بخشی از مقاله
چکیده
تفاوت های مکانی از طریق بر هم کنشی محیط و رفتار انسانی مولد تفاوت های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کنش ها و رفتارهای جوامع انسانی است لذا هویت مکانی برآیند این تنوع و تکثر ابعاد مختلف زندگی گروههای انسانی است که از یک مکان با مکان مجاور متفاوت است.مقیاس این مکان می تواند یک محله یک منطقه ویا حتی یک شهر باشد قدر مسلم تفاوت جهت گیری های سیاسی افراد به تبع هویت های مکانی در سطوح مختلف محیط های زندگی اعم از موقت و یا بادوام است. چنانچه رابطه ی تنگاتنگی بین محیط و رفتار و خلق هویت های مکانی وجود داشته باشد فرایند آن در محیط شهری کرج در دو منطقه با حداکثر تفاوت های سطح برخورداری و نابرخورداری اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی و تاثیری ک بر کنش سیاسی ساکنان می گذارد هدفی قابل بحث است. بنابراین پژوهش زیر به کمک یافته های میدانی و با شیوه ی تحلیلیBآماری در دو منطقه از شهر کرج به این نتیجه رسید که با افزایش میزان تحصیلات افراد از سطح جهت گیری اصولگرایی آنهاکاسته می شود. اما سطح اصلاح طلبی با افزایش سطح سواد افراد تغییر نمی کند
کلمات کلیدی: هویت،هویت مکانی،کنش سیاسی،اصولگرایی، اصلاح طلب.
.1 مقدمه
تا پیش از دهه ی هفتاد میلادی پیرامون رابطه ی انسان و مکان مطالعات عمیق تخصصی نشده است اما در دهه های منتهی به قرن حاضر به سبب طرح مسائل جدید زندگی و ارتباطات انسان با گروههای انسانی با محیط پیرامون میزان توجه و پژوهش ها نیز فزونی یافته است. هویت مکان رابطه ی بین انسان و مکان بخشی از هویت شخصی افراد را به شکل می دهد که انسان به واسطه ی ادراکات محیطی از مجموعه شناخت ها مثل ایده ها، معانی، ارزش ها و مفاهیم، برای خود قائل می شود. ولذا سر منشا تحرکات ذهنی، تصمیمات، گرایشات، جهت گیریها، رفتار و منش آدمی نیز هویت های ساخته شده ای اوست. اکنون مطالعات فراوانی در زمینه ی هویت مکانی وابعاد مختلف آن صورت گرفته است در مقیاس های مختلفی چون خانه، محله، منطقه، شهر، کشور و مکان های متفاوتی اعم از فضاهای عمومی، تفریحی و... توسط متخصصین حوزه های مختلف روانشناسی، جامعه شناسی، جغرافیا. و بنابراین ابعاد ارتباط بین هویت های انسانی با مکان مورد بررسی قرار داده اند. اهمیت کار پژوهشی زیر رسیدن به الگویی تحلیلی کلی از رفتار سیاسی جامعه ی شهر نشین ایرانی در موارد مشابه است و تلاش محقق نیز در این راستا متمرکز شده است.
.2 روش تحقیق
تحقیق زیر جزء تحقیقات توصیفی- تحلیلی است. و به لحاظ روش شناسی با استفاده از تکنیک های آماری و به روش پیمایشی انجام شده. داده ها با استفاده از منابع کتابخانه، مشاهده و پرسشنامه در دو منطقه - 1 و - 6 از شهر کرج گرداوری شده است نمونه ای 450 نفری بر اساس تکنیک های آماری مد نظر گرفته شده بود پس از تکمیل به سیستم نرم افزاری spss وارد شده است و سپس فرضیه ها با احتمال %95 مورد ارزیابی قرار گرفت. از آنجا که نتایج حاصله در دو منطقه به یک نتیجه ختم شد لذا از ارائه نتایج بررسی آماری مناطق در جداول به صورت جداگانه و به تفکیک خوداری شد.همچنین لازم به ذکر است که تحصیلات هم ملاک تجربه ی فضای دانشگاه و عدم تجربه ی آن و معادل آن بود، بنابراین سطح آزمون پایین تر و بالاتر از فوق دیپلم و لیسانس به بالا مد نظر قرار داده شد.
.3 ادبیات مساله
-1-3 مکان1 و هویت مکانی2
مکان به عنوان واقعیتی عینی بخش از فضا و نقطه ی تعامل و تلاقی انسان با محیط خود است رابطه انسان و مکان رابطه ای دو طرفه ست مکان تنها یک مجموعه ی فیزیکی نیست بلکه مفهومی در آمیخته با فرآیند های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی ست - کاویانی و عزیزی، - 154:1390، هر مکان دارای معنا و ارزش است که در رفتار و فعالیت ساکنان، فرم کالبدی و دیگر عناصر مادی و معنوی مکان نمود پیدا می کند که نورنبرگ شولتز از این کلیت مکان به عنوان شخصیت محیطی یاد می کند - Boot Myers.jr.2003.101 - & G.Cantrill شخصیتی که انسان به مکان بخشیده است لذا تعامل، کنش و خواست انسانی معنی را به مکان مرتبط می سازد و آن را به یک تجربه تبدیل می کند و به همین ترتیب مکان می تواند بر انسان تاثیر متقابل بگذارد چرا که با معنایش بر ارزش ها و کنش ها و تصمیمات او خط می دهد - ادب، - 89:1392 تعامل انسان با محیط خود و مکان به صورت خاص در طول زمان منجربه شکل گیری یک تجربه در آنها می شود که هم برای مکان و هم برا ی انسان بار معنایی خاصی به دنبال خواهد داشت. چیزی معادل گفته ی مارتین هایدگر که مکان را جنبه ی عمیق و پیچیده ی تجربه ی انسان از دنیا می داند - همان - . به همین خاطر تعامل یا به عبارتی تجربه حاصله از این مناسبات عناصر ساختاری، کالبدی و انسانی در یک مکان به تدریج هویتی را به دنبال دارد که هم متعلق به مکان است و هم بر آمده از آن، هم متعلق به انسان است و هم نشات گرفته از او.
هویت3 را مجموعه ای از شاخص ها در حوزه های مادی و معنوی، زیستی، فرهنگی و روانی مداوم دانسته اند - صالحی امیری و چاوش باشی،. - 10:1389 از آنجا که هویت یک نیاز ذاتی ست که فرد احساس می کند خود را بشناسد و به دیگران بشناسد و مطابق انتظارات بایستی رفتار کند هویت به مثابه ی شاخص و معیار شناخت تفاوت و تشابه به واسطه ی ویژگی ها نه تنها افراد و گروهها بلکه مکان ها را نیز ازهم متمایز می کند. در مفهوم هویت دو معنای اصلی تشابه و تمایز مطلق وجود دارد - قادی و خلیلی، - 34:1390 احساس تفاوت و تشابه به واسطه ی معانی، ارزش ها، ویژگی ها و اندیشه هایی که موقعیت های توافقی و غیر توافقی بادوام و بی دوام به سبب تجربه و حضور فرد در مکان به وجود می آید استمرار می یابد که می تواند در رابطه افراد به صورت انفرادی و هم به صورت اجتماعی صادق باشد. یعنی همان سطح دوم هویت که مربوط به زندگی گروهی و اجتماعی ست، لذا این احساس هویت می تواند توسط اجتماعات انسانی نسبت به یک مکان باشد بستری که خود آن هویت در آن شکل گرفته است باسو - - 1996 حس مکان4 را یک حس کاملا ساده می داند - - Ardoin.2006.121 بنابراین حس مکانی احساس وابستگی انسان به مکانی ست که در آن زندگی می کند
- رضویان، پویا، ملاتبارالهی، - 23:1393 که تفاوت و تشابه را نیز به همراه دارد آنگاه که فرد تصوری ذهنی5 از مکان و ویژگی های کالبدی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و طبیعی آن در ذهن خود تجسم و سپس آن را ادراک می کند حس وابستگی که این ادراک به دنبال خواهد آورد بخشی از هویت شخصی است، هویتی که انسان به مکان بخشیده است و هویتی که مکان به انسان بخشیده است لذا به عقیده گابریل ماریل فرد جدا از مکان نیست و او همان مکان است - ادب، - 89:1392 تعبیری که بیانگر یگانگی و در هم تنیدگی هویت انسان و مکان اوست بنابراین زمانی که هویت مکان شناخته می شود برای اشخاص و گروهها هویت مکان، و هنگامی که فرد پیوند عمیق و ناگسستنی باآن بر قرار می کند می شود هویت مکانی. اولین کسی که از هویت مکانی نام برد پروشانسکی بود و در یک مقاله تحت عنوان "شهر و هویت خود" - دانشپور، سپهری مقدم وچرخچیان، - 43:1388 از نظرگاه او خود را بایستی بر مبنای ارزشها و معانی درک شده از عوامل ساختاری و کالبدی مکان شناخت. رلف هم هویت مکانی را باعث تمایز آن مکان از مکان مجاور می داند - رلف،. - 60:1389
بنابراین هویت مکانی عبارتست ازشناخت و تمایز خود و دیگران به واسطه ی مجموعه عوامل و ویژگی هاو عناصر هویت بخش یک مکان.که در آن حس مکانی از ملزومات شناخت است - کاشی وبنیادی، - 45:1392 امروزه اکثریت جمعیت جهان در شهرها زندگی می کنند قطعا یکی از بزرگترین دستاوردهای تمدن بشری ساختن شهر است. پدیده ی شهر به لحاظ ماهیت بینابینی و این که بستر کنش اجتماعی انسان است مورد توجه و مطالعه ی علوم مختلف است.شهر پیش از هر چیز مقیاسی از یک مکان است که در درون آن سطوح خردتری از مکان چون منطقه، محله، خیابان، کوچه و خانه و حتی اتاق را دارد.شهر را نمی توان صرفا یک فضای کالبدی- فیزیکی فاقد معنا تصور و تعریف کرد بلکه مجموعه ای به هم پیوسته از عوامل کالبدی، نمادها، سمبل ها و معانی ست که مردم آن را درک می کنند - آتشین بار، - 50:1388 و لذا در یک بستر پیچیده از تعامل
