بخشی از مقاله
چکیده
این آزمایش به صورت کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1393 در شهرستان عجبشیر انجام گرفت. کود زیستی فسفر بارور2 به عنوان عامل اصلی در سه سطح شامل: بدون کود زیستی - B3 - ، کود زیستی به صورت سرک - B2 - ، کود زیستی به صورت تیمار بذری - B1 - و عامل فرعی شامل درصدهای مختلف کود شیمیایی فسفره - کود سوپر فسفات تریپل - شامل: صفر درصد مقدار توصیه شده کودی - P5 - ، 25 درصد مقدار توصیه شده کودی - P4 - ، 50 درصد مقدار توصیه شده کودی - P3 - ، 75 درصد مقدار توصیه شده کودی - P2 - ، 100 درصد مقدار توصیه شده کودی - P1 - بر روی گیاه بادرشبو تیمار شدند تا اثرات متقابل آنها بر کانوپی گیاه بادرشبو به دست آید.
تیمار B3P5 به عنوان تیمار شاهد و مقدار توصیه شده کود فسفره شیمیایی برای هر کرت 120 گرم در نظر گرفته شد. در مراحل پایانی رشد درصد پوشش سبز گیاهان تیمار شده با کود زیستی فسفره B2 - و - B1 بیشتر از شرایط بدون تیمار - B3 - بود. تیمار گیاهان با سطوح مختلف کود شیمیایی فسفره در تمام مراحل نموی درصد پوشش سبز بالایی را تولید کردند. ولی، تیمار 100 درصد کود شیمیایی - P1 - نسبت به سایر تیمارها و شاهد درصد پوشش سبز کمتری داشتند. همچنین گیاهان تیمار شده با کود زیستی فسفات بارور 2 به صورت سرک نسبت به تیمارهای بذرمال درصد پوشش سبز بالایی داشتند.
مقدمه
رویکرد روز افزون به استفاده از گیاهان دارویی در سطح جهان، اهمیت کشت و تولید این گیاهان را روشن تر می سازد. در حال حاضر تقاضا برای گیاهان دارویی به عنوان تولیدات قابل مصرف در صنایع بهداشتی و دارویی در حال افزایش است
بادرشبو - Dracocephalum moldavica L. - گیاهی علفی، یک ساله و متعلق به خانواده Lamiaceae است اسانس بادرشبو دارای خاصیت ضد میکروبی و باکتریایی بوده و در صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی، غذایی و عطر سازی کاربردهای فراوانی دارد
گلعذانی و لطفی در سال2012 گزارش کردند میزان پوشش سبز در گیاه زراعی بیانگر توانایی آن در جذب انرژی خورشیدی است بنابراین هر عاملی که موجب افزایش پوشش سبز مزرعه شود جذب انرژی خورشیدی و در نتیجه فتوسنتز را افزایش داده و به طور مستقیم عملکرد را تحت تأثیر قرار میدهد.
سانتوس و همکاران در سال 2006 گزارش نمودند که رسیدن زودتر به درصد پوشش سبز بالاتر موجب استفاده بیشتر از منبع نوری شده که این امر منجر به افزایش راندمان فتوسنتز و در نهایت باعث افزایش عملکرد میشود. با توجه به تحقیقات انجام شده آزمایشی به منظور بررسی اثرات متقابل کود زیستی و شیمیایی فسفره روی درصد پوشش سبز گیاه بادرشبو در طول فصل زراعی به عمل آمد.
مواد و روشها
این تحقیق در بهار 1393 در منطقه مهماندار واقع در حومه شهرستان عجبشیر انجام گرفت. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل کود زیستی فسفر بارور2 به عنوان عامل اصلی در سه سطح شامل: بدون کود زیستی - B3 - ، کود زیستی به صورت سرک - B2 - ، کود زیستی به صورت تیمار بذری - B1 - بود در حالت بذر مال بسته 100 گرمی کود زیستی فسفاته بارور 2 را در یک لیتر آب حل کرده و بعد از صاف نمودن محلول به آب پاش ریخته شد سپس بذرها را در سایه روی نایلون پهن کرده و محلول به روی بذرها اسپری شد بذرها بعد از 2 ساعت نگهداری در سایه جهت کشت آماده شدند در روش سرک کود زیستی 100 گرمی در 200 لیتر آب حل شده و در زمان آبیاری در مسیر آب آبیاری قرار داده شد. عامل فرعی شامل درصدهای مختلف کود شیمیایی فسفره شامل:
صفر درصد مقدار توصیه شده کودی - P5 - ، 25درصد مقدار توصیه شده کودی - P4 - ، 50 درصد مقدار توصیه شده کودی - P3 - ، 75 درصد مقدار توصیه شده کودی - P2 - ، 100 درصد مقدار توصیه شده کودی - P1 - بود. تیمار B3P5 به عنوان تیمار شاهد و مقدار توصیه شده کود فسفره شیمیایی برای هر کرت 120 گرم در نظر گرفته شد. هر کرت آزمایشی در ابعاد 2 در 4 متر با فاصله 0/5 متر از یکدیگر با 5 ردیف کاشت آماده شد.
برای تعیین درصد پوشش سبز مزرعه از یک چارچوب - کوادرات - به ابعاد 100×100 سانتی متر استفاده گردید سطح داخلی کوادرات توسط ریسمان به 100 قسمت مساوی تقسیم و چهارپایه متحرکی در گوشههای آن نصب شده بود به طوری که تغییر ارتفاع چارچوب امکان پذیر بود. به منظور تعیین درصد پوشش سبز مزرعه، پس از سبز شدن و استقرار کامل گیاهچهها در کرتهای آزمایشی 12 - روز پس از کاشت - هر ده روز یکبار و در ده مرحله - تا پایان دوره رشد - عملیات یادداشت برداری به عمل آمد. به هر یک از تقسیمات چارچوب که حداقل نصف آن با سطح سبز پر شده بود نمره یک و در غیر این صورت نمره صفر داده شد. دادههای جمعآوری شده با استفاده از نرمافزار آماری spss تجزیه واریانس شده و مقایسه میانگینها با استفاده از آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد به عمل آمد.
نتایج و بحث
بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس اثر کود فسفره روی درصد پوشش سبز در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود. اثر متقابل کود فسفره بارور 2 با کود شیمیایی فسفره روی درصد پوشش سبز نیز در سطح احتمال 5 درصد معنی دار به دست آمد. درصد پوشش سبز نیز در زمان های مختلف از نظر آماری متفاوت بود. همچنین اثرات متقابل کود زیستی بارور 2 در زمان در سطح احتمال 1 درصد و کود شیمیایی فسفره در زمان در سطح احتمال 5 درصد روی این صفت معنی دار بود
اثر کود زیستی فسفات بارور 2 بر روی رشد رویشی گیاه بادرشبو
گیاهان شاهد و تیمار شده با کود زیستی فسفات بارور 2در مراحل اولیه رشد درصد پوشش سبز مشابهی داشتند. از اواسط رشد به بعد درصد پوشش سبز گیاهان تیمار شده با کود زیستی فسفره به صورت بذر مال و سرک بیشتر از شرایط بدون تیمار بود همچنین گیاهان تیمار شده با کود زیستی فسفره به صورت سرک نسبت به بذرمال درصد پوشش سبز بالایی نشان دادند - شکل . - 1 بررسیها نشان میدهد مصرف کود زیستی فسفات بارور 2 از طریق محلولسازی منابع نامحلول فسفر در خاک، مؤلفههای رشد را ارتقاء داده و منجر به افزایش عملکرد گیاه میشود
جدول -1 تجزیه واریانس اثر متقابل کود زیستی بارور 2 و شیمیایی فسفره روی درصد پوشش سبز بادرشبو در
تاثیر کود شیمیایی سوپر فسفات تریپل بر رشد رویشی گیاه بادرشبو
ارتفاع گیاه از جمله صفاتی است که به شدت تحت تأثیر کوددهی قرار میگیرد و هر مرحله از رشد رویشی گیاه تحت تأثیر فسفر تحریک میشود تیمار گیاهان با سطوح مختلف کود شیمیایی فسفره بجز تیمار 100 درصد کود شیمیایی - P1 - در تمام مراحل نموی درصد پوشش سبز بالایی را تولید کردند. تیمار 100 درصد کود شیمیایی - P1 - نسبت به سایر تیمارها و شاهد درصد پوشش سبز کمتری داشتند. بیشترین درصد پوشش سبز مربوط به گیاهان تیمار شده با 75 درصد کود شیمیایی توصیه شده بود.
کاربرد سطح بیشتر فسفر، جذب کل آهن را نیز به گونه ای معنی دار کاهش میدهد. اما کاربرد کود آلی به همراه فسفر اثر منفی ناشی از آن را تا حدی بهبود میبخشد. میل ترکیبی بین Fe3+ و H2PO4- به خوبی شناخته شده است و از این رو رسوب فسفات آهن در شرایط مساعد رخ میدهد. از سوی دیگر، آنیونهای فسفات با گیاه برای جذب آهن رقابت میکنند و بنابراین فسفات در جذب و انتقال درونی آهن دخالت میکند
در 103 روز پس از کاشت بیشترین درصد پوشش سبز به ترتیب مربوط به تیمار - B1P2 تیمار کود زیستی به صورت بذرمال همراه با مصرف %75 کود فسفره توصیه شده - با میانگین %51 و در همان مدت کمترین درصد پوشش سبز مربوط به تیمار B1P5 - تیمار کود زیستی به صورت بذرمال بدون مصرف کود فسفره - با میانگین %35 مشاهده شد
تاثیر توام کاربرد کود زیستی فسفات بارور2 و کود سوپر فسفات تریپل بر رشد رویشی گیاه بادرشبو
در 103 روز پس از کاشت بیشترین درصد پوشش سبز به ترتیب مربوط به تیمار B1P2 - تیمار کود زیستی به صورت بذرمال همراه با مصرف %75 کود فسفره توصیه شده - با میانگین %51 و در همان مدت کمترین درصد پوشش سبز مربوط به تیمار B1P5 - تیمار کود زیستی به صورت بذرمال بدون مصرف کود فسفره - با میانگین %35 مشاهده شد.
علیجانی و همکاران در سال 1390 به منظور مطالعه تأثیر کود سوپر فسفات تریپل در سه سطح 0 - ،40 و 80 کیلوگرم فسفر خالص در هکتار - در تلفیق و عدم تلفیق با کود زیستی فسفره - بارور- - 2 بر میزان عملکرد و تولید اسانس گیاه دارویی بابونه آلمانی - Matricaria recutita L. - گزارش نمودند که مقادیر مختلف فسفر در حضور کود بیولوژیک فسفره - بارور - 2 و نیتروژن روی عملکرد بابونه آلمانی - وزن تر گل، وزن خشک گل، مقدار اسانس و درصد کامازولن در اسانس - در سطح 1% معنی دار شده است، ولی در بررسی اثر متقابل برای زمان ظهور اولین غنچه و زمان ظهور اولین گل، اختلافی در سطوح کودی دیده نشد همچنین تیمار شاهد P0- - سطح اول کود فسفره، همراه با عدم تلقیح - پایینترین عملکرد را نسبت به سایر تیمارهای دیگر داشته است. مقایسه میانگینها نشان داد که برای زمان ظهور اولین غنچه و گل، روند مشخصی در بین تیمارها مشاهد نگردید ولی در بررسی دیگر صفات اندازه گیری شده پایینترین مقدار عملکرد مربوط به تیمار شاهد P0- و بیشترین مقدار مربوط به P1+ - سطح دوم کود فسفره، همراه با تلقیح - میباشد.
