بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تاثیر سوپر جاذب بر خصوصیات ارقام دیم آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال 1392 در مزعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات اردبیل در 4 تکرار به اجرا در آمد. عوامل مورد بررسی شامل ارقام دیم در 4 سطح - آتیلاv1 - 50، - کوهدشت - v2، - دریا - v3 و - v4 - N8015 و پلیمر سوپر جاذب در 4 سطح s1 - 50 - ، - s2 - 100، - s3 - 150 و - s4 - 200 کیلوگرم در هکتار می باشد.
نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که تیمارهای مورد مطالعه در اکثر صفات در سطح احتمال یک درصد معنی دار شدند. همچنین بین ارقام مختلف نیز از نظر صفات فوق اختلاف معنی داری مشاهده گردید. تیمار پلیمر سوپر جاذب در کلیه صفات عملکرد و اجزای عملکرد اندازه گیری شده، تاثیر مثبت گذاشته و این امر موجب شد تا عملکرد دانه نیز افزایش یابد، به طوری که بیشترین عملکرد دانه به میزان 1917 کیلوگرم در هکتار از تیمار سوپر جاذب s4 - 200kg/h - از رقم آتیلا50 و کمترین عملکرد دانه به میزان 1302 کیلو گرم در هکتار از تیمار سوپر جاذب s1 - 50kg/h - از رقم N8015 بدست آمد.
مقدمه
در جهت افزایش میزان کارایی آب از مواد مختلفی استفاده می شود، یکی از این مواد پلیمرهای سوپرجاذب بوده که در سطح وسیعی در جهان مورد استفاده قرار می گیرند. این مواد ضمن قرار گرفتن در خاک و جذب آب ثقلی و غیر قابل استفاده برای گیاه میتوانند در موقع کم آبی و لزوم به راحتی آب ذخیره شده را در اختیار گیاه قرار داده و از تنشهای وارده و تقلیل عملکرد تا حدود زیادی جلوگیری نمایند در این بین ، کاربرد 225 کیلوگرم پلیمر سوپرجاذب در هکتار بهترین اثر را روی رشد و عملکرد سویا در تمامی شرایط آبیاری - آبیاری معمول و یااعمال تنش خشکی از خود نشان داده است .
شفیعی - - 4 نشان داد که کاربرد پلیمرهای سوپر جاذب با خاک باعث حداکث ر زنده مانی بذور گیاه کاشته شده و افزایش میزان تراکم گیاه مورد تحقیق در مقایسه با شاهد گردید. توحیدی و همکاران - - 11 در بررسی مقایسه پاسخ 6 ژنوتیپ مختلف کلزا تحت تنش خشکی و کاربرد هیدروژل سوپرجاذب نشان دادند که در تنش خشکی کاهش فتوسنتز و محتوای سوپرجاذب نشان دادند که در تنش خشکی کاهش فتوسنتز و محتوای کلروفیل مشاهده شد. یزدانی و اله دادی - 5 - گزارش کردند که افزودن پلیمرهای سوپرجاذب به یک خاک شنی موجب افزایش ظرفیت نگهداری آب میگردد. از طرفی پلیمرهای سوپر جاذب×می توانند تا صدها برابر وزن خود آب جذب کنند و نگهداری نمایند.
در طرحهای درختکاری در آفریقا اعلام کرد با کاربرد پلیمرهای سوپرجاذب میزان خشکی درختان 92 تا 95 درصد کاهش و هزینه آبیاری نهالها تا 30 درصد در هکتار کاهش پیدا کرد
سیوا در گیاه سویا نتایج مشابهی را گزارش نمود -
جوهانسون و همکاران نیز اعلام کردند که کاربرد سوپرجاذب در کشت گندم باعث افزایش وزن خشک می شود. همچنین در تحقیقات دهقان و همکاران مشاهده شد میزان تولید ماده خشک گیاه در خاک بدون پلیمر کمتر از ماده خشک بدست آمده در تیمار خاک با پلیمر می باشد.
بنا بر نظر - Harvey, 2002 - مصرف سوپر جاذب در لوبیا قرمز سبب افزایش ماده خشک و افزایش مقاومت به خشکی در این گیاه می شود - . - 8 هوترمن و همکاران - - 1999 مشاهده نمودند که مصرف پلیمر ضمن کاهش تلفات ناشی از کم آبی قادر است باعث افزایش برخی صفات همچون تعداد دانه ها و وزن هزار دانه شود
پدمن و همکاران - 1994 - اثر سطوح مختلف آبیاری, نیتروژن و پلیمر را بر رشد و عملکرد خردل هندی یررسی نمودند و به این نتیجه رسیدند که عملکرد دانه در تیمارهای حاوی پلیمر سوپر جاذب بیشتر از تیمارهای بدون سوپر جاذب بود
مواد وروشها
به منظور بررسی تاثیر سوپر جاذب بر خصوصیات ارقام دیم آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصدفی در سال 1392 در مزعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات اردبیل در 4 تکرار انجام خواهد گرفت. عوامل مورد بررسی شامل ارقام دیم در 4 سطح - آتیلاv1 - 50، - کوهدشت - v2، - دریا - v3 و - v4 - N8015 و پلیمر سوپر جاذب در 4 سطح s1 - 50 - ، - s2 - 100، - s3 - 150 و - s4 - 200 کیلوگرم در هکتار می باشد.
پلیمر سوپر جاذب قبل از کاشت در منطقه نفوذ و توسعه ریشه تا عمق 15 تا 20 سانتیمتر اعمال شد. کود پایه شامل 100 کیلوگرم کود فسفات آمونیوم در هکتار به زمین دده شد. دادن کود سرک اوره به صورت دستی در مرحله پنجه زنی به طور یکسان برای تمامی تیمارها به میزان 50 کیلوگرم در هکتار اعمال گردید. در زمان رسیدگی جهت اندازه گیری اجزای عملکرد از هر کرت آزمایشی تعداد 20 بوته به طور تصادفی پس از رعایت اثر حاشیه از دو خط وسط برداشت و میانگین آنها محاسبه می گردد.
جهت اندازه گیری عملکرد دانه از هر کرت آزمایشی پس از رعایت اثرات حاشیه 2 متر مربع برداشت گردید. دانه ها از خوشه ها جدا و عملکرد دانه در واحد سطح محاسبه می گردد.برای مقایسه میانگین ها نیز از آزمون چند دامنه ای دانکن در سطوح احتمال 5 درصد استفاده شد. در نهایت داده ها توسط نرم افزار SAS تجزیه و تحلیل شده و مقایسه میانگینها با آزمون دانکن و برای رسم نمودار ها از نرم افزار Excel استفاده شد.
نتایج و بحث
نتایج تجزیه واریانس نشان داد - جدول - 1، صفات تعداد پنجه بارور، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه برای تیمار پلیمر سوپر جاذب، در سطح احتمال یک درصد، معنی دار شدند، همچنین بین ارقام مختلف نیز از نظر صفات فوق اختلاف معنی داری مشاهده گردید. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که پلیمر سوپر جاذب و ارقام گندم بر روی تعداد پنجه بارور تاثیر معنی داری داشتند
همچنین اثر متقابل پلیمر سوپر جاذب و ارقام گندم روی تعداد پنجه بارور نیز معنی دار شد - جدول. - P<01% - - 1 مقایسه میانگین های صفت تعداد پنجه بارور نشان داد که پلیمر سوپر جاذب بطور معنی داری بر تعداد پنجه بارور تاثیر داشت و از نتایج استنباط می شود که با افزایش پلیمر سوپر جاذب تعداد پنجه بارور افزایش می یابد. در این بررسی بیشترین تعداد پنجه بارور - 4/79 عدد - از تیمار - 200 kg/h - S4 و کمترین تعداد پنجه بارور 4/61 - عدد - از تیمار - 50 kg/h - S1 بدست آمد. بین تیمار V1 با تیمار V4 اختلاف معنی داری وجود دارد ولی بین تیمارهای V2 و V3 با یکدیگر اختلاف معنی داری مشاهده نشد.
در این میان بیشترین تعداد پنجه بارور مربوط به رقم آتیلا 50 با میانگین 4/41 عدد و کمترین تعداد پنجه بارور مربوط به رقم N8015 بود - شکل . - 1 نتایج بدست آمده با نتایج - عابدینی و ساجدی، 1390 و توحیدی مقدم، - 2009 مطابت دارد. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که پلیمر سوپر جاذب و ارقام مختلف بر روی تعداد دانه در سنبله اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. با انجام مقایسات میانگین مشخص گردید که رقم - کوهدشت - با بیشترین میانگین تعداد دانه در خوشه 34/35 - دانه - و رقم های N8015 و دریا نیز با کمترین تعداد دانه در خوشه در پایین ترین کلاس قرار گرفتند
از طرفی در این بررسی بیشترین تعداد دانه در خوشه - 37/79 عدد - از تیمار - 200kg/h - S4 و کمترین تعداد دانه در خوشه - 33/42 عدد - از تیمار - 50kg/h - S1 بدست آمد. بنابراین، به نظر می رسد پلیمر سوپر جاذب بیشترین تأثیر در اجزای عملکرد بر تعداد سنبله در مترمربع - تعداد پنجه بارور - باشد. نتایج بدست آمده با نتایج تحقیقات - عابدینی و ساجدی، 1390 و اسماعیل پور، - 1385 مطابت دارد.
نتایج آنالیز واریانس نشان داد که پلیمر سوپر جاذب و ارقام مختلف بر روی وزن هزار دانه تاثیر معنی داری داشتند - جدول - . - P<01% - - 1 اثر متقابل پلیمر سوپر جاذب و ارقام مختلف روی وزن هزار دانه معنی دار نشد - جدول. - 1 مقایسه میانگین های صفت وزن هزار دانه نشان داد که پلیمر سوپر جاذب بطور معنی داری بر این صفت تاثیر داشت و از نتایج استنباط می شود که با افزایش پلیمر سوپر جاذب وزن هزار دانه نیز افزایش یافت.
در این بررسی بیشترین وزن هزار دانه 37/17 - گرم - از از تیمار - 200kg/h - S4 و کمترین وزن هزار دانه 33/57 - عدد - از تیمار - 50kg/h - S1 بدست آمد - شکل . - 3 کمتر بودن وزن هزار دانه در تیمارهای پایین سوپر جاذب به دلیل رقابت دانه ها در بدست آوردن مواد غذایی و کاهش کربوهیدراتهای ذخیرهی گیاه است که باعث کاهش وزن هزار دانه می شود. در این میان بیشترین وزن هزار دانه مربوط به رقم آتیلا 50 با میانگین 39/23 عدد و کمترین وزن هزار دانه مربوط به رقم N8015 بود - شکل . - 1 و این بدین معنی می باشد که بین ارقام در کارآیی مصرف آب اختلاف وجود دارد.
نتایج بدست آمده با نتایج - عابدینی و ساجدی، 1390 و هوترمن و همکاران - 1999 مطابت دارد. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که پلیمر سوپر جاذب و ارقام مختلف بر عملکرد دانه تاثیر معنی داری داشتند - جدول - . - P<01% - - 1 اثر متقابل پلیمر سوپر جاذب و ارقام مختلف روی وزن هزار دانه معنی دار نشد - جدول. - 1 به طوری که بیشترین عملکرد دانه به میزان 1917 کیلو گرم در هکتار از تیمار سوپر جاذب s4 - 200kg/h - از رقم آتیلا50 و کمترین عملکرد دانه به میزان 1302 کیلو گرم در هکتار از تیمار سوپر جاذب s1 - 50kg/h - از رقم N8015 بدست آمد. نتایج بدست آمده با نتایج - عابدینی و ساجدی، 1390 و پدمن و همکاران - 1994 مطابت دارد.
جدول - 1 - تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه در عدس
