بخشی از مقاله
چکیده
جهت بررسی تأثیر نیتروژن، اسید هیومیک و آبیاري تکمیلی بر خصوصیات عملکرد و اجزاي عملکرد دانه آفتابگردان
آزمایشی در سال زراعی 1393-94 در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشگاه گنبدکاووس بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در این آزمایش از سه سطح نیتروژن شامل 0، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار و دو سطح اسید هیومیک شامل 0 و 2 کیلوگرم در هکتار و آبیاري تکمیلی در سه سطح شامل عدم آبیاري، آبیاري در مرحله گلدهی و آبیاري در مرحله دانه بستن استفاده شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر نیتروژن بر وزن طبق، وزن بوته، تعداد دانه در بوته، وزن 1000 دانه، وزن دانه در طبق و عملکرد دانه در سطح یک درصد معنیدار بود ولی بر تعداد دانه در ردیف اثر معنیداري نداشت. اسید هیومیک بر وزن طبق، وزن بوته و تعداد دانه در ردیف در سطح یک درصد معنیدار شد ولی اثر معنیداري بر تعداد ردیف در طبق نداشت. آبیاري تکمیلی بر وزن طبق و وزن بوته اثر معنیداري نداشت و بر تعداد دانه در ردیف، تعداد دانه دربوته، وزن 1000 دانه، وزن دانه در طبق و عملکرد دانه، در سطح یک درصد معنیدار بود.
مقدمه
نیاز آبی آفتابگردان - Helianthus annuus - طی یک دوره رشدي حدود 500 - 600 میلیمتر برآورد میگردد. تولید ماده خشک با افزایش مقدار آب افزایش مییابد و با کاهش مقدار آب، گیاه میتواند خود را تا حدودي با شرایط محیطی سازگار نماید آفتابگردان در مراحل رشد اولیه، ساقهروي، تشکیل طبق، رشد طبق، گلدهی، دانهبندي و رشد دانهها به آب نیاز مبرمی دارد و چنانچه آب کافی در این مراحل در اختیار گیاه قرار گیرد، عملکرد دانه حداکثر خواهد بود . - 1 -
نظر به نقش مهم نیتروژن در عملکرد و بهبود فرایندهاي حیاتی و کمبود آن درخاكهاي مناطق خشک و نیمه خشک، این عنصر به عنوان یکی از مهمترین عوامل محدود کننده عملکرد آفتابگردان محسوب میگردد . - 5 - مواد هیومیکی موجود در خاك رشد گیاهان را بطور مستقیم و غیر مستقیم تحت تاثیر قرار میدهد و به روشهاي مختلفی میتواند تاثیر مثبتی روي رشد گیاه و افزایش جذب نیتروژن بوسیله گیاهان شود آنها هچنین جذب K، P، Mg، Ca را تحریک کرده و افزایش میدهد
مواد و روشها
آزمایش در سال زراعی 1393-1394 بهمدت یک فصل زراعی در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشگاه گنبد کاووس واقع در55 درجه و 12 دقیقه طول شرقی و 37 درجه و 16 دقیقه عرض شمالی انجام شد. گنبد کاووس آب و هواي گرم و مدیترانهاي با متوسط بارندگی 447 میلیمتر در سال دارد. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تاریخ کاشت 25 اسفند ماه سال 1393 بود. در این آزمایش عامل نیتروژن با منشأ اوره 46 درصد در سه سطح شامل 0، 50 و 100 کیلو گرم در هکتار و عامل آبیاري در سه سطح شامل عدم آبیاري، آبیاري در مرحله گلدهی و آبیاري در مرحله دانهبندي و عامل اسید هیومیک شامل عدم مصرف و مصرف 2 کیلوگرم اسید هیومیک در هکتار بود. در تیمار مصرف اسید هیومیک، قبل از کاشت بذرها بهوسیله اسید هیومیک آغشته و کاشته شدند. فواصل خطوط کشت 50 سانتیمتر، فاصله بوته در روي ردیف 30 سانتیمتر، تعداد ردیفهاي کاشت 4 خط، طول خطوط 4 متر و عمق کاشت بذرها حدود 3 سانتیمتر بود. در هر کپه سه بذر کاشته شد. فاصله بین کرتها یک متر و بین تکرارها دو متر در نظر گرفته شد. بهمنظور حصول تراکم مناسب، مزرعه در مرحله 4- 6 برگی تنک شد. براي مبارزه با علفهاي هرز مزرعه، چندین مرحله وجین دستی در مراحل مختلف رشدي انجام شد. براي مبارزه با آفات - سوسک گرده خوار - ، از سم دیازینون به مقدار یک لیتر در هکتار در مرحله شروع گلدهی استفاده شد. کود اوره سرك در مرحله رشد رویشی زمانیکه هنوز طبقها ظاهر نشده بودند قبل از آبیاري داده شد. بهمنظور اجتناب از خسارت گنجشک، در پایان مرحله گلدهی خطوط برداشت در هر کرت با تور پوشانده شد. عملیات آبیاري براي کرتهاي مورد نظر در زمان گلدهی و دانهبندي با استفاده از شیلنگ انجام گرفت. در این آزمایش براي اندازهگیري صفات از پنج بوته متوالی در ردیف کاشت با حذف ردیفهاي حاشیه و نیم متر از دو طرف ردیفهاي باقی مانده استفاده شد.در زمان رسیدگی فیزیولوژیکی - زمانی که براکتهها زرد رنگ شده و پشت طبقها زرد متمایل به قهوهاي شده بود - تعداد ردیف در طبق ، تعداد دانه در ردیف، تعداد دانه در بوته، وزن 1000 دانه، وزن دانه در طبق و عملکرد دانه اندازهگیري شد.تجزیه آماري دادهها با استفاده از نرمافزار آماري SAS Ver. 9.1 انجام شد. براي مقایسه میانگین دادهها، از آزمون حداقل تفاوت معنیدار - LSD - در سطح احتمال 5 درصد استفاده شد.
نتایج و بحث
تعداد ردیف در طبق بیشترین تعداد ردیف با 55/7 ردیف در طبق مربوط به تیمار 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود و کمترین تعداد ردیف با48 ردیف در طبق مربوط به تیمار عدم مصرف نیتروژن بود - جدول. - 2مصرف اسید هیومیکُتاثیري بر تعداد ردیف در طبق نداشت. نتایج بررسی پوراحمد - 3 - نیز نشان داد که تاُثیر اسید هیومیک بر تعداد ردیف معنیدار نبود.
جدول -2 مقایسه میانگین تعداد ردیف در طبق، تعداد دانه در ردیف، تعداد دانه در بوته، وزن 1000 دانه، وزن دانه در طبق و عملکرد دانه آفتابگردان تحت تأثیر تحت تأثیر نیتروژن. صفات تعداد ردیف تعداد دانه در تعداد دانه در وزن 1000 وزن دانه در عملکرد دانه نیتروژن در طبق ردیف بوته دانه طبق عدم مصرف نیتروژن حروف غیر مشابه در هرستون نشانگر اختلاف معنیدار در سطح احتمال پنج درصد بر اساس آزمون حداقل تفاوت معنیدار میباشد.
تعداد دانه در ردیف
بیشترین تعداد دانه در ردیف مربوط به تیمار مصرف 50 کیلوگرم نیتروژن درهکتار بود و کمترین تعداد دانه در ردیف مربوطجدول -1 تجزیه واریانس - میانگین مربعات - صفات تعداد ردیف در طبق، تعداد دانه در ردیف، تعداد دانه در بوته، وزن 1000 دانه، وزن دانه در طبق و عملکرد دانه آفتابگردان تحت تأثیر ازت، اسید هیومیک و آبیاري تکمیلی.صفات درجه آزادي تعداد ردیف در تعداد دانه تعداد دانه در وزن 1000 وزن دانه در عملکرد دانه
