بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به افزایش روزافزون جمعیت جهان از یک طرف و افزایش محدود سطح زیر کشت محصولات کشاورزی از طرف دیگر، بشر در تأمین غذای خود با مشکلاتی جدی روبرو شده است و رفع چنین مشکلی مستلزم افزایش عملکرد محصولات کشاورزی در واحد سطح می باشد. به همین علت آزمایشی به منظور بررسی تاثیر سوپرجاذب بر خصوصیات ارقام دیم به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال 1392 در مزعه در روستای از توابع شهرستان پارس آباد در 4 تکرار به اجرا در آمد.
تیمار پلیمر سوپرجاذب در کلیه صفات عملکرد و اجزای عملکرد اندازه گیری شده، تاثیر مثبت گذاشته و این امر موجب شد تا عملکرد دانه نیز افزایش یابد، به طوری که بیشترین عملکرد دانه و وزن هزار دانه به ترتیب 1686 - کیلوگرم - و 37/17 - گرم - از تیمار - S4 - 200kg/h و کمترین عملکرد دانه و وزن هزار دانه به ترتیب 1179 - کیلوگرم - و 33/57 - گرم - از تیمار S1 - 50kg/h - بدست آمد. در این بررسی بیشترین عملکرد دانه 1709 - کیلوگرم - از تیمار V1 - آتیلا - 50 و کمترین عملکرد دانه 1237/90 - کیلوگرم - از تیمار - N8015 - V4 بدست آمد. بنابراین رقم آتیلا50 نسبت به %22 N8015 افزایش عملکرد نشان داد، به نظر می رسد که پتانسیل تولید در ارقام مختلف متفاوت است.
نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که بیشترین شاخص برداشت - 149/13 - از تیمار - N8015 - V4 و کمترین شاخص برداشت - 109/21 - از تیمار V1 - آتیلا - 50 بدست آمد. دلیل عمده این مسئله ارتفاع کمتر رقم N8015 در مقایسه با رقم آتیلا50 بود. در این میان بیشترین شاخص برداشت - 154/19 - از تیمار - S1 - 50kg/h و کمترین شاخص برداشت - 116/79 - از تیمار S4 - 200kg/h - بدست آمد . دلیل این مسئله کوتاه شدن دوره پر شدن دانه در تیمارهای با مقدار زیاد مصرف سوپرجاذب یا به عبارتی بهتر زودرسی گیاه در این تیمارها بود.
مقدمه
کشور ما سرزمینی خشک و کم آب است و متوسط بارندگی سالانه آن حدود 250 میلی متر می باشد. میزان کل آب مصرفی سالیانه حدود 90 میلیارد متر مکعب است که از این مقدار بیش از 90 درصد آن در بخش کشاورزی مصرف می شود که از این مقدار بیش از 65 درصد آن بعلت آبیاری به شیوه های غلط آبیاری هدر می رود که بخشی از این آب های هدر رفته علاوه بر شستن کودهای شیمیایی محلول و بردن آنها به عمق زمین موجب آلودگی آبهای زیرزمینی نیز می گردد
هوترمن و همکارن، - 1999 مشاهده نمودند که مصرف پلیمرضمن کاهش تلفات ناشی از کم آبی قادر است باعث افزایش برخی صفات همچون تعداد دانه ها و وزن هزار دانه شود. با استفاده از سوپرجاذبها می توان تا 70 درصد در مصرف آب کشاورزی صرفه جویی کرد. بدیهی است با استفاده از سوپر جاذبها و همچنین استفاده از سایر روشهای نوین آبیاری می توان سرزمین های خشکی مثل ایران را از نگرانی در خشکسالی از بین برد و از وابستگی به ورود مواد غذایی از خارج و بحران اشتغال از طرف دیگر نجات داد
اسپچت و همکارش، - 2000 در یک پژوهش مشترک با استفاده از ماده پلی اکریل آمید اثرات روشهای مختلف آبیاری را بر روی خصوصیات فیزیکی خاکها انجام دادند و اعلام کردند که با استفاده از ین ماده پایداری خاک 3 تا 4 برابر در مقایسه با قطعه شاهد، افزایش بافت و نفوذ آب در خاک 10 برابر اضافه گردید
قوث و همکاران، - 2009 در تحقیق خود کو پلیمر نشاسته ای کاساو را مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که افزایش درصد پلیمر در خاک شنی ظرفیت نگهداری آب را افزایش می دهد همچنین ماکزیمم ضرفیت آب پلیمر د ر داخل آب خالص در حدود 120 تا 270 برابر وزن حشک اولیه اش بر آورد گردید.
از استفاده بیش از حد در میران پلیمر سوپرجاذب می توان از سبب ایجاد حالت غیر هوازی در اطراف ریشه شده و جذب عناصر کم مصرف را در گیاه کاهش دهد.
همچنین در تحقیقات - دهقان و همکاران، - 1994 مشاهده شد میزان تولید ماده خشک گیاه در خاک بدون پلیمر کمتر از ماده خشک بدست آمده در تیمار خاک با پلیمر می باشد.
بنا بر نظر - هاروری, - 2002 مصرف سوپر جاذب در لوبیا قرمز سبب افزایش ماده خشک و افزایش مقاومت به خشکی در این گیاه می شود. - مسلمی، - 1389 گزارش نمود که افزودن سوپرجاذب ها به خاک باعث افزایش انواع تخلخل خاک و همچنین باعث افزایش ظرفیت نگهداری رطوبت و آب قابل استفاده می گردد. -
رحمانی و همکاران، - 1388 گزارش کردند که با وجود یونهای محلول در آب خاک، به شدت درجه تورم پلیمر را کاهش می دهند، به طوریکه میزان تورم پلیمر در خاک رسی لومی که دارای کاتیونهای بیشتری نسبت به خاک لومی شنی می باشد بسیار کمتر از میزان تورم در این خاک می باشد. در تخقیق دیگری ملاحظه شد که استفاده از این پلیمر سبب افزایش خلل و فرج خاک تا میزان %20 می شود که این امر باعث ذخیره هوای کافی برای ایجاد زمینه مناسب جهت رشد گیاه می شود - باجی و همکاران، . - 2001به طور کلی نتایج نشان داد که صرف نطر از توانایی ذخیره سازی آب این پلیمر بطور همزمان مواد غذایی محلول در آب را ذخیره نموده و به گیاه می رساند
مواد و روش ها
به منظور بررسی تاثیر پلیمر سوپرجاذب بر خصوصیات ارقام دیم آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصدفی در سال 1392 در مزعه مرکز خدمات جهاد کشاورزی شهرستان بیله سوار در 4 تکرار انجام خواهد گرفت. عوامل مورد بررسی شامل ارقام دیم در 4سطح - آتیلاv1 - 50، - کوهدشت - v2، - دریا - v3 و v4 - N8015 - و پلیمر سوپرجاذب در 4 سطح s1 - 50 - ، s2 - 100 - ، s3 - 150 - و - s4 - 200 کیلوگرم در هکتار می باشد. پلیمر سوپرجاذب قبل از کاشت در منطقه نفوذ و توسعه ریشه تا عمق 15 تا 20 سانتیمتر اعمال شد.
کود پایه شامل 100 کیلوگرم کود فسفات آمونیوم در هکتار به زمین دده شد. دادن کود سرک اوره به صورت دستی در مرحله پنجه زنی به طور یکسان برای تمامی تیمارها به میزان 50 کیلوگرم در هکتار اعمال گردید. در زمان رسیدگی جهت اندازه گیری اجزای عملکرد از هر کرت آزمایشی تعداد 20 بوته به طور تصادفی پس از رعایت اثر حاشیه از دو خط وسط برداشت و میانگین آنها محاسبه می گردد.
جهت اندازه گیری عملکرد دانه از هر کرت آزمایشی پس از رعایت اثرات حاشیه 2 متر مربع برداشت گردید. دانه ها از خوشه ها جدا و عملکرد دانه در واحد سطح محاسبه می گردد. در طول فصل رشد و نمو گیاه، یادداشت برداری از صفات تاریخ پنجه زنی، وزن تر و خشک برگ، ساقه و بوته، ارتفاع بوته و تولید ماده خشک، اندازه گیری برخی از پارامترهایرشد گیاهی، عملکرد دانه و ، وزن هزاردانه، تعداد خوشه در متر مربع و تعداد دانه در خوشه به عمل آمد. برای مقایسه میانگین ها نیز از آزمون چند دامنه ای دانکن در سطوح احتمال5 درصد استفاده شد . در نهایت داده ها توسط نرم افزار SASتجزیه و تحلیل شده و مقایسه میانگینها با آزمون دانکن و برای رسم نمودار ها از نرم افزار Excelاستفاده شد
بحث و نتایج
ارتفاع بوته
ارتفاع بوته یکی از مهمترین صقات قایل توجه در اصلاح گیاهات محسوب می شود. ارتفاع بوته، معمولاً با درشتی دانه و کنترل علفهای هرز مرتبط است. این صفت شدیداً تحت تأثیر تنش های زنده و غیر زنده قرار دارد - یزدانی و همکاران، . - 1386 از نتایج استنباط می شود که با افزایش میزان پلیمر سوپرجاذب ارتفاع بوته نیز افزایش یافت. در این بررسی بیشترین ارتفاع بوته 100/3 - سانتیمتر - از تیمارکوهدشت و کمترین ارتفاع بوته از رقم آتیلا بدست آمد.
در این میان بیشترین ارتفاع بوته 98/30 - سانتیمتر - از تیمار پلیمر سوپر جاذب 200 کیلو گرم در هکتار و کمترین ارتفاع بوته 98/30 - سانتیمتر - از تیمار پلیمر سوپر جاذب 50 کیلو گرم در هکتار بدست آمد. - دسکلوکس و همکاران، - 2000 در آزمایش دیگری نیز گزارش کرد که میانگین ارتفاع بوته در مراحل مختلف رشد رویشی گیاه با مصرف پلیمر سوپرجاذب ، افزایش مییابد. نتایج بدست آمده با نتایج - عابدینی و ساجدی، 1384، محمدی، - 1390 مطابت دارد.
شکل - - 1 اثرات ارقام مختلف گندم بر روی ارتفاع بوته
شکل - - 2 اثرات سوپرجاذب بر روی ارتفاع بوته
