساب را می توان تا 30 روز دیگر پرداخت ( این شیوه پرداخت را اصطلاحا ((وعده30 روزه،(( 10/ 2 گویند.) ازآنجا که کل رقم باید حداکثر تا 30 روز پرداخت شود . عدم موقعیت در دریافت تخفیف یعنی اینکه شرکت %2 اضافه برای 20 روز باید پرداخت کند . اگر بخواهیم برای هر 20 روز در طول سال %2 پرداخت کنیم یعنی برای کل سال 18 بار %2 اضافی پرداخت کرده ایم .
و این یعنی %36 نرخ بهره در سال روز نکته بعدی این است که نقدینگی کافی به منظور بهره برداری از فرصتهای مناسب جاری بسیار سودمنداست و در نهایت شرکتها باید نقدینگی کافی برای نیازهای اضطراری از قبیل آتش سوزی ، مبارزات تبلیغاتی ، اعتصابات و ........در اختیار داشته باشد زیرا وضع عادی که برای موسسه پیش می آید مدتی جریان وجه نقد موسسه را متوقف می کند .لازم به ذکر است مبلغ 12/000/000/000 ریال بدهی مشترکان در نیمه دوم سال 81 معادل 1/5 در صد کل بودجه ها ی عمرانی و جاری یکساله 81 شرکت توزیع برق می باشد و لذا کارمزد هر روز آن بالغ بر 56/666/666 ریال با کارمزد %17 سود سهام بورس و یا گذشت 53 روز از سود آن بالغ بر مبلغ 3/000/000/000 ریال می شود می توان حقوق یکماه پرسنل شرکت را پرداخت نمود ( پرسنل 1200 ریال نفر )که سنگین ترین رقم هزینه ای یعنی حدودا %60 کل هزینه های شرکت را شامل می گردد.
-4 اهداف پژوهش
اهداف پژوهش عبارتند از :
الف – بررسی وصول مطالبات (از دیدگاه منابع ) و تجزیه و تحلیل نسبتهای مالی ( از دیدگاه هزینه ) موضوع مورد بررسی قرار می گیرد .
ب – هدف از انجام این تحقیق بررسی علل کمبود نقدینگی در شرکت می باشد . مسئله این است که چرا شرکت به موقع نمی تواند به تعهدات خود عمل نماید و نمی تواند بطور مطلوب از امکانات موجود خود استفاده نماید .
– 5 پیشینه پژوهش
در زمینه تاثیر نحوه وصول مطالبات مشترکین بر نقدینگی و سرمایه گذاری شرکتهای توزیع نیری برق تحقیقی صورت نگرفته اما در مورد مدیریت مالی و نیز بررسی اداره وجوه نقد تحقیقاتی صورت گرفته است که از این دسته می توان تعلیفات جتاب آقای شباهنگ در مرکز تخصصی حسابداری و حسابرسی سازمان حسابرسی را نام برد که البته این گونه مطالب عمدتا ضمیمه های تئوریکی داشته و به عنوان تحقیق در این زمینه نمی توان آنها را تلقی نمود .
از مدلهای دیگر که تا حدودی می توان استفاده نمود مدل وایت و تورمن بود که اولین بار در مقاله ای تحت عنوان کنترل ذ خایر نقدی چاﭖ شد این مدل برای یک شرکت بیمه انگلیسی ساخته شد که در این مدل جریانات خروجی عبارت اند از پرداخت خسارات و هزینه ها و نیز جریانات ورودی مربوط به حق بیمه و غیره بر طبق یک توزیع احتمالات مشخص نوسان می کند و بر طبق این مدل فرض شده بود که تقسیمات سرمایه گذار ی در زمان معینی صورت پذیرد بعلاوه یک جریان نقدی دیگر صندوق که همان تقاضای دلالان سهام و اوراق قرضه به پرداخت بود را دارای یک توزیع احتمالات جداگانه فرض کردند .
یک نرخ جریمه پرداخت بهره به برداشتهای از حساب جاری وام گیری ، مشابه با تابع هزینه کمبود پررنگ در مدل در نظر گرفته شده است متغیر تصمیم گیری عبارتست از آن میزان مانده صندوق آغاز دوره که بتواند ثروت منتظره در پایان دوره را به ماکزیمم برساند .
علاوه بر موارد فوق از منابع اطلاعاتی زیر استفاده می شود :
-1 آییننامه تکمیلی تعرفههای برق و الحاقیههای آن توسط وزارت نیرو -2 تعرفههای برق و شرایط عمومی آنها توسط وزارت نیرو
-3 آمار و اطلاعات فروش ـ وصول و درصد افزایش و کاهش کمیته عالی وصول مطابقات برق منطقهای -4 اطلاعات مشترکان در تعرفههای مختلف از ترازنامه شرکت توزیع برق استان اصفهان
پرسشهای پژوهش
فرضیه یا سوالات تحقیق را میتوان بصورت زیر عنوان کرد -1 بین مانده بدهی مشترکان و سرمایهگذاری رابطه وجود دارد.
-2 بین مانده موجودی نقد و مانده حساب بدهکاران رابطه وجود دارد. -3 بین مانده موجودی نقد و مانده حساب موجودی کالا رابطه وجود دارد. -4 بین مانده موجودی نقد و مانده حساب پیشپرداخت رابطه وجود دارد.
روش اجرائی پژوهش
الف- جامعه آماری جامعه آماری عبارت است از شرکت توزیع برق استان اصفهان
ب- منابع گردآوری اطلاعات اسناد و مدارک دفاتر قانونی وگزارشات بازرسان و هیئت مدیره و اسناد مالی شرکت توزیع برق استان اصفهان
ج- شیوه تجزیه و تحلیل اطلاعات
تجزیه و تحلیل اطلاعات به دو صورت انجام گرفته. ابتدا وضعیت نقدینگی شرکت مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است سپس با استفاده از اطلاعات ترازنامه، ضریب همبستگی بین متغیرهای موردنظر محاسبه و بررسی شده است که در ضمن از طریق کامپیوتر و نرمافزار (Tsp7) تحلیل متغیرهای موردنظر تحقیق را اعتبار بخشیده است.
فرضیه اول: بین مانده بدهی مشترکین و سرمایهگذاری رابطه وجود دارد.
برای بررسی تأثیر نحوه وصول مطالبات بر سرمایهگذاری، اصولاﹰ میبایستی یک ارتباط مستقیم وجود داشته باشد یعنی افزایش وصول مطالبات میبایستی میزان سرمایهگذاری در شرکت افزایش یابد و بالعکس با کاهش وصول مطالبات از میزان سرمایهگذاریها کاسته شود.
میزان سرمایهگذاری در شرکت را میتوان از طریق هزینههای صرف شده برای بهینهسازی، توسعه و احداث و طراحی و نظارت بدست آورد. بنابراین مطابق جدول زیر این هزینهها را برای سالهای 76 الی 80 محاسبه نمودیم.
از طرف دیگر میتوان به جای بررسی وصول مطالبات و اثرات آن بر سرمایهگذاری در شرکت از میزان بدهی مشتریان و روند تغییرات آن استفاده نمود اما در این حالت افزایش بدهی مشتریان میبایستی باعث کاهش مخارج سرمایهگذاری گردد.
با استفاده از جدول شماره یک جدول شماره 2 نمودار شماره یک رسم شده است.
برخلاف انتظار روند افزایش بدهی مشترکین (V) با روند افزایش سرمایهگذاری (I) همسو میباشند یعنی زمانی که بدهی مشترکین افزایش یافته میزان مخارج سرمایهگذاری نیز افزایش یافته که با تئوری ما متضاد میباشد. بنابراین میباید علت را در جای دیگر جستجو نمود.
بررسی روند موجودی نقد شرکت (Y) و مانده حساب بدهکاران (V) نیز این تضاد را روشن میسازد همانطور که از نمودار شماره (2) ملاحظه میگردد با افزایش مانده بدهی مشترکین موجودی نقد شرکت افزایش یافته است بررسی روند تغییرات حساب بدهکاران و هزینههای سرمایهگذاری در شرکت و بررسی نحوه عملکرد شرکت به خوبی نشان میدهد که افزایش حساب بدهکاران X1 منجر به افزایش هزینه سرمایهگذاری گردیده I1 (نمودار شماره (3 از طرف دیگر میتوان به سیاستهای شرکت برق منطقهای و قراردادهای فیمابین (با شرکت توزیع برق استان اصفهان) اشاره نمود که در خصوص پرداخت هزینههای توسعه احداث بهینهسازی تا انتهای سال 1380 تا حدودی کسری مانده بدهی مشترکین را شرکت برق منطقهای جبران نموده است.
بنابراین باتوجه به ارتباط بین موجودی نقد و میزان سرمایهگذاری و عدم ارتباط بین مانده بدهی مشترکان و میزان سرمایهگذاری، اقدام به بررسی بین حساب موجودی نقد، حساب بدهکاران، حساب موجودی کالا و حساب پیش پرداخت می نمائیم.
-4-2 استفاده از نسبتهای مالی در تجزیه و تحلیل نقدینگی:
