بخشی از مقاله
چکیده
صدای ترافیک یکی از مهمترین معضلات زیست محیطی در جوامع امروزی است. طبق گزارشات سازمان بهداشت جهانی صدای ترافیک عامل ایجاد اختلالات فیزیولوژیکی و روانشناختی می باشد. صدای ترافیک می تواند سبب اختلال در عملکرد ذهنی افراد گردد، اما با این وجود هنوز یافته منسجمی در ارتباط با تاثیر صدای ترافیک در عملکرد افراد اثبات نشده است.
بنابراین هدف از این مطالعه، بررسی تاثیر صدای ترافیک بر عملکرد ذهنی شرکت کنند گان با توجه پیچیدگی فعالیت می باشد. این مطالعه بر روی 35 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد. صدای ترافیک توسط دستگاه ضبط صوت، ضبط و همزمان با دستگاه صدا سنج، تراز صدای ترافیک اندازه گیری شد. سپس شرکت کنند گان در دو حالت محیط آرام و در مواجهه با صدای ترافیک قرار گرفتند و آزمون زمان واکنش انتخابی نوع َS به عنوان فعالیت ساده و آزمون تعیین نوع به عنوان یک فعالیت پیچیده از بسته نرم افزاری را اجرا نمودند.
مقایسه نتایج حاصل از آزمون زمان واکنش انتخابی و آزمون تعیین در قبل و بعد از مواجهه به صدای ترافیک نشان دادکه با وجود تغییرات اندکی که در بعد از مواجهه با صدای ترافیک در متغیرهای میانگین زمان واکنش ذهنی و میانگین زمان واکنش حرکتی در آزمون زمان واکنش انتخابی وجود داشت، اما این تغییرات از لحاظ آماری معنی دار نبود.
در فعالیت پیچیده آزمون تعیین، میانه زمان واکنش، تعداد محرکات ظاهر شده ، تعداد پاسخ افراد بعد از مواجهه با صدای ترافیک به طور معنی داری کمتر از محیط آرام بدست آمد. همچنین در تعداد پاسخ های صحیح و تعداد پاسخ های ناصحیح تغییراتی مشاهده شد که البته از لحاظ آماری معنی دار نبودند.×نتایج این مطالعه نشان داد که صدای ترافیک در فعالیت ساده تأثیرگذار نبود اما در فعالیتهای پیچیده، میانه زمان واکنش، تعداد محرکات ظاهر شده، تعداد پاسخ افراد به محرکات در بعد از مواجهه به صدای ترافیک به طور قابل ملاحظه ای تغییر یافت.
-1 مقدمه
صدای ترافیک از مهمترین منبع تولید صدا محیطی در کلان شهرها مطرح می باشد که با وجود تلاش در جهت کاهش صدای انتشاری از وسایل نقلیه، به دلیل افزایش میزان حجم ترافیک سبب مشکلاتی از جمله عوارض روانشناختی می شود در قرن اخیر بسیاری از کلان شهرها با مشکل آلودگی صوتی به عنوان یکی از معضلات زیست محیطی مواجهه دارند.
تحقیقات نشان داده است که اکثر مردم آمریکا در سن 30 و 65 سالگی به ترتیب کاهش شنوایی 5 تا 40 دسی بل دارند و صوت های با بسامد بیش از 8000 هرتز را نمی شنوند، در حالی که در کشور سودان که از محیط آرام و ساکتی برخوردار است، افراد 70 ساله نیز از شنوایی مطلوبی برخوردار هستند.
تخمین زده می شود که بیش از 200 میلیون نفر از شهروندان اتحادیه اروپا در مواجهه مداوم با صدای ترافیک قرار دارند آنچنانکه صدای ترافیک بعد از آلودگی هوا به عنوان یک معضل اساسی در سلامت عمومی ساکنین این اتحادیه مطرح می باشد
کلان شهر تهران از معدود پایتخت هایی است که اکثر فعالیتهای اجتماعی، تجاری و صنعتی در آن متمرکز است و تردد وسایل نقلیه آن را به شهری شلوغ و پر رفت و آمد تبدیل کرده است. یک مطالعه که به بررسی میزان آلودگی صوتی ناشی از ترافیک شهر تهران صورت گرفت نشان داده شد که میانگین تراز فشار صدا برابر با 75/73 دسی بل در شبکه A بود.
همچنین مطالعات دیگر نشان داد که میانگین تراز صدای کنار بزرگراهها در شهر تهران برابر با 73 دسی بل در شبکه A می باشد که بیش از میزان توصیه شده سازمان بهداشت جهانی - 55 دسی بل - می باشد
صدای ترافیک به عنوان استرس محیطی عامل ایجاد مشکلاتی در سلامت عمومی شهروندان می گردد که ازجمله میتوان به اختلالات فیزیولوژیکی و روانشناختی نیز اشاره نمود . [7 ,2 ,1] در اختﻻﻻت فیزیولوژیکی صدا سبب تاثیرات زیانبار در فعالیت های قلبی عروقی، افزایش فشار خون، سکته قلبی، اختلال در سیستم سمپاتیک عصبی، اختلال در سیستم آندوکرین، بالا رفتن سطح لیپید خون، افزایش نورآدرنالین می گردد. اختلالات روانشناختی در مواجهه با صدا را می توان اضطراب، استرس، بی قراری، اختلال در خواب و از جمله اختلال در عملکرد ذهنی اشاره نمود.
عملکرد ذهنی شامل مواردی همچون کنترل فعالیت ها، سرعت پاسخ، یادگیری، هوشیاری به همراه نشانه هایی همانند سردرد، خستگی و عدم تمرکز می باشد که در مواجهه به صدا ایجاد می گردد. ارتباطات پیچیده و چند بعدی بین مواجهه به صدا و عملکرد ذهنی افراد وجود دارد که هنوز به طور کامل درک نشده است.مطالعات زیادی نشان داده است که مواجهه با صدا باعث آسیب در عملکرد ذهنی می شود.در مطالعه مروری که توسط گرون صورت گرفت نشان داده شد که از 58 مطالعه صورت گرفته در ارتباط با تاثیر صدا بر عملکرد ذهنی، در بیشتر موارد صدا داری تاثیرات منفی بر عملکرد ذهنی افراد می باشد.
دو گروه از عوامل شامل مشخصات صدا و نوع فعالیت در عملکرد ذهنی افراد تاثیرگذار استبٌَب؟ عملکرد ذهنی طیف وسیعی از حوزه قضاوت و تصمیم گیری، جستجوی بصری، هوشیاری، یادآوری حافظه را در بر می گیرد که در مواجهه با استرس های محیطی همچون صدا و فشار زمانی ناشی از فعالیت تحت تاثیر قرار می گیرد.
در مطالعه ای که توسط ون دایک صورت گرفت نشان داد که صدا در فعالیت هایی که به ظرفیت درک و پردازش بالایی احتیاج دارند سبب ایجاد تاثیرات زیان باری شد اما در فعالیت های ساده تغییری در عملکرد آنها مشاهده نشد و حتی در برخی موارد سبب بهبود فعالیت مورد نظر گردید.
با توجه به مطالعات صورت گرفته در ایران که نشان داده است که صدای ترافیک در شهرهای بزرگ کشور باعث ایجاد اختلال در زندگی افراد می شود .
در مطالعه حاضر به بررسی اثر صدای ترافیک بر روی عملکرد ذهنی با توجه به پیچیدگی فعالیت پرداخته می شود.
-2 مواد و روشها
با توجه به نتایج حاصل از مطالعات انجام شده در زمینه تاثیر صدای ترافیک بر عملکرد ذهنی، حجم نمونه ها 35 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران تعیین گردید.[22] در این مطالعه عملکرد ذهنی شرکت کنند گان با استفاده از آزمونهای تعیین××1و زمان واکنش انتخابی2 که به ترتیب جز فعالیت های پیچیده و ساده بودند صورت گرفت.
آزمون تعیین برای اندازه گیری تحمل استرس تحمیلی در شرکت کنند گان کاربرد دارد.[23 ,4] در آزمون تعیین شرکت کنند گان با استفاده از دکمه های رنگی روی پانل و همچنین دو پدال پایی به چندین محرک صوتی و اگوستیکی پاسخ می دادند. در این آزمون محرک های بصری شامل 5 محرک رنگی دایره ای شکل سفید، آبی، زرد، سبز، قرمز و 2 محرک مستطیلی در طرفین پایین مانیتور بود.
محرک های رنگی دایره ای شکل در دو ردیف 5 تایی در مانیتور ظاهر می شدند که شرکت کنند گان با توجه به رنگ محرک بصری ظاهر شده در مانیتور، از طریق دکمه های رنگی دایره ای شکل روی پانل پاسخ می دادند. همچنین دو محرک بصری مستطیل شکل در طرفین پایین مانیتور ظاهر می شد که شرکت کنند گان با توجه به سمتی – راست، چپ- که محرک مستطیلی در مانیتور ظاهر می شد، از طریق دو پدال پایی به آنها پاسخ می دادند.
در این تست دو محرک اگوستیک با تون بالا- فرکانس 2000هرتز - و تون پایین- فرکانس 100 هرتز- ×پخش می شد که به ترتیب از طریق دو دکمه مستطیلی خاکستری و سیاه رنگ در وسط پانل به آنها پاسخ داده می شد. در این آزمون سرعت ظاهر شدن محرک های صوتی و اگوستیکی به صورت انطباقی3 و براساس میانگین زمان واکنش شرکت کنند گان به 8 محرک قبلی ظاهر می شدند. در این آزمون اگر شرکت کنند گان به محرک ظاهر شده پاسخ صحیح نمی دادند، زمان واکنش برای محرک بعدی دو برابر می شد.
از ویژگی های آزمون تعیین این است که به شرکت کنند گان اجازه می دهد که براساس حدود توانایشان فعالیت نمایند. مدت زمان انجام آزمون 4 دقیقه و ظاهر شدن محرکات بصری و اگوستیگی براساس یک دوره زمانی از پیش تعیین شده بود. در این آزمون اگر شرکت کنند گان دارای سرعت بالایی باشند و بتوانند در کمتر از زمان پیش تعیین شده به تمامی محرکات پاسخ دهند، مجددا این دوره تا پایان زمان از پیش تعیین شده- 4 دقیقه- دوباره تکرار می شد. متغیرهای اصلی در این مطالعه شامل تعداد پاسخ های صحیح و متغیرهای فرعی شامل تعداد پاسخ های ناصحیح، عدم واکنش به محرکات نیز می باشد. همچنین در این آزمون میانه زمان واکنش، تعداد محرک ها ظاهر شده در مدت 4 دقیقه و همچنین تعداد پاسخ افراد به محرکات ثبت شد
زمان واکنش نشان دهنده سرعت تصمیم گیری است که به فاصله زمانی بین ارائه غیر منتظره محرک تا شروع پاسخ گفته می شود. زمان واکنش برای مطالعه جریانات ادراکی- حرکتی به کار می رود و در واقعه، یک ابزار مهم برای درک چگونگی عمل مراحل پردازش اطلاعات - شناسایی محرک، گزینش پاسخ و برنامه ریزی پاسخ - که در درون دستگاه اطلاعاتی انسان اتفاق می افتد، محسوب می شود.
در این مطالعه از آزمون زمان واکنش انتخابی نوع َS به عنوان یک فعالیت ساده استفاده شد. همانطوری که در شکل ٍ مشاهده می شود نحوه اجرای آزمون زمان واکنش انتخابی بدین صورت است که در مانیتور سیگنالهای بصری - زرد- قرمز - و اگوستیکی - با فرکانس 2000 هرتز- پخش می شد که دانشجویان با وجود تنوعی از سیگنالهای اگوستیگی و بصری می بایست فقط به سیگنال نور زرد و اگوستیکی که به همزمان پخش می شدند سریعا واکنش می دادند
