بخشی از مقاله
چکیده :
Echium italicum. L متعلق به خانواده boraginaceae و یک گیاه دارویی است که در طب سنتی ایران براي درمان سوختگی استفاده می شود. پیگمان قرمز رنگ موجود در ریشه هاي این گیاه داراي خواص ضد باکتري , ضد التهابی و... می باشد . دلیل توجه به کشت بافت گیاهان دارویی، تولید متابولیت هاي ثانویه می باشد. در این آزمایش تاثیرسه نوع اکسین NAA , 2,4-D و 0/2 - IAA و1 میلی گرم در لیتر - در ترکیب با 2 - kin میلی گرم در لیتر - , شرایط نوري و نوع ریزنمونه در تولید کالوس - پیگماندار و غیر پیگماندار - و رشد آنها به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 5 تکراربررسی شد. نتایج مربوط به تاثیر , 2,4-D شرایط نوري و نوع ریزنمونه نشان داد که درصد کالوسهاي داراي پیگمان در تاریکی دو برابر روشنایی است . بیشترین وزن تر کالوسها هم در سطح 0/2 هورمون - کدام هورمون؟؟؟ - , شرایط تاریکی و ریزنمونه کوتیلدون حاصل شد . در صد کالوسهاي داراي پیگمان و وزن تر کالوسها از سطوح , IAA نوع ریزنمونه و اثر متقابل آن متاثر نشد و متوسطتولید کالوس پیگماندارو وزن تر آنهابه ترتیب 75/5 ٪ و 190 میلی گرم بود . در رابطه با تاثیر NAA و نوع ریزنمونه درصد کالزایی بطور معنی داري از نوع ریز نمونه متاثر شد بطوریکه ریزنمونه هیپو کوتیل و ریشه 100 ٪ کالوس تولید کردندو تولید پیگمان از نوع ریزنمونه متاثر نشد .
کلمات کلیدي : , , Echium italicum کشت بافت , کالزایی , پیگمان . گاو زبان .
مقدمه :
دلیل توجه به جنبه هاي مختلف کشت بافت گیاهان دارویی، کنترل الگوي بیوسنتزي فراورده هاي ثانویه گیاهی به منظور تولید بهینه آنها در یک گیاه می باشد. Echium italicumهم یکی ازاین گیاهان داروئی است که داراي پیگمان قرمز رنگی در ریشه هاي خود است که خواص ضد باکتریایی فوق العاده قوي آ ن اثبات شده است. بنابراین کشت بافت این گیاه در جهت افزایش تولید این ماده می تواند حائز اهمیت باشد. گیاهان جنس اکیوم از نظر داروئی و آرایشی حائز اهمیت اند . – δ لینولنیک اسید - GLA - موجود در روغن بذر اکیوم که بسته به گونه 1/77 -5/02درصد وزن دانه را شامل می شود اثرات مثبتی روي سلامت پوست دارد تا کنون چندین بررسی در مورد شناسائی ترکیب شیمیایی و کشت بافت گیاهان جنس اکیوم به عمل آمده است . این گیاهان داراي تانین وآلکالوئید هستند . گونه هاي دیگراکیوم نظیرE. italicum و E. lycopsis داراي ارزش اقتصادي به عنوان مثال در تولید انبوه عسل می باشند . - EI- Shazly et al.,1996 - متابولیتهاي ثانویه از نوع کینونها و نفتا کینونها از کشت بافت E. lycopsis حاصل شده است . - Inouye., 1981 - کشت بافت گیاهان تیره گاو زبان نظیر کشت بافت Anchusa officinalis و nozihrorhtyre Lithospermum و Echium amoenum منجر به تولیدمقادیر بالایی رزمارینیک اسید شده است
مواد وروش ها :
تهیه بذر , استریل کردن بذور. تهیه ریز نمونه جهت القاي کالوس - در این آزمایش 3 ریز نمونه لپه ، محور زیر لپه و ریشه مورد استفاده قرار گرفت - . تیمارهاي هورمونی براي ا لقاي کالوس در ریز نمونه هاي مختلف تحت شرایط تاریکی و نور در محیط کشت B5 حاوي مقادیر مختلف هورمونهاي کینتین و انواع اکسین ها مطابق جدول 1 اعمال شدند.
جدول – 1 ترکیبات هورمونی مورد استفاده براي القاء کالوس
صفات مورد اندازه گیري وزن و قطر کالوس ، درصد کالزایی ، بررسی بصري پیگمانها بود .تاثیر تیمار هورمونی , شرایط نوري و نوع ریزنمونه در تولید کالوس - پیگماندار و غیر پیگماندار - و رشد آنها به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 5 تکراربررسی شد . فاکتور اول : نوع اکسین در ترکیب با سیتو کینین - 2,4-D, IAA وNAA هر کدام در دو سطح 0/2 و1 میلی گرم در لیتر و کینتین با 2 میلی گرم در لیتر - , فاکتور دوم شرایط نور و تاریکی و فاکتور سوم نوع ریز نمونه با سه سطح .
نتایج و بحث :
-1 بررسی تاثیر , 2,4-D شرایط نوري و نوع ریزنمونه : تجزیه واریانس صفات نشان داد که درصد کالوسهاي داراي پیگمان در تاریکی دو برابر روشنایی است .با وجود این درصد کالوسهاي داراي پیگمان از سطح هورمونی و نوع ریز نمونه متاثرنگردید . بررسی اثر متقابل سطح هورمونی در ریزنمونه و نوع شرایط نوري در ریز نمونه به طور معنی داري متاثر گردید , به عبارت دیگرنوع ریزنمونه اثر خود را توام با سطح هورمونی و شرایط نوري می گذارد . .لازم به ذکر است که حداکثر درصد کالوسهاي داراي پیگمان در دو ترکیب 0/2 - میلی گرم در لیتر تو فور دي , شرایط تاریکی و ریزنمونه ریشه - و - 1 میلی گرم در لیتر توفوردي , شرایط تاریکی و ریز نمونه کوتیلدون - مشاهده شد .
درصد کالزایی از سطوح مختلف هورمون , نوع ریزنمونه و اثر متقابل آنها متاثر گردید . وزن تر کالوسهاي تولیدي از نوع ریزنمونه , شرایط نوري و همچنین اثر متقابل سه فاکتور مورد بررسی متاثر گردید . ریزنمونه کوتیلدون داراي بیشترین وزن تر و ریشه کمترین میانگین وزن تر را داشت . بررسی اثر متقابل آنها هم نشان داد که بیشترین وزن تر کالوسها در سطح.0/2 هورمون , شرایط تاریکی و ریزنمونه کوتیلدون حاصل شد .بررسی تاثیر , IAA شرایط نوري ونوع ریزنمونه IAA: در شرایط رو شنایی توانایی تولید کالوس را در هیچ ریزنمونه اي نداشت ولی تمامی ریزنمونه ها در تاریکی کالزایی داشتند . در صد کالوسهاي داراي پیگمان از سطوح , IAA نوع ریزنمونه و اثر متقابل آن متاثر نشد و بطور متوسط 75/5 ٪ از کالوسها ي تولیدي داراي پیگمان بودند بطور متوسط کالوسهاي تولیدي از وزن 190 میلی گرم برخوردار بودند .
-3 بررسی تاثیر , NAA شرایط نوري ونوع ریزنمونه : همانند NAA , IAA هم در شرایط رو شنایی توانایی تولید کالوس را در هیچ ریزنمونه اي نداشت . درصد کالوسهاي داراي پیگمان بطور معنی داري از دو سطح NAA متاثر گردید . درصد کالزایی بطور معنی داري از نوع ریز نمونه متاثر شد بطوریکه ریزنمونه هیپو کوتیل و ریشه 100 ٪ کالوس تولید کردند.
