بخشی از مقاله
چکیده
صدای ترافیک جاده ای یکی از مهمترین معضلات زیست محیطی در جوامع امروزی می باشد. که بنا به گزارشات سازمان بهداشت جهانی عامل ایجاد اختلالات فیزیولوژیکی و سایکولوژیکال همانند اختلال در عملکرد شناختی می باشد . هدف از این مطالعه بررسی تاثیر صدای ترافیک بر درک محیطی رانندگان می باشد.
این نوع مطالعه از نوع مداخله ای بود که 35 نفر از دانشجویان مرد کارشناسی ارشد دانشگاه علوم پزشکی تهران با میانگین سن 26/12 و انحراف معیار 2/19 در مواجهه با صدای ترافیک قرار گرفتند. متغیرهای مورد بررسی در این مطالعه شامل میدان دید مفید، انحراف از مسیر و تعداد خطاها بود. در این مطالعه از تست درک محیطی - - PP، از بسته نرم افزاری Vienna test system استفاده شده است.
مقایسه نتایج حاصل از تست درک محیطی در بعد از مواجهه به صدای ترافیک نشان داد که تغییری در میدان دید مفید ایجاد نشد اما انحراف از مسیر و تعداد خطاها افزایش یافت که با وجود این تغییرات از لحاظ آماری معنی دار نبود. اما در گرو ه بندی که براساس تفکیک سنی صورت گرفت نشان داد که شرکت کنندگان با بیش از 28 سال سن، بعد از مواجهه به صدای ترافیک کاهش در میدان دید مفید معنی دار بود.
نتایج این مطالعه نشان داد که در تمامی شرکت کنندگان در این مطالعه بعد از مواجهه به صدای ترافیک تغییری در میدان دید مفید، انحراف از مسیر و تعداد خطاها مشاهده نشد. اما در شرکت کنندگان با بیش از 28 سال سن میدان دید مفید کاهش یافت.
مقدمه
صدا یکی از مهمترین معضلات موجود در محیطهای شغلی و محیط زیست بوده که سبب اختلال در خواب، بیماریهای قلبی-عروقی،×اختلال در عملکرد شناختی و تاثیرات زیانبار در سلامت ذهنی می گردد. حدود 30 درصد از شهروندان اتحادیه اروپا در مواجهه با صدای ترافیک بیش از حد قابل×قبول سازمان بهداشت جهانی می باشند.
ارتباطات پیچیده و چند بعدی بین صدای ترافیک و تاثیر آن در انسانها وجود دارد که هنوز کاملا درک نشده است×.[1]صدا در عملکرد انسان تاثیرات متفاوتی ایجاد می کند.[3] آنچنان که مواجهه به صدای ترافیک می تواند در عملکرد شناختی افراد بزرگسال - پردازش اطلاعات، درک و یادگیری - آسیب برساند.[4] و یا برعکس صدا می تواند در حین فعالیت سبب افزایش توجه افراد گردد
مطالعات دیگر نشان داده اند که صدا در عملکرد برخی افراد تاثیرات زیان بار داشته اما در برخی دیگر سبب افزایش عملکرد آنها شده بود.[5] این تناقضات در ارتباط با مواجهه صدا سبب شده در برخی مطالعات منحنی معکوسU را بین عامل استرس و عملکرد شناختی ترسیم کنند.
رانندگی یک فعالیتی پیچیده است که در آن توانایی رانندگان باید مورد توجه قرار گیرد. یکی از مهمترین این تواناییها توجه و پردازش اطلاعات محیطی می باشد که در این بین حدود 90 درصد اطلاعات مورد نیاز در حین رانندگی از طریق سیستم بینایی دریافت می شود که در صورت نقص می تواند درصد بالایی از حوادث رانندگی را به خود اختصاص دهد.
بررسی که توسط لند و همکارانش صورت گرفت نشان داد که دید محیطی رانندگان اطلاعات مهمی از حاشیه جاده را جهت تعیین مسیر مناسب حرکت خودرو به آنها می دهد که سبب شده رانندگان به علائم کنار جاده کمتر توجه کنند.[8] میدان دید مفید، ناحیه ای در اطراف نقطه ای ثابت در مرکز دید است که انسان اطلاعات محیطی را بدون حرکت چشم یا سر سریعا پردازش می کند و معمولا از طریق تشخیص سیگنالهای محیطی و مرکزی بدست می آیند؟
افراد مسن دارای اختلالاتی در درک محیطی ، سرعت پردازش بینایی و میدان دید مفید می باشند. بنابراین با توجه به این توضیحات می توان انتظار داشت این افراد دارای ریسک بالایی در ایجاد تصادف می باشند. تعیین میدان دید مفید رانندگان در جاده می تواند فاکتور مهمی جهت پیش بینی وضعیت رانندگی باشد.
صدا از طریق تحریک ارگانیسم ها در فرایند توجه و پایش بینایی تاثیرات زیان باری داشته که در نتیجه سبب افزایش حوادث رانندگی می گردد.[11] مطالعات نشان داده اند که صدا در زمان واکنش و توجه به محرکات بصری و شنوایی تاثیرگذار است.[12] البته لازم به ذکر است که هنوز ارتباط سیستماتیک بین عملکرد بینایی و ایجاد حوادث مشخص نشده است .
اکثریت مردم ساکن در شهرهای بزرگ در مواجهه با صدای ترافیک هستند و در این میان رانندگان دارای بیشترین میزان مواجهه به صدای ترافیک هستند.[14]که با توجه به تناقضاتی که در ارتباط با تاثیرات صدا ترافیک در عملکرد شناختی رانندگان وجود دارد بنابراین هدف از مطالعه حاضر بررسی میزان توجه رانندگان به محرکات محیطی و مرکزی و همچنین تعداد خطاها در مواجهه به صدای ترافیک می باشد. در این مطالعه افراد شرکت کننده در محیط آزمایشگاهی در مواجهه با صدای ترافیک قرار گرفته و سپس با استفاده از تست های معتبر سایکولوژی، رفتار آنها در توجه به محرکات محیطی - میدان دید - ، مرکزی - انحراف از مسیر - و تعداد خطاها مورد بررسی قرار می گیرد.
مواد و روشها
براساس برآوردهای آماری 35 نفر در این مطالعه شرکت نمودند. نحوه انتخاب نمونه ها بدین صورت بود که اطلاعیه ای در دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران نصب شد و از دانشجویان مرد کارشناسی ارشد که دارای گواهینامه رانندگی بودند برای شرکت در این تست دعوت بعمل آمد. لازم به ذکر است که تمامی شرکت کنندگان در این مطالعه، فرم رضایت شرکت در مطالعه را امضا نمودند و در پایان مطالعه به هر کدام از دانشجویان هدیه ای اعطا گردید.
برای اندازه گیری و تعیین صدای ترافیک، در 5 نقطه از منطقه 6 شهر تهران به مدت حدود 2 ساعت توسط دستگاه ضبط و پخش صدا سونی مدل ICD MX20 صدای ترافیک ضبط و همزمان با آن توسط دستگاه صدا سنجی که بر روی پایه ای به ارتفاع 120 سانتیمتر از سطح زمین و به فاصله 2 متری از لبه خیابان نصب شده بود صدا اندازه گیری شد. میانگین تراز صدای 5 نقطه تقریبا برابر 73 دسی بل در تراز A بود× که آنالیز طیف فرکانسهای مرکزی یک اوکتاو باند در شبکه Z در جدول 1 نشان داده شده است.
جدول . 1 آنالیز طیف فرکانسهای مرکزی یک اوکتاو باند در شبکهZ
لازم به ذکر است که در این مطالعه از تست درک محیطی - - PP از بسته نرم افزاری Vienna test system استفاده شده که یک تست استاندارد رانندگی و معیاری برای بررسی میزان ایمنی رفتار رانندگان می باشد. [15] در این مطالعه در ابتدا دانشجویان به مدت یک ساعت در محیط آرام آزمایشگاه قرار گرفته و تست PP را انجام دادند، پس از اتمام این مرحله برای تمامی شرکت کنند گان مجددا تست تکرار شد با این تفاوت که در ابتدا دانشجویان به مدت یک ساعت در مواجهه با صدا ترافیک ضبط شده قرار گرفته و مجددا تستPP را انجام دادند.
تست درک محیطی شامل دو فعالیت اصلی و فرعی است که به طور همزمان اجرا می گردد. فعالیت اصلی شامل تعیین میزان درک محیطی بوده که از طریق دو نمایشگر محیطی که در طرفین مانیتور قرار داشته و روی آن ردیفی از دیودهای افقی و عمودی نصب شده تعیین می گردد.
در فعالیت فرعی یا جستجوی مرکزی، شخص گوی را که در مانیتور به صورت افقی حرکت می کند از طریق فرمان کوچکی که روی پانل نصب شده ردیابی می کند. برای شبیه سازی بهتر موقعیت واقعی رانندگی، در نمایشگر محیطی چندین دیود نوری روشن شده و از سمت میدان دید مرکزی به سمت میدان دید محیطی حرکت می کنند.
در مدت حرکت دیودها، به صورت ناگهانی یک ردیف عمودی از دیودها همزمان به مدت 1040 میلی ثانیه شروع به سوسو زدن می کند که شخص در هنگام درک آن باید پدال پایی را فشار دهد و با توجه به سمتی که دیوید عمودی در آن نمایشگر سوسو می کند پدال همان سمت را فشار دهد. در غیر این صورت به عنوان پاسخ اشتباه ثبت می گردد. افراد در هنگام فعالیت با سیستم باید در فاصله بین 30 تا 60 سانتیمتری از حس گر اولتراسوندی تعبیه شده روی سیستم قرار گیرند که در خارج از این فاصله سیستم شروع به هشدار دادن می کند.
یافته ها
میانگین سن افراد شرکت کننده 26/12 سال و انحراف معیار آنها 2/19 سال بود. همانطور که در جداول ذیل مشاهده می گردد متغیرهای عملکردی شامل میدان دید مفید، انحراف از مسیر، تعداد خطاها را در دو حالت محیط آرام و در مواجهه به صدای ترافیک نشان داده است. در جدول شماره - 2 - تمامی افراد شرکت کننده مورد آنالیز قرار گرفته اند. اما در جداول شماره - 3و4و - 5 افراد شرکت کننده براساس تفکیک سنی مورد آنالیز قرار گرفته اند. لازم به ذکر است که تمامی متغیر ها مربوطه با استفاده از آزمون t برای دو نمونه وابسته با همدیگر مقایسه شده اند.
