بخشی از مقاله
چکیده:
به منظور بررسی تاثیر کود پتاس بر عملکرد واجزای عملکرد دانه آفتابگردان رقم آلستار تحت شرایط کم آبیاری آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی 1390 در شهر تیران انجام شد. تیمار های آبیاری به عنوان فاکتور اصلی شامل:آبیاری کامل , - I1 - قطع آبیاری در مرحله گرده افشانی - - I2 و قطع آبیاری در مرحله دانه بندی - I3 - و میزان کودهای پتاس به عنوان فاکتور فرعی - شامل: سولفات پتاس به میزان صفر, 200 و100 کیلو گرم در هکتار - در نظر گرفته شد.
نتایج نشان داد قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه باعث کاهش وزن هزار دانه و قطع آبیاری در مرحله گرده افشانی باعث کاهش عملکرد و و سایر اجزای عملکرد دانه گردید. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب در آبیاری کامل و قطع آبیاری در مرحله گرده افشانی و به میزان 3766 و 2822 کیلوگرم در هکتار بدست آمد.
همچنین با افزایش مصرف سولفات پتاس تا 200 کیلوگرم در هکتار عملکرد و اجزای آن افزایش معنی داری داشت. بنابراین در شرایط مطاله حاضر می توان به منظور کاهش اثرات کم آبیاری از کود های پتاس استفاده نمود
مقدمه
دانستن اطلاعات کافی از واکنش های گیاهی در مقابله با تنش های محیطی به ویژه خشکی, بهره وری بیشتر برنامه های به نژادی در تهیه ارقام متحمل به خشکی را امکان پذیر می سازد
آفتابگردان به دلیل وجود سیستم ریشهای گسترده و دارا بودن کرک-های زبر و خشن در ساقه، برگ و دمبرگ تا حدودی در برابر خشکی متحمل است. با این حال، تنش محدودیت آب در دوره رشد اصلی و مرحله پر شدن دانهها، عملکرد دانه را به نحو قابل ملاحظهای کاهش میدهد. کمبود آب در اوایل دوره رشد، سبب کاهش سطح برگ شده و به علت وجود همبستگی شدید بین سطوح برگ و عملکرد، محصول دانه کاهش خواهد یافت.
مصطفی کریمی و همکاران اعلام نمودند که ضمن اینکه آبیاری کامل از بهترین عملکرد دانه و شاخص برداشت - به ترتیب 72/75 گرم در بوته و - 42% برخوردار بوده طی تنش کمبود آب کمترین عملکرد دانه متعلق به گیاهان تنش دیده در دو مرحله از رشد زایشی تعلق داشت.
آفتابگردان در مرحله باز شدن 50 درصد گل های لوله ای بیشترین حساسیت را به تنش خشکی دارد. ارتفاع ساقه، تعداد برگ، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، درصد روغن دانه، وزن خشک کل گیاه و شاخص برداشت از جمله صفاتی هستند که با عملکرد آفتابگردان همبستگی داشته و تحت شرایط تنش خشکی کاهش می یابند.
مطالعات متعددی حاکی از وجود اثر مثبت معنی دار حجم و دفعات آبیاری بر درصد روغن دانه انواع گیاهان روغنی می باشد و به ویژه انجام آبیاری پس از گلدهی یا شیری شدن دانه آفتابگردان بیشترین تاثیر را بر روغن دانه داشته است - عثمان و تالها، 1975، تان و همکاران، . - 2000 نتایج کارتا - 1991 - و گکسوی و همکاران - 2004 - مبنی بر اینکه افزایش آبیاری تاثیر معنی داری بر درصد روغن دانه ندارد.
نتایج برخی مطالعات نشان داده است که کمبود آب در دوره رشد رویشی در مقایسه با کمبود آب در مراحل گلدهی و پر شدن دانه تاثیر کمتری بر عملکرد نهایی ذرت داشته است. - دنمید و شاو، . - 1960 عثمان و تال ها - 1975 - نیز گزارش نمودند که با افزایش مقدار آب مصرفی و نوبت های آبیاری عملکرد دانه آفتابگردان به میزان چشمگیری افزایش یافت. بعلاوه تان و همکاران - 2000 - و رینالدی - 2001 - پیشنهاد نمودند که انجام یک نوبت آبیاری تکمیلی در مرحله ظهور طبق ها و یا گلدهی می تواند در افزایش چشمگیری عملکرد دانه آفتابگردان دیم موثر باشد.
کالاملان و همکاران - 2006 - نتیجه گرفتند که کمبود آب در مرحله رویشی تأخیر در مراحل فنولوژیکی شده ولی استرس در مرحله پر شدن دانه طول دوره زایشی را کاهش داد با افزایش تنش خشکی عملکرد بیولوژیک کاهش یافت ولی استرس خشکی در مرحله زایشی مخربتر از مرحله رویشی بود.
لیندا ور - 1985 - بیان نمود که رکود پتاسیم علاوه بر افزایش تولید ماده خشک و توسعه سطح برگ تا اندازه زیادی باعث نگهداری آب در بافتهای گیاهی تحت شرایط تنش آب میگردد. تحقیقات حاکی از آن است که تجمع یون پتاسیم در گیاهان قبل از وقوع تنشهایی نظیر کمبود آب، تنش سرما و تنش شوری, بقای گیاه به شمار میآید
واکنش گیاه به پتاسیم بسته به رقم، زمان، نحوهی مصرف و منبع پتاسیم متفاوت است - پیروند, . - 1993 وجود پتاسیم در نگهداری آب بافت های گیاهی اهمیت خاصی دارد - ملکوتی ، - 1382 در مورد تجمع پتاسیم در هنگام تنش اسمزی ، نتایج زیادی گزارش شده است - شابالا و همکاران، 2000، کیدامبی و همکاران، . - 1990 پتاسیم در تنظیم فشار اسمزی و کنترل روزنه ای نقش ایفا می کند - حیدری و معاونی، . - 2009 با توجه به اثرات پتاسیم هدف از این تحقیق برسی تاثیر پتاسیم بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان تحت شرایط کم آبیاری می باشد.
مواد و روش ها
به منظور بررسی تاثیر کود پتاس بر عملکرد واجزای عملکرد دانه آفتابگردان رقم آلستار تحت شرایط کم آبیاری آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی 1390 در شهر تیران انجام شد. تیمار های آبیاری به عنوان فاکتور اصلی شامل:آبیاری کامل , - I1 - قطع آبیاری در مرحله گرده افشانی - - I2 و قطع آبیاری در مرحله دانه بندی - I3 - و میزان کودهای پتاس به عنوان فاکتور فرعی - شامل: سولفات پتاس به میزان صفر, 200 و100 کیلو گرم در هکتار - در نظر گرفته شد.
کاشت با دست و فاصله ردیف ها 50سانتی متر و فاصله هر بوته روی خط 20سانتی متر در نظر گرفته شد. هر کرت فرعی شامل 4خط کاشت بود. در انتهای رشد, ارتفاع بوته ، قطر طبق، تعداد دانه در هر طبق, وزن دانه, وزن خشک اندام های هوایی و عملکرد دانه از ردیف های وسط کاشت با حذف حاشیه ها به دست آمد. داده ها با استفاده از نرم افزارMINITAB تجزیه و تحلیل و در صورت معنی دار بودن عامل آزمایشی از آزمونه دانکن برای مقایسه میانگین ها در سطح احتمالی 5 در صد استفاده شد.
