بخشی از مقاله
چکیده
علیرغم پیشرفت تمدن بشری متأسفانه معماری معاصر دارای ضعف هایی بوده که یکی از آن ها بیتوجهی به مقولهی سرزندگی بوده است.همه ما انسان ها از بدو تولد همواره دنبال شادی و شادکامی درزندگی خود بوده و هستیم که این شادی و شادکامی در حیطه ی استفاده از فضاهای معماری مسلما
مواردی از قبیل : آسایش اقلیمی- ایمنی و امنیت -دسترسی راحت و آسان -انعطاف پذیری و دیگر موارد می باشد که نتیجه ی آن رضایت کاربر خواهد بود.بر این اساس لزوم پرداختن به مقوله ی سرزندگی و بهره مندی از الگوهای این مهم در طراحی فضاها امری اجتناب ناپذیر خواهد بود. دراین راستا،مراکز تجاری که یکی از بخش های مهم بافت های شهری را تشکیل می دهندوروزانه افراد زیادی در شهر برای رفع نیازهای مادی وخریداجناس به این مراکز مراجعه می کنند از مراکز مهمی است که مقوله ی سرزندگی در طراحی آنها از قلم افتاده.امروزه توجه صرف به جنبه کیفی طراحی فضاها ونگاه تک بعدی به آن سبب کاهش کیفیت اغلب فضاهای تجاری گردیده به طوری که اکثر فضاهای تجاری از عدم وجود سرزندگی و پویایی رنج می برند و فقط مورد استفاده افراد خاصی قرار می گیرند.از آنجایی که هدف این پژوهش طراحی مجتمع تجاری-تفریحی می باشد ونیز مجتمع های تجاری از مهمترین فضاهایی می باشند که مردم روزانه با آن سرو کار دارند، مطالعات طراحی بر اساس مولفه های سرزندگی انجام خواهد گرفت.
-1مقدمه
انسان موجودی هدفمند وجویای نشاط - شادکامی - -خوشبختی وسعادت است وتا زمانی که به آنچه میخواهد دست نیابداحساس نشاط- خوشبختی و سعادت نمی کند. - آستین فشان وهزارجریبی. - 1388امروزه به دلایل گوناگون تأمین نشاط -شادی و سرزندگی به مثابه آرمانی مشروع درصد بسیاری از برنامه های طراحی به چشم میخورد.طراحان نیز در شرایط رقابت جهانی برای کسب سهم بیشتراز سرمایه ها- استعدادها و توجه جامعه ی بین المللی سرزندگی را به عنوان ابزار مؤثر جهت ارتقاء توان رقابتی فضاها تلقی می نمایند. امروزه فضاهایی که در آن تعاملات اجتماعی شهروندان شکل میگیردمانند فضاهای شهری وعمومی که فرهنگ جامعه دربستر آن ارتقاء می یابد در کشور ما روز به روز در حال افول است. - گلکار. - 1386 در گذشته بازار ، تنها مرکز تجاری و قطب اقتصادی شهر بود . ساختار اصلی بازار شامل معابر سرپوشیده با مغازه های متعدد در دو طرف آن است . هر معبر و راهرویی منحصر به عرضه نوعی جنس خاص بوده ، به همین جهت قسمت های مختلف بازار را با نام کالاهایی که در آن راسته عرضه می شد ، نام گذاری می کردند - سلطان زاده ، - 3 :1386
-2تاریخچه مراکز تجاری درایران
واژه قدیمی بازار که در برخی از زبان های کهن ایرانی وجود داشته به معنی محل خرید و فروش و عرضه کالا است . بازار در فارسی میانه به صورت » وازار « و با ترکیب هایی مانند » وازارگ - « بازاری - و » وازارگان « - بازرگان - به کار می رفته و در پارتی به صورت » واژار « مورد استفاده بوده است . در زبان پهلوی » واکار « معادل واژه مذکور می باشد - دهخدا ، . - 1359 گسترش روابط سیاسی و تبادلات بازرگانی ایران با سرزمین های عربی ، ترکی ، عثمانی و برخی از کشورهای اروپایی مانند انگلستان و فرانسه ، منجر به ورود واژه » بازار « به فرهنگ عامه شده است - سلطان زاده ، . - 1359 شکل گیری بازار در ایران به روزگاران بسیار دور باز می گردد . در اغلب شهرهای ایران تا پیش از دروه ساسانیان محلی برای خرید و فروش برخی از کالاها وجود داشته است ، اما با توجه به ساخت اقتصادی کشور و کارکرد شهرها ، به جز شهرهای بندری ، بازار به عنوان عنصر مهم شهری که داد و ستد و تولید بعضی از کالاها در تمام طول سال در آن جریان داشته باشد ، هنوز شکل نهایی خود را نیافته بود . در دوره ساسانیان ، در اثر رواج بازرگانی داخلی و توسعه شهرها و شهرنشینی ، چنین فضایی پا به عرصه وجود نهاد - سلطان زاده ،. - 1359 پس از ورود اسلام و و گسترش شهرهای اسلامی ، افزایش ارتباطات اجتماعی ، توسعه راه های کاروانی و کاروانسراها ، موجب شکل گرفتن فضای بازرگانی و تولیدی ، موسوم به بازار شد . در شهرهای اسلامی ، بازار ، محور اصلی و اقتصادی شهر بوده که مراکز تولید و توزیع کالاهای گوناگون ، انبارهای مهم و مبادلات پولی در آن جای داشتند - کیانی ، . - 1374 بر اساس اطلاعات موجود در منابع تاریخی ، از اواخر قرن اول هجری به بعد در بسیاری از شهرهای جدید و اغلب شهرهای قدیمی ، بازارهایی دایمی با فضاهای ساخته شده ، وجود داشتند . در این نوع بازارها ، هر صنف در بخشی از راسته اصلی و یا در یکی از راسته های فرعی جای داشت و هر نوع کالا در محل معینی عرضه می شد . البته پیشینه شکل گیری راسته های تخصصی در بازار و استقرار پیشه وران هر صنف در مجاور هم در ایران به پیش از اسلام می رسد - سلطان زاده ،. - 1366
-3روند شکل گیری کالبدی بازار
هسته اولیه اغلب بازارهای شهری ، در نزدیکی یکی از پر جنب و جوش ترین دروازه های شهر تشکیل می شد . این هسته ، نخست در ربض و پشت دروازه شهر و گاه در داخل شارستان و نزدیک به دروازه شکل می گرفت ؛ سپس در داخل شارستان و ربض گسترش می یافت . در شهرهایی مانند ری که ربض به سرعت رشد می کرد و شارستان رونق خود را از دست می داد ، بازار تنها در ربض گسترش می یافت . شکل گیری عناصر بازار و روند آن بستگی به کارکرد اصلی شهر و میزان رشد اقتصادی و جمعیت آن داشت . بازارها به دو صورت کلی شکل گرفتند ؛ نخست بازارهایی که پیرامون یک میدان یا میدان گاه پدیدار شدند و دوم بازارهایی که به صورت خطی و در امتداد گذرهای اصلی سکونتگاه ها توسعه یافتند . بیشتر بازارهای بزرگ ایران به خصوص در دروان اسلامی به صورت خطی بودند . این گونه بازارها به طور معمول از مهم ترین و پر ترددترین دروازه شهر ، شروع و گاهی تا دروازه دیگر شهر امتداد می یافت . در برخی از شهرها که از لحاظ تجاری پر رونق بودند ،به سبب وجود حصار و محدوده ای معین امکان توسعه خطی بازار در یک امتداد وجود نداشت و دو راسته موازی شکل می گرفت ، بازار تبریز نمونه ای از این نوع استقرار فضایی است . البته این گونه بازارها به خصوص در شهرهای بزرگ بیشتر برای خرید ماهانه و گاه سالانه مورد استفاده قرار می گرفتند ؛ در حالی که مردم برای خرید کالاهای روزانه یا هفتگی به بازارچه های کوچک در قسمتی از راسته اصلی محله مراجعه می کردند - سلطان زاده ، . - 1386 تمام یا بخشی از بیشتر بازارها در ابتدا پوشش نداشتند بلکه به تدریج و با رشد و گسترش آنها ، توسط برخی از بزرگان و بازرگانان شهر مسقف می شدند . عرض بازارها به طور متوسط بین 3,5 تا 5 متر در نظر گرفته می شد که برای عبور عابران پیاده از کنار هم مناسب بود . هر بازار دارای دروازه و دری جداگانه بود که شب ها بسته می شد . در دوران اولیه شکل گیری بازار ، اغلب مغازه های آن در نداشتند و هنگام شب و در ایام تعطیل ، مغازه داران با پارچه ای ضخیم مغازه خود را می بستند - سلطان زاده ، . - 1386
