بخشی از مقاله
چکیده
آزمایش مزرعهاي با هدف بررسی تاثیر ساختار کانوپی درکشت خالص و مخلوط و اثر آن روي رقابت سویا با علفهرز تاجخروس ریشهقرمز در سال زراعی 87-88 در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزي و منابع طبیعی دانشگاه تهران به اجرا درآمد. این آزمایش به صورت فاکتوریل، در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتورهاي مورد مطالعه شامل تراکم تاجخروس در چهار سطح 0)، 2، 4 و 8 بوته در متر مربع) و نوع کاشت در سه سطح، کشت خالص رقم کلارك (پابلند)، کشت خالص رقم اینترپرایس (پاکوتاه) و کشت مخلوط دو رقم به صورت ردیف در میان بودند. نتایج نشان داد، کشت مخلوط ردیفی دو رقم پابلند و پاکوتاه سویا با تشکیل یک کانوپی موجی شکل توانسته بود نور بیشتري را دریافت نماید. در هر دو رقم، رقابت با تاجخروس باعث کاهش کارآیی مصرف نور گردید که این کاهش در رقم پابلند کلارك کمتر (17/8) ازرقم اینترپرایس (51/9) و در کشت مخلوط کمترین بود 7/5) درصد). همچنین بیوماس سویا در تیمار کشت مخلوط، کشت خالص کلارك و کشت خالص اینترپرایس بر اثر تداخل تاجخروس به ترتیب 0/15، 0/52 و 1/75 گرم بر متر مربع کاهش نشان داد.
واژههاي کلیدي: ساختار کانوپی، کشت مخلوط، سویا، رقابت.
مقدمه
امروزه کشت مخلوط به دلیل مزایاي زیاد در سطح دنیا استفاده زیادي دارد. از جمله مزایاي آن کاهش رقابت علفهاي هرز و استفاده بهتر از منابع محیطی از جمله نور است(.(2 نور از منابعی است که قابلیت ذخیره نداشته و به محض دریافت بایستی مصرف شود. در شرایط فراهمی آب و مواد غذایی، نور مهمترین نهاده اي است که گیاهان مجاور براي تسخیر آن رقابت میکنند .(3) در این شرایط به دلیل سایه اندازي گیاهان بر همدیگر شدت جریان فوتون فتوسنتزي قابل دسترس کاهش مییابد .(3) با افزایش ارتفاع و رشد گیاهان رقابت براي نور تشدید میشود. همچنین هالت((4 نتیجه گرفت که با شناخت کامل مکانیسمهاي فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی موثر در رقابت نوري، امکان اصلاح ساختار کانوپی گیاهان زراعی در جهت کاهش رشد رقابت علفهايهرز وجود خواهد داشت. کانوپی یا سایهانداز بیانگر آرایش فضایی اندامهاي هوایی در یک جمعیت گیاهی است. در کانوپی، برگها و سایر اندامهاي فتوسنتزي، وظیفه جذب تشعشع
682 اکوفیزیولوژي علفهايهرز
خورشیدي و تبادلات گازي با محیط خارج را به عهده دارند. ساختار کانوپی، بویژه ارتفاع و محل قرار گرفتن برگها و ارتفاعی که بیشترین سطح برگ در آن لایه تشکیل شده، تعیین کننده اثر رقابت براي نور است(.(4 موجدار شدن سطح کانوپی در طی دوران رشد زمانی اتفاق میافتد که اختلاف ارتفاع ارقام در کشت مخلوط بوجود میآید و هر چه این تفاوت ارتفاع بیشتر باشد. سطح کانوپی موجی افزایش مییابد(.(1 یک رابطه منفی بین شاخص سطح برگ گیاه زراعی و تشعشع فعال فتوسنتزي رسیده به علفهرز و تولید بیومس علفهرز وجود دارد(.(6 لذا میتوان نتیجه گرفت که با افزایش سطح برگ در گیاه زراعی عبور نور به داخل کانوپی و در نتیجه جذب نور توسط علفهايهرز کاهش مییابد(.(5 هدف از این تحقیق بررسی ساختار کانوپی سویا بر کارایی مصرف نور با استفاده از کاشت دو رقم با ارتفاع متفاوت در حالت و رقابت با تاجخروس ریشه قرمز میباشد
