بخشی از مقاله
چکیده
سالیسیلیکاسید موجب بهبود رشد و مقاومت به خشکی میگردد . جهت بررسی غلظتهای مختلف سالیسیلیکاسید بر صفات ارتفاع بوته، طول سنبله، پدانکل و ریشک، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله و عملکرد ارقام گندم دیم، آزمایشی مزرعهای به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل سطوح سالیسیلیکاسید - شاهد، هیدروپرایم، 500، 1000، 1500 و 2000 میکرومولار - و ارقام گندم - سرداری، آذر2 و سون - 64 بودند. نتایج نشان داد پرایمینگ بذرها با سالیسیلیکاسید موجب بهبود صفات اندازهگیری شده گردید. غلظتهای 1000 - 1500 میکرومولار بیشترین تاثیر مثبت را در صفات اندازه گیری شده داشتند. بنابراین پرایمینگ با سالیسیلیکاسید میتواند به عنوان راهکاری مناسب جهت بهبود رشد تحت شرایط دیم مورد استفاده قرار گیرد.
کلمات کلیدی: سالیسیلیکاسید، دیم، گندم، اجزای عملکرد
.1 مقدمه
گندم اصلی ترین منبع کالری و پروتئین و یکی از مهم ترین محصولات زراعی دنیا و ایران می باشد. خشکی به عنوان عامل محدود کننده رشد و نمو گندم و سایر گیاهان زراعی به شمار می رود .[12] استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاهی مانند سالیسیلیک اسید می تواند به عنوان یک راهکار برای جوگیری از اثرات مخرب تنش خشکی، زمینه سازگاری گیاه را فراهم آورد. سالیسیلیک اسید یک ترکیب فنلی در گیاه است که در مکانیسم های دفاعی علیه تنش های زنده و غیزنده نقش دارد. القای گلدهی، رشد و نمو، سنتز اتیلن و باز و بسته شدن روزنه ها از نقش های مهم سالیسیلیک اسید می باشد .[25] در بسیاری از گزارشات سالیسیلیک اسید سبب افزایش مقاومت به خشکی در گندم گردیده است .[10 , 20] مکانیسم عمل سالیسیلیک اسید در برابر تنش ها به نقش آن در تنظیم آنزیمهای آنتی اکسیدانت و ترکیبات دارای گونههای اکسیژن فعال در گیاه برمیگردد .[27] همچنین کاربرد سالیسیلیک اسید میزان پلی آمینهای پوترسین، اسپرمیدین و اسپرمین را در گیاه افزایش داد که میتواند به یکپارچگی و حفظ غشا تحت شرایط تنش خشکی کمک کند .[22]
.2 مواد و روش ها
این بررسی بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان به صورت دیم انجام شد. فاکتورها شامل3 رقم گندم - سرداری، آذر2 و سون - 64، پیش تیمار با سالیسیلیک اسید در 6 سطح - شاهد، هیدروپرایم، 500 ، 1000، 1500 و 2000 میکرومولار - بود. جهت انجام پرایمینگ پس از تهیه غلطتهای مختلف سالیسیلیک اسید، بذرهای سه رقم به مدت 24 ساعت تحت تیمارهای مختلف سالیسیلیکاسید قرار گرفتند. سپس به مدت 48 ساعت در دمای اتاق خشکانده شدند. بذرها پس از ضدعفونی شدن با قارچ کش کاربوکسی تیرام با نسبت دو در هزار جهت کشت به مزرعه منتقل گردیدند. کاشت توسط دستگاه خطی کار شش ردیفه تحقیقاتی انجام گرفت.
عملکرد دانه و اجزای آن پس از رسیدگی فیزیولوژیک دانهها، در سطح یک متر مربع از واحدهای آزمایشی بوتهها برداشت و پس از اندازهگیری عملکرد بیولوژیک، سنبلهها کوبیده شده و دانههای بدست آمده با ترازوی دقیق توزین شدند و به صورت عملکرد دانه در واحد سطح بر حسب گرم بر متر مربع - gr/m2 - بیان شد. جهت اندازه گیری ارتفاع بوته، طول سنبله، پدانکل و ریشک نیز در مرحله رسیدگی کامل، 10 بوته بصورت تصادفی از هر کرت انتخاب و برحسب سانتیمتر - cm - اندازهگیری گردیدند. 10 نمونه 1000 دانهای از هر واحد آزمایشی نیز توسط دستگاه بذرشمار اتوماتیک - PFEUFFER, - Germany تفکیک و با ترازوی دقیق - با دقت - 0/001 وزن شد و به عنوان وزن هزار دانه بر حسب گرم - g - ثبت شد. داده-های آزمایشی با استفاده از نرمافزار MSTATC مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
.3 نتایج و بحث
اثر متقابل رقم و سالیسیلیک اسید بر کلیه صفات اندازه گیری شده - به استثنای ارتفاع بوته، طول ریشک و تعداد سنبله - معنی دار بود - جدول. - 1بیشترین طول سنبله در رقم آذر2 و در غلظت 1500 میکرومولار به دست آمد که افزایش 12/62 درصدی نسبت به تیمار شاهد داشت. این تیمار تفاوت معنیداری با غلظت های 1000 و 2000 میکرومولار در این رقم و غلظت های 500، 1000 و
2000 میکرومولار در رقم سرداری نشان نداد. در رقم سرداری غلظت 1000 میکرومولار از بیشترین طول سنبله برخوردار بود و افزایش 12/43 درصدی نسبت به تیمار شاهد داشت. در این رقم تفاوت معنی داری بین غلظت 1500 میکرومولار با غلظت های 500 و 2000 میکرومولار وجود نداشت.
در ارقام سرداری و آذر2 کمترین طول سنبله مربوط به تیمارهای شاهد بود. واکنش لاین سون 64 به کاربرد سالیسیلیک اسید متفاوت بود به گونه ای که تیمارهای پرایم شده از طول کمتری نسبت به تیمار شاهد و هیدروپرایم برخوردار بودند ولی با این وجود اختلاف معنی داری بین کلیه تیمارها اعم از پرایم شده یا شاهد وجود نداشت. در این لاین غلظت 1000 میکرومولار سالیسیلیک اسید از کمترین طول سنبله برخوردار بود.
