بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی اثر تجمعی کاربرد کمپوست زباله شهری بر غلظت عناصر سنگین سرب، کادمیوم، نیکل و کروم در دانه گیاه برنج، آزمایشی با طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار و چهارده تیمار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری از سال 1387 تا 1392 به مدت شش سال انجام شد. پس از اندازهگیری غلظت عناصر سنگین ذکر شده در دانه تیمارهای مختلف، تجزیه و تحلیل دادهها صورت پذیرفت. نتایج نشان داد که تیمارهای کودی بر میزان غلظت هر چهار عنصر سنگین در دانه تاثیر معنیدار در سطح %1 داشته و با افزایش میزان مصرف کمپوست زباله شهری میزان سرب، کادمیوم، نیکل و کروم در دانه برنج افزایش یافته است. بیشترین میزان عناصر سنگین ذکر شده مربوط به تیمار 45 تن کمپوست زباله شهری به همراه 75 درصد کود شیمیایی میباشد.
مقدمه
کودهای حیوانی و کمپوست زباله شهری - جامدات زیستی - کودهای آلی هستند که میتوانند دارای فلزات سنگین باشند رایجترین فلزات سنگین موجود در کودهای آلی شامل کادمیوم، سرب، کروم و نیکل میباشند. اگرچه برخی از فلزات سنگین در مقدار اندک به عنوان عنصر ضروری برای گیاهان میباشند اما در میزان بالاتر، ممکن است سبب محدودیتهای رشد و تخریب متابولیکی در گونههای گیاهی شود
زمانی که خاک کشاورزی آلوده به فلزات سنگین شود، این عناصر بدون نشان دادن اثرات سمی توسط گیاهان جذب شده و در بافتهای گیاهی به مرور تجمع مییابند و سپس در چرخه غذایی حیوان و انسان قرار گرفته و سلامت بشر را به خطر میاندازد. لذا توجه به این مساله بسیار مهم است. طی پژوهشهای انجام شده محققین بدین نتیجه رسیدند که توانایی جذب فلزات توسط گیاه، به نوع خاک، گونه گیاهی و شرایط محیطی بستگی دارد
با توجه به این که خاک دریافت کننده نهایی بسیاری از ترکیبات زائد و ناخواسته حاصل از فعالیت های بشر است، استفاده از کودهای آلی دارای عناصر سنگین در طولانی مدت سبب آلودگی خاک، گیاه و آبهای زیرزمینی شده و نگرانیهایی را ایجاد کرده است. بر اساس گزارش محیط زیست آمریکا مصرف کمپوست زباله شهری و لجن فاضلاب باعث افزایش غلظت سرب، جیوه، نیکل و کادمیوم تا 100 برابر غلظت پایه این عناصر در خاک میشود. جهت جلوگیری از مشکلات زیست محیطی، تحقیقات گسترده، در مورد استفاده از کودهای آلی مختلف - کمپوست زباله شهری - در خاکهای کشاورزی و گیاه تحت کشت به منظور میزان جذب عناصر ضروری میباشد.
از این رو در پژوهش حاضر وضعیت عنصر سنگین در گیاه برنج، در خاکی که برای مدت 6 سال در آن مقادیر مختلف کمپوست زباله شهری مصرف شد مورد بررسی قرار گرفت.
مواد و روشها
آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با تیمار اصلی، شامل سطوح مختلف کمپوست زباله شهری و کود شیمیایی اجرا گردید. این پژوهش در سال 1378، طی مدت 6 سال بدر مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با ابعاد هر کرت 3 1/5 متر در سه تکرار آغاز گردید.
تیمارهای آزمایش شامل، تیمار شاهد - T1 - ، تیمار کود شیمیایی توصیه شده - T2 - ، تیمار 15 تن کمپوست زباله شهری - T3 - ، تیمار 15 تن کمپوست زباله شهری به همراه 25 درصد کود شیمیایی - T4 - ، تیمار 15 تن کمپوست زباله شهری به همراه 50 درصد کود - T5 - ، تیمار 15 تن کمپوست زباله شهری به همراه 75 درصد کود - T6 - ، تیمار 30 تن کمپوست زباله شهری - T7 - ، تیمار 30 تن کمپوست به همراه 25 درصد کود شیمیایی - T8 - ، تیمار 30 تن کمپوست به همراه 50 درصد کود شیمیایی - T9 - ، تیمار 30 تن کمپوست به همراه 75 درصد کود شیمیایی - T10 - ، تیمار 45 تن کمپوست زباله شهری - T11 - ، تیمار 45 تن کمپوست به همراه 25 درصد کود شیمیایی - T12 - ، تیمار 45 تن کمپوست به همراه 50 درصد کود شیمیایی - T13 - و تیمار 45 تن کمپوست زباله شهری به همراه 75 درصد کود شیمیایی - T14 - ، بعد از اعمال تیمارهای کودی در مزرعه مورد نظر گیاه زراعی برنج در آن کشت شد و پس از رسیدن گیاه نمونه برداری از آن انجام گرفت.
