بخشی از مقاله
تاثیر طراحی کیفیت گرا بر سرزندگی در محیط های تجاری و شهر غذا
چکیده
پر واضح است که با گسترش زندگی شهری و مشغولیت های فکری، پیچیدگی های زندگی بشری هم بیشتر شده است به گونه ای که افراد بیشتر اوقات خود را در محیط های بیرون از خانه سپری می کنند. بشر همیشه به دنبال ارتقا کیفیت محیط خود بوده و هست، سخن از سر زندگی، سخن گفتن از کیفیت محیط است و بدون تردید با ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی در یک محیط مرتبط است و آنچه در این پژوهش مورد هدف است، بررسی ویژگی و مولفه های کالبدی که سبب تعریف سرزندگی در محیط های تجاری و به خصوص شهر غذا که از جمله مهمترین محیط های تجاری می باشد، می شود و همچنین بعد از آن هر یک از معیارها و راهکارهای تحقق آنها در محیط در این تحقیق مورد بررسی قرار می گیرند و پس از مطالعه دقیق مفهوم سرزندگی و مطالعات نظریات به تشریح رابطه مستقیم این مفهوم با معماری فضاهای تجاری می پردازیم.
واژگان کلیدی: سرزندگی، محیط های تجاری، شهر غذا، حس مکان، فضای سرزنده
-1 مقدمه
امروزه به دلایل گوناگون تامین نشاط، شادی و سرزندگی به مثابه آرمانی مشروع درصدر بسیاری از برنامه های طراحی به چشم می خورد و فضاهایی که در آن تعاملات اجتماعی شهروندان شکل می گیرد مانند فضاهای شهری و عمومی که فرهنگ جامعه در بستر آن ارتقا می یابد، در کشور ما روز به روز در حال افول است - گلکار، - 1386 و حجم عظیمی از ساخت و سازهای شهر به مراکز تجاری وابسته است. این مجموعه ها کاربری های بسیار متنوعی همچون تجاری، اداری، ورزشی، تفریحی و ... را در بر می گیرند و هر روز پیچیده تر و وسیع تر می شوند. - افشار نادری،:1386 - 12 فضاهای تجاری از دیرباز در قالب بازار سنتی محل تعاملات اجتماعی بوده است. بنابراین برای بررسی و ارزیابی سرزندگی نیاز به معیارها و شخص های خاص هر فضا دارد. این پژوهش در پی آن است با استفاده از عوامل موثر بر سرزندگی در مجتمع های تجاری و تغییرات محیطی چگونه میتوان مخاطبان را جذب کرد و بر رفتار مشتریان و مصرف کنندگان نسبت به آن مکان تاثیر گذاشت.
-2 پیشینه تحقیق
به اعتقاد جین جیکوبز - 1386 - تنوع، سرزندگی را به دنبال خواهد داشت که شامل تنوع کالبدی، کاربری و فعالیت هاست. کوین لینچ - 1381 - سرزندگی را به چند بخش تقسیم می کند که عبارتند از: بقا، ایمنی، سازگاری، سلامتی و ثبات بیولوژیکی. او عمدتا معیارهای بیولوژیکی و اکولوژیکی را مدنظر قرار داده و عواملی نظیر مسائل اجتماعی و فرهنگی را نادیده گرفته است. - خستو و همکاران، - 1389 در پژوهشی دیگر چالز لاندری - 2000 - مفهوم سرزندگی را به گونه ای متفاوت بررسی نموده، او سرزندگی و زیست پذیری را مجزا تعریف کرده و با چهار رویکرد عمده شامل سرزندگی اقتصادی، اجتماعی، محیطی، فرهنگی و به شکل موضوعی به مسئله پرداخته است. او نه معیار موثر را برای شناسایی یک شهر سرزنده و زیست پذیر برمی شمارد: تراکم مفید افراد، تنوع، دسترسی، ایمنی و امنیت، هویت و تمایز، خلاقیت و تشریک مساعی، ظرفیت سازمانی و رقابت است. پایمر - 2007 - عوامل موثر بریک مکان عمومی موفق و پرجنب و جوش را این چنین معرفی می کند: موقعیت مکان،اندازه مکان، برنامه ریزی مکان، طرح مکان. - خستو و همکاران، - 1389 در داخل کشور کوروش گلکار در پژوهشی که در رابطه با سرزندگی شهری به انجام رسانده سرزندگی شهری را به عنوان یکی از مولفه های سازنده کیفیت طراحی شهری تعریف می نماید. - گلکار، - 1386 در پژوهشی دیگر عوامل موثر بر سرزندگی فضاهای شهری، با خلق یک فضای شهری سرزنده با تکیه بر مفهوم، مرکز خرید پیاده پرداخت شده است و با بررسی نمونه موردی خیابان ستارخان به اثبات فرضیات پژوهش و در انتها پیشنهادهایی در راستای ارتقای سرزندگی خیابان در دو بخش کالبدی و غیرکالبدی ارائه شده است. - خستو و همکاران، - 1389
-3 فضای سرزنده
فضایی سرزنده است که در دامنه وسیعی از روز، انواع افراد به اختیار خود و نه از روی اجبار به آنجا آمده و لحظاتی را در فضا سپری نمایند؛ به عبارت دیگر یعنی فضا باید به گونه ای باشد که مردم بیایند و بمانند. سرزندگی و پویایی فضا و در مقابل، ملال انگیزی آن بازتاب شمار و به خصوص نوع فعالیت ها و رویدادهایی است که در فضا صورت می پذیرد. در لغت نامه شهرسازی رابرت کوان - 2005 - سرزندگی و زیست پذیری در کنار هم امده و این گونه معنی شده است: "Vitality and Viability" ویژگی مراکز شهرهای کوچک و بزرگ موفق است؛ سرزندگی فضا بازتاب سطح شلوغی آن در اوقات مختلف روز و در بخش های مختلف است؛ در صورتی که زیست پذیری میزانی برای سنجش ظرفیت آن برای جذب سرمایه برای بقا، بهبود و تطابق نیازهای متغییر است. فضای سرزنده با توجه به تعاریف ارائه شده در رابطه با فعالیت و سرزندگی، یک فضای سرزنده عبارت است از یک فضایی که در آن حضور تعداد قابل توجهی از افراد و تنوع آنها در گستره زمانی وسیعی از روز که فعالیت هایشان عمدتا به شکل انتخابی یا اجتماعی بروز می یابد به چشم می خورد.
