بخشی از مقاله
چکیده
این بررسی به منظور ارزیابی تاثیر مقدار کاربرد نیتروژن بر تعامل رقابتی ذرت و تاجخروس (Amaranthus Retroflexus L.) تا مرحله تاسلدهی کامل ذرت آزمایشی به روش سریهاي جایگزینی و با نسبتهاي مختلف کاشت 0:100، 25:75، 50:50، 75:25 و100:0 تاجخروس:ذرت در گلخانه اجرا شد. آزمایش بصورت فاکتوریل و در قالب طرح آماري بلوکهاي کامل تصادفی در سه تکرار بودکه عوامل مورد بررسی عبارت بودند از سطوح مختلف رطوبت خاك در دو سطح 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی و مقادیر مختلف کاربرد نیتروژن در سه سطح شامل 0)، 200 و 400 کیلوگرم نیتروژن خالص) بودند. نتایج نشان دادند که افزودن کاربرد نیتروژن در تولید ماده خشک ذرت و تاجخروس در کشت خالص آنها منجر به افزایش معنی داري (p<0.05) شد و با وجود پاسخ بهتر تاجخروس به افزایش کاربرد نیتروژن در مقایسه با ذرت، توان رقابتی ذرت را افزایش داد. تنش خشکی در هر دو گیاه تولید ماده خشک هر دو را بطور معنی داري کاهش داد و مزیت نسبی کاربرد نیتروژن را از بین برد بطوریکه افزایش کاربرد نیتروژن در ذرت در این شرایط توجیهی نخواهد داشت.
واژههاي کلیدي: ذرت، تاجخروس، نیتروژن و تنش خشکی.
مقدمه
آب و نیتروژن از مهمترین عوامل مورد نیاز براي رشد و نمو گیاهان به شمارمی روند که رقابت علفهاي هرز براي کسب آنها با گیاهان زراعی منجر به کاهش دسترسی گیاهان زراعی به آنهامی شود. از آنجایی که نیتروژن در بین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه مهمترین و پرمصرف ترین عنصر است. از اینرو بیشتر مطالعات مربوط به رقابت علفهاي هرز و گیاهان زراعی بر روي آن معطوف شده است(4 )با توجه به اینکه مهمترین مکانیسم جذب نیتروژن از خاك توسط گیاه جریان توده اي آب است(3،.(2 به نظرمی رسد فراهمی آب بویژه در حضور علفهاي هرز پاسخ رقابتی گیاهان زراعی و علفهاي هرز به کاربرد نیتروژن را تغییر خواهد داد و توجه به این مهم در درك مکانیسهاي رقابتی علفهاي هرز و گیاهان زراعی و ارائه راهکارهاي مدیریتی آنها بویژه در شرایط تنش خشکی مهم و راهگشا است. از
632 اکوفیزیولوژي علفهايهرز
آنجاییکه تاثیر همزمان تنش خشکی و نیتروژن بر فرایند رقابت بویژه در گیاهان زراعی بررسی نشده است. این بررسی به منظور ارزیابی تاثیرتنش خشکی و مقدار کاربرد ازت بر توان رقابتی ذرت و تاجخروس با استفاده از روش سریهاي جایگزینی انجام شد.
مواد و روش ها
این آزمایش در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزي دانشگاه فردوسی مشهد به صورت روش سریهاي جایگزینی١ و با نسبتهاي مختلف کاشت 0:100، 25:75، 50:50، 75:25 و100:0 تاجخروس:ذرت اجرا شد. آزمایش بصورت فاکتوریل و در قالب طرح آماري بلوکهاي کامل تصادفی در سه تکرار بودکه عوامل مورد بررسی عبارت بودند از سطوح مختلف رطوبت خاك واحدهاي آزمایشی در دو سطح 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی و مقادیر مختلف کاربرد نیتروژن در سه سطح (.، 200 و 400 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) بودند. آزمایش تا مرحله تاسلدهی کامل ذرت انجام شد که این مرحله مصادف با تکمیل مرحله زایشی تاجخروس بود. در انتهاي آزمایش بوتههاي ذرت و تاجخروس به صورت جداگانه برداشت و ماده خشک آنها پش از خشک کردن آنها توزین شدند. براي تحلیل نتایج آزمایش از شاخصهاي عملکرد نسبی(معادله (1، عملکرد نسبی کل(نسبت برابري زمین)(معادله (2 و شاخص تهاجم نسبی هر یک از گونه ها(معادله (3 استفاده شد(.(3
معادله۱ 12 Y RY
11 Y
معادله۲ RY 1 RY 2 RYT
معادله۳ RYa RCCa
RYa 1
معادله۳ RYb RY a RCC ab
1 RYb 1 RYb
در معادلات فوق Y12 و Y11 بترتیب ماده خشک تولید شده توسط گونه 1 در کشت مخلوط با گونه 2 و ماده خشک تولید شده توسط گونه 1 در کشت خالص آن ، RY عملکرد نسبی، RYT عملکرد نسبی کل و RCC ضریب تهاجم نسبی هستند.
نتایج و بحث
افزایش کاربرد نیتروژن منجر به افزایش معنی داري در تولید ماده خشک در کشت خالص ذرت و تاجخروس شد و پاسخ تاجخروس به افزایش کاربرد نیتروژن در شرایط عدم رقابت(کشت خالص) بیشتر از ذرت بود. بطوریکه با افزایش کاربرد نیتروژن از 0 به 200 و 400 کیلوگرم در هکتار، درصد ماده خشک تاجخروس بترتیب 12/5 و 30 درصد (شکل )1الف))و ماده خشک ذرت 10 و )14/5شکل )1ب)) افزایش یافت.
1 Replacement series
Weed Ecophysiology Page 236
