بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر رهبری خدمتگزار بر اعتماد سازمانی در مجتمع آلومینیوم هرمزگان، با تاکید بر تبیین نقش میانجی عدالت سازمانی ادراک شده انجام گرفت. در این پژوهش 216 نفر از کارکنان آلومینیوم هرمزگان بر اساس روش نمونهگیری طبقهای تصادفی، به عنوان نمونه آماری این پژوهش انتخاب شدند. شرکت کنندگان در این پژوهش پرسشنامه های عدالت سازمانی، و اعتماد سازمانی را جهت پاسخ به اهداف و سوالات تحقیق، پاسخ دادند. نتایج تحلیل داده ها در این پژوهش نشان داد که بین متغیر متغیر عدالت سازمانی و اعتماد سازمانی همبستگی مثبت وجود دارد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل معادلات ساختاری نشان داد که متغیر اعتماد نهادی نسبت به دو متغیر اعتماد جانبی و اعتماد عمومی اندازهگیرنده بهتری برای اعتماد سازمانی میباشد. علاوه بر این متغیر عدالت توزیعی نسبت به دومتغیر عدالت رویهای و عدالت مراودهای شاخص مناسبتری برای متغیر عدالت سازمانی میباشد. همچنین بین متغیر عدالت سازمانی و اعتماد سازمانی رابطه معنی داری وجود دارد. و متغیر عدالت سازمانی بر متغیر اعتماد سازمانی نیز اثرگذار است.
کلمات کلیدی: اعتماد سازمانی، عدالت سازمانی، آلومینیوم هرمزگان
مقدمه
امروزه صاحب نظران عرصه مدیریت بر این اعتقاد هستند که وجود جو اعتماد در هر سازمانی موجب تقسیم اطلاعات، تعهد به تصمیمات، رفتار شهروندی سازمانی، بهبود روحیه کارکنان و افزایش نوآوری میشود و به مدیریت اثربخش سازمانها کمک میکند؛ از این رو اندیشمندان مدیریت، اعتماد را عامل مهمی در همکاری و تعارض، سبکهای رهبری، پیشفرضهای مدیریت نسبت به کارکنان، تغییر و بالندگی سازمانی، مشارکت، ارتباطات و قراردادهای اجتماعی میدانند - پورعزت،. - 15: 1382 با مروری بر پژوهش-های آکادمیک حوزه مدیریت و رفتار سازمانی در کشورهای در حال توسعه نظیر ایران مشخص شده اعتماد به منزله عنصری حیاتی در موفقیت سازمانها در کانون توجه مطالعات قرار گرفته است.
عدهای معتقدند که افزایش چشمگیر تحقیقات در زمینه اعتماد را میتوان به این واقعیت نسبت داد که سازمانها از کمبود اعتماد در بین مدیران و کارکنان خود رنج میبرند. - همان منبع: . - 16 لذا بایستی راه حلهایی به منظور رفع این مشکل ارائه کرد، مشکلی که اگر به آن توجهی نشود، در آینده ممکن است زمینه بسیاری مشکلات را در سازمانها مختلف به ویژه مجتمع آلومینیوم هرمزگان که سازمانهدف جهت نگارش این پایانه نامه دانشگاهی است فراهم آورد. در نتیجه آنچه که بایستی مورد توجه قرار گیرد، آن است که چگونه این سیستمها میتوانند به صورت ارگانیسمی برای توسعه گروه از طریق همکاری، خادمیت و توازن بین افراد و سیستم عمل کنند. تحقیقات صورت گرفته در حوزه اعتماد سازمانی مبین این نکته طلایی است که میتوان رهبری خدمتگزار را به عنوان الگویی ویژه برای مدیران سازمانهای عمومی در نظر گرفت - برایانت1، . - 9 :2003
رهبران ایده آل، رهبرانی هستند که همواره به خدمت رسانی به پیروان و احترام به شان و مقام آنها متمایل بوده، به رشد و پیشرفت سازمان، افزایش اعتماد سازمانی و حداکثر سازی ظرفیت کارکنان خود اهمیت میدهند - گراهام2، . - 21 :1991مفاهیم عدالت و انصاف در محیط های سازمانی و در بین کارکنان نیز مطرح میگردد و عموماً به عنوان عدالت سازمانی به آن اشاره می شود - لامبرت، - 2 : 2003 .در تحقیقات علوم انسانی، عدالت به مثابه سازه ای در نظر گرفته شده است که به طور اجتماعی ایجاد می گردد. بدین معنی که در صورتی عملی عادلانه به حساب می آید که بیشتر افراد آن را به صورت عادلانه ادراک نمایند. تحقیقات در ×مورد عدالت سازمانی در سی سال اخیر رشد قابل ملاحظهای داشته است و تحقیقات آزمایشگاهی و میدانی را در بر میگیرد. موضوع عدالت سازمانی، غالبترین موضوع در روان شناسی صنعتی سازمانی، مدیریت منابع انسانی و رفتار سازمانی در طول دههای اخیر به شمار میآید. به طور کلی، قبل از 1975 مطالعه عدالت در سازمانها اساسا عدالت توزیعی را در بر میگرفت - کالیویت وهمکاران، 2001 ، - 425
2-1 روش تحقیق
با توجه به ماهیت تحقیق و متغیرها و مفاهیم آن و نیز ویژگیهای خاص جامعه آماری، در پژوهش حاضر از دو روش سود جستهایم؛ به لحاظ مفهومی از روش مطالعه اسنادی3 و از حیث تجربی برای بررسی متغیرها و چگونگی توزیع آنها در جامعه از روش پیمایشی4 استفاده کردهایم.»این روش ابزاری مفید برای توصیف و ردیابی تغییرات در جوامع است و چنانچه به شیوهای مطلوب اجرا شود به شناخت زندگی اجتماعی در زمان حال خدمت میکند.« - پاشاشریفی ،. - 253 :1383 در کنار توصیف، »پیمایش تحلیلی5 می-کوشد - معمولاً با آزمون برخی فرضیهها - وجود برخی شرایط را توصیف و تبیین کند.« - ویمر و دومینک، . - 328 : 1384 در تحقیقات
پیمایشی تحلیلی، دیگر تنها به توصیف »چگونگی« متغیرها و مفاهیم بسنده نمیشود، بلکه در چنین مواردی فرضیهها و مدلهای نظری تعبیه میشود و بر اساس آنها بین متغیرها و مفاهیم موجود در مدل و فرضیههای تحقیق آزمونهایی انجام میشود تا تحلیل و تبیینی از »چرایی» «چگونگی«های رخ داده به دست دهد.
2-2 روش نمونهگیری:
در این پژوهش با توجه به ویژگیهای جامعه آماری از روش نمونهگیری احتمالی و از نوع طبقهای تصادفی استفاده شد.
2-3 ابزار گردآوری اطلاعات:
در این پژوهش ابتدا با استفاده از مطالعات اسنادی به جمع آوری ادبیات و چارچوب نظری پرداخته ایم. در گام بعدی ابزار اصلی سنجش جهت اطلاع از جامعه آماری از پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه که یکی از ابزارهای رایج تحقیق و روشی مستقیم برای کسب داده های تحقیق است . شامل دو بخش سوالات عمومی و سوالات اختصاصی بوده که جنسیت ، میزان تحصیلات و سابقه کار ، سوالات عمومی آن را تشکیل می دهند.بخش دوم از سوالات استاندارد مربوط به اعتماد سازمانی و عدالت سازمانی تشکیل شده است. در خصوص اعتماد سازمانی، از پرسشنامه اعتماد سازمانی الونن و همکاران که یک پرسشنامه استاندارد و معتبر است استفاده شده است.ابعاد این پرسشنامه عبارتند از: اعتماد جانبی: از سوال 1 تا 15، اعتماد عمومی: از سوال 16 تا30، اعتماد نهادی:31 تا .49 در خصوص عدالت سازمانی، از پرسشنامه استاندارد" عدالت سازمانی نیهوف و مورمن" ، - - 1993 استفاده شده است. در این پرسشنامه سوالات 1 تا 5 عدالت توزیعی، 6 تا 11 عدالت رویهای . 12 تا 20 عدالت مراودهای را میسنجد. در خصوص متغیر رهبری خدمتگزار از پرسشنامه استاندارد دنیس - - 2004 استفاده شده است.
2-4روش تجزیه و تحلیل اطلاعات و روشهای آماری:
این مطالعه در دو سطح توصیف و تبیین انجام شده است. بدین صورت که ابتدا، به توصیف مشخصههای اجتماعی و جمعیتی کارکنان مجتمع آلومینیوم هرمزگان با استفاده از تحلیل یک متغیری - میانه، میانگین، انحراف معیار و توزیع درصدی - و سپس در سطح تحلیل، با استفاده از آماره مرتبط به آزمون فرضیات و کنترل آماری برای تحلیل رابطه بین متغیرها پرداخته شد. همچنین از تکنیک رگرسیون برای تحلیل چندمتغیره استفاده شد. برای توصیف و تحلیل دادهها در مطالعه حاضر از بسته نرمافزاری SPSS و lisrel استفاده شده است.
2-5 واحد تحلیل
واحد تحلیل عبارتست از فرد، گروه، طبقه یا پدیده اجتماعی و موضوعی که ویژگیهای آن مورد بررسی قرار میگیرد. به بیان دیگر، در تعیین واحدهای تحلیل این سؤال مطرح است که متغیر وابسته تحقیق، صفت چه چیزی یا چه کسی است؟ صفت مورد بررسی، صفت فرد است یا صفت گروه یا صفت طبقه و... . در واقع، واحد تحلیل همان موصوف است. »در پیمایش همواره لازم نیست که افراد محور - واحد تحلیل - مطالعه باشند، بلکه گروه یا سازمان یا حتی کل جامعه را میتوان محور مطالعه قرار داد.« واحد تحلیل در این تحقیق، ردف می باشد و سطح تحلیل خُرد است.
3-1 روایی ابزار تحقیق
روایی پرسشنامه اعتماد سازمانی در تحقیق مهداد وهمکاران در سال 1390 وتوسط سید رضا حلیمی طرقبه درسال 1392بررسی وتائید شده است - حلیمی طرقبه، - 68:1392 پرسشنامه عدالت سازمانی توسط زمانی در سال 1387 وسید رضا حلیمی طرقبه درسال 1392 سنجیده وتائید شده است - حلیمی طرقبه، - 68:1392
3-2 پایایی ابزار تحقیق»برای سنجش پایایی یک ابزار پژوهش سه راه مختلف وجود دارد:
-1 پایایی پایداری-2 1 پایایی نمایا-3 2 پایایی همپا« 3 - منصوریان، - 81 :1381 »برای برآورد اعتبار ابزار سنجش پنج شاخص وجود دارد که عبارتند از -1 اعتبار بازآزمایی -2 اجرای فرمهای همتا -3 دو نیمه کردن -4 آلفای کرانباخ-5 4اعتبار نمرهگذاری« - پاشا شریفی، . - 243 : 1383در این تحقیق به منظور محاسبه پایایی ابزار تحقیق - پرسشنامه - از روش پایایی همپا و مهمترین شاخص آن یعنی آلفای کرانباخ - منصوریان، - 83 :1381 سود جستهایم. این آزمون به ما میگوید که آیا اجزای درونی یک شاخص با هم سازگاری دارند. اگرمقدار آلفا از 0/7 بیشتر باشد، سازگاری درونی مناسبی بین گویهها وجود دارد و اگر بین 0/6 تا0/7 باشد، نشاندهندهسازگاری درونی تقریباً مناسب و یا قابل قبول است .اما اگرمقدار آلفا کمتر 0/5 باشد، سازگاری درونی ضعیفی بین گویهها را نشان میدهد که قابل قبول نیست. بدین منظور برای Pre-test پرسشنامه، ابتدا با 30 نفر از کارکنان آلومینیوم هرمزگان که به صورت تصادفی انتخاب شد و پرسشنامه در بین آنها توزیع گردید، پس از انجام محاسبات آماری، نتایج آزمون کرانباخ برآورد به شرح ذیل برآورد گردید
