بخشی از مقاله
چکیده
هدف از مطالعه حاضر، بررسی اثر سطوح مختلف ویتامین E اضافه شده به منی بر میزان ناهنجاريهاي مورفولوژیکی اسپرم در زمانهاي مختلف پس از ذخیره سازي منی در دماي 4 درجه سانتیگراد بود.
تعداد 10 قطعه خروس والد راس سویه 308 براي این مطالعه بکار رفت. اسپرمگیري به روش مالش پشتی- شکمی بود.
منی جمع آوري شده از تمام خروسها با هم مخلوط شده و بلافاصله توسط محلول رینگر اصلاح شده رقیق شد. منی مخلوط شده خروسها پس از رقیق سازي به 5 قسمت تقسیم شد. یک قسمت به عنوان گروه شاهد در نظر گرفته شد و به قسمتهاي دیگر به ترتیب 0/5، 1، 2 و 3 درصد ویتامین E اضافه شد.
تمام این گروهها در فواصل زمانی صفر - بلافاصله پس از اسپرمگیري و اضافه کردن ویتامین - ، 3 ساعت، 6 ساعت، 10 ساعت و 24 ساعت پس از اسپرمگیري و ذخیره سازي در دماي 4 درجه سانتیگراد مورد ارزیابی درصد اسپرمهاي با ناهنجاريهاي مورفولوژیکی تحت میکروسکوپ نوري قرار گرفتند. درصد اسپرمهاي ناهنجار بین گروههاي تیمار و شاهد در زمان صفر معنیدار نبود
- P>0.05 - ولی براي مابقی زمانها این تفاوت معنیدار بود . - P<0.05 - بطور کلی از مطالعه حاضر میتوان نتیجه گرفت که اضافه کردن ویتامین E بطور مستقیم به منی باعث کاهش آسیبهاي مورفولوژیکی اسپرم در طی ذخیره آزمایشگاهی منی خروس میشود. همچنین باتوجه به نتایج بدست آمده، میزان ویتامین E که توصیه میشود بکار رود، نسبت 2 یا 3 درصد میباشد.
مقدمه
آنتی اکسیدانتها نقش مهمی در سیستم تولیدمثلی پرندگان دارند. ویتامین E یک آنتی اکسیدانت طبیعی میباشد که نقش مهمی در ارتقاي کیفیت منی و قدرت باروري خروسها دارد
در سالهاي اخیر در برخی کشورها تلقیح مصنوعی طیور یکی از کارآمدترین تکنیکها به شمار میآید. به منظور داشتن نتایج خوب در تلقیح مصنوعی، از کیفیت خوب منی باید اطمینان حاصل گردد. مورفولوژي طبیعی اسپرم در کنار سایر فراسنجههاي کیفی آن از جمله تحرك و نسبت اسپرم-هاي زنده به مرده یکی از جنبههاي مهم باروري اسپرم طیور به شمار میرود . - 1 - مثل سایر گونهها اسپرم خروس از بخشهاي آکروزوم، سر، قطعه میانی و دم تشکیل شده است.
فشار اسمزي و ترکیب شیمیایی نامناسب رقیق کننده می-توانند منجر به آسیب آکروزومی اسپرم شوند. همچنین آکروزوم و قطعه میانی اسپرم طیور از حساسترین قسمتهاي اسپرم در فرآوريهاي انجماد، ذخیره و ذوب منی میباشند .
قطعه میانی اسپرم طیور بطور چشمگیر طویلتر از قطعه میانی اسپرم سایر گونهها میباشد که احتمالا این عامل باعث میشود که میزان خمیدگی قطعه میانی اسپرم طیور در نتیجه اثر عوامل مختلف محیطی از جمله رادیکالهاي آزاد، بیشتر از سایر گونهها باشد
ویتامین E با خاصیت آنتیاکسیدانتی خود، از اسپرم در مقابل اثر مضر رادیکالهاي آزاد محافظت کرده و در نتیجه به نظر میرسد باعث کاهش میزان ناهنجاريهاي مورفولوژیکی - ظاهري - اسپرم خروس شود. هدف از مطالعه حاضر، بررسی اثر سطوح مختلف ویتامین E اضافه شده به منی بر میزان ناهنجاريهاي مورفولوژیکی اسپرم در زمانهاي مختلف پس از ذخیره سازي منی در دماي 4 درجه سانتیگراد بود.
مواد و روشها در این مطالعه تعداد 10 قطعه خروس والد راس سویه 308 بالغ با سن متوسط 35 هفتگی و وزن حدود 3/2 کیلوگرم بکار رفت. این خروسها در قفسهاي مجزا با جیره غذایی استاندارد خروس والد و تحت برنامه نوري 16 ساعت روشنایی در روز قرار گرفتند. 10 روز قبل از جمعآوري منی، خروسها از راه مالش پشتی- شکمی براي اسپرمدهی عادت داده شدند.
جمع آوري منی توسط مالش شکمی و فشار دادن به ناحیه کلواك بود . - 5 - منی جمع آوري شده از تمام خروسها با هم مخلوط شده و بلافاصله توسط محلول رینگر اصلاح شده - کلرید سدیم: 68 گرم، کلرید پتاسیم: 17/33 گرم، کلرید کلسیم: 6/42 گرم، سولفات منیزیم: 2/5 گرم، بیکربنات سدیم: 24/5 گرم حل شده در 10 لیتر آب مقطر - به نسبت 1:50 رقیق سازي شد.
در گرفتن منی دقت کافی براي جلوگیري از آلوده شدن نمونه منی با مدفوع یا خون صورت گرفت. با توجه به اینکه دماي بالاتر از 15 درجه سانتیگراد منجر به مرگ اسپرمهاي خروس میشود، بنابراین دماي محیط، رقیق کننده و کلیه وسایل آزمایشگاهی که با منی در تماس بودند در دماي پایین تر از 15 درجه سانتی گراد حفظ شدند. منی مخلوط شده تمام خروسها پس از رقیق سازي با نسبت فوق الذکر به 5 قسمت تقسیم شد. به قسمت اول 0/5 درصد ویتامین E، به قسمت دوم %1 ویتامین E، به قسمت سوم %2 ویتامین E، به قسمت چهارم %3 ویتامین E و در نهایت به قسمت پنجم ویتامین اضافه نشده و به عنوان گروه شاهد در نظر گرفته شد.
سپس تمام این گروههاي تیماري بلافاصله - طی نیم ساعت از اسپرمگیري - مورد ارزیابی درصد اسپرمها با ناهنجاريهاي مورفولوژیکی قرار گرفتند. این مرحله به عنوان ارزیابی اسپرم در زمان صفر - بلافاصله پس از اسپرمگیري - در نظر گرفته شد.
در مرحله بعد، تمام نمونهها در دماي 4 درجه سانتیگراد - دماي یخچال - نگهداري شده و در فواصل زمانی 3 ساعت، 6 ساعت، 10 ساعت و 24 ساعت پس از اسپرم گیري مجددا مورد ارزیابی میزان - درصد - ناهنجاريهاي مورفولوژیکی اسپرمها قرار گرفتند. براي ارزیابی ناهنجاريهاي مورفولوژیک اسپرمها، 10 میکرولیتر از منی رقیق شده روي لام میکروسکوپی گذاشته شده و توسط لامل پوشانده شد. براي هر نمونه، 5 میدان میکروسکوپی با حداقل300 اسپرم مورد ارزیابی ناهنجاري اسپرمها قرار گرفتند.
داده ها با نرمافزار آماري SPSS و توسط تحلیل واریانس یکطرفه آنالیز شده و به صورت Mean-SE ارائه گردید.
نتایج و بحث
اثر سطوح مختلف ویتامین E بر درصد اسپرمهاي ناهنجار در زمانهاي مختلف ذخیره سازي منی خروس در دماي 4 درجه سانتی گراد در جدول 1 آمده است. در ارزیابی میزان ناهنجاريهاي مورفولوژیکی اسپرمها بلافاصله - طی 30 دقیقه - پس از اسپرمگیري، تفاوت معنیداري در درصد اسپرمهاي ناهنجار بین نمونههاي منی شاهد و تیمار با سطوح مختلف ویتامین E وجود نداشت
سه ساعت پس از ذخیره نمونههاي منی در دماي 4 درجه سانتیگراد، درصد اسپرم-هاي ناهنجار در نمونههاي منی شاهد و حاوي 0/5 و 1 درصد ویتامین E بطور معنیدار بیشتر از نمونههاي حاوي 2 و 3 درصد ویتامین E بود . - P<0.05 - شش ساعت پس از ذخیرهسازي منی، درصد اسپرمهاي ناهنجار با بالا رفتن میزان ویتامین E کاهش یافت. در این بازه زمانی، درصد اسپرمهاي ناهنجار در گروههاي حاوي 2 و 3 درصد ویتامین E بظور معنیدار کمتر از سایر گروهها بود
ده ساعت پس از ذخیره منی نیز درصد اسپرمهاي ناهنجار با بالا رفتن میزان ویتامین E کاهش یافت. در این زمان کمترین درصد ناهنجاريها مربوط به تیمار حاوي 3 درصد ویتامین E و بیشترین درصد ناهنجاريها مربوط به گروه شاهد بود 24 . - P<0.05 - ساعت پس از ذخیره اسپرم در دماي 4 درجه سانتیگراد، کمترین میزان ناهنجاريها مربوط به گروههاي تیمار داراي 2 و 3 درصد ویتامین E و بیشترین آنها مربوط به گروه شاهد بود. در این بازه زمانی، تفاوت معنیداري بین تیمارهاي حاوي 0/5 و 1 درصد ویتامین و نیز بین تیمارهاي حاوي 2 و 3درصد ویتامین وجود نداشت
مطالعه مشابه چندانی در پرندگان وجود ندارد تا یافتههاي خود را با نتایج آنها مورد مقایسه قرار دهیم. این مطالعه نشان داد که ویتامین E داراي اثر بسیار مثبتی در جهت جلوگیري از بالا رفتن درصد اسپرمهاي ناهنجار خروس طی ذخیره منی در دماي 4 درجه سانتیگراد دارد. با توجه به اینکه بالا بودن درصد اسپرمهاي ناهنجار در منی ذخیره شده پرندگان یکی از مهمترین عوامل افت میزان باروري محسوب میشود، با افزودن این ویتامین به منی خروسهاي از نظر ژنتیکی مرغوب میتوان منی پرنده را بدون افت زیاد قدرت باروري آن در دماي 4 درجه سانتیگراد به نقاط دوردست صادر نمود. موافق با مطالعه حاضر در ماکیان، بررسی انجام گرفته در بلدرچین نیز نشان داد که ویتامین E داراي اثر معنیدار در جلوگیري از آسیب فیزیکی دیدن اسپرم دارد .
در مطالعه ما این ویتامین مستقیما به منی اضافه شده بود ولی در کار آنها این ویتامین به جیره غذایی افزوده شده بود. مطالعه دیگر در قوچ نشان داد که افزودن ویتامین E به جیره غذایی منجر به کاهش میزان ناهنجاريهاي مورفولوژیک اسپرم نسبت به گروه شاهد شد
در خوك نیز ویتامین E اثر مثبت معنیداري در ممانعت از ناهنجاريهاي ظاهري اسپرم داشت
شواهدي است که ویتامین E با اتصال به پراکسیدهاي داخلی و رادیکالهاي آزاد، بطور مستقیم از آسیب مورفولوژیکی اسپرم ممانعت میکند
بطور کلی از مطالعه حاضر میتوان نتیجه گرفت که اضافه کردن ویتامین E بطور مستقیم به منی باعث کاهش آسیبهاي مورفولوژیکی اسپرم در طی ذخیره آزمایشگاهی منی خروس میشود. همچنین باتوجه به نتایج بدست آمده، میزان ویتامین E که توصیه میشود بکار رود، نسبت 2 یا 3 درصد میباشد.
