بخشی از مقاله
چکیده
با جنبشهای شهرسازی اخیر در شهرهای ایران و بویژه تهران، شهرهای دیگر با وجود تکاپو، از جهتی رو به صعود کمی و از جهت دیگر رو به سقوط کیفی، از لحاظ تقلیدهای کورکورانه در معماری ساختمان بدون توجه به فرهنگ منطقه و تنها با نگاهی از حیطه زیباشناسی، به دور از کاربردی بودن آن، هستند که باعث عدم توجه بازدیدکنندگان از چنین مکانهایی میشود.
این امر بدنبال خود، ضعف در پایداری مناطق بومی را به همراه داشته است. با تحقیقات میدانی و تجربی در زندگی مردم بومی و غیربومی ساکن در عسلویه، چه از ابعاد فرهنگی و چه از لحاظ صنعت ساخت، عدم توجه به موارد فوق را میتوان به وضوح شاهد بود.
شهرستان عسلویه با داشتن سنتها، مراسم خاص محلی و لباسهای مخصوص به خود، دارای یک فرهنگ غنی، باارزش و قابل ارائه به قشرهای دیگر میباشد. توجه به این شهرستان با رفتوآمدهای متعدد و انحصاری که به سبب وجود منطقه پتروشیمی، دارا میباشد، از یکسو حائز اهمیت بوده و از سوی دیگر عدم وجود امکانات مناسب برای تأمین نیازهای یاد شده در آن که بتواند پاسخگوی تبلور مسائل فرهنگی و گردشگری پایدار آن منطقه، برای مردمی که به آنجا رفتوآمد دارند و یا سفر خواهند کرد، باشد و همچنین بتوان از آن بعنوان یک سمبل در نوار ساحلی آنجا برای کشتیهایی که عبور میکنند، بهره جست.
برای تحقق بخشیدن به این هدف، میتوان با در نظر داشتن معماری بومی منطبق بر آنجا و شناخت فرهنگ، هنر و سنتهای ساکنین، به نوعی توسعه صنعتی و اقتصادی را همگام با توسعه گردشگری، با ایجاد امکانات مناسب و متناسب، کارا دانست و گامی موثر در این زمینه برداشت.
مقدمه
با تحقیقات صورت گرفته در زندگی مردم بومی و غیربومی ساکن در عسلویه، چه از ابعاد فرهنگی و چه از لحاظ صنعت ساخت، عدم توجه به معماری ساختمان بدون در نظر گرفتن فرهنگ منطقه و تنها با نگاهی از حیطه زیباشناسی، بدور از کاربردی بودن آن،کاملاً مشهود است که پیامدی جز ناپایداری مناطق بومی و در نهایت عدم توجه بازدیدکنندگان از چنین مکانهایی میشود. شهرستان عسلویه با داشتن سنتها، مراسم خاص محلی و لباسهای مخصوص به خود، دارای یک فرهنگ غنی، باارزش و قابل ارائه به قشرهای دیگر میباشد.
از سویی این منطقه با اقلیم منحصربهفرد خود، نیازمند معماری مختص به خود است و از فرهنگ و هنری متولد شده که قابلیت تطابق با معماری منطقه، به شیوهای هوشمندانه را، دارا میباشد، از سوی دیگر این منطقه به علت وجود منطقه پتروشیمی، رفتوآمدهای متعددی را شامل میشود که بدون توجه به فرهنگ منطقه و فقط در جهت اقتصادی، صورت میگیرد. برای نیل بیشتر به این مطلب، بایستی به معماری پایدار با رویکرد بومی، فرهنگی و هنری منطقه، تواٌم با یکدیگر، توجه داشت. زیرا هیچ یک بدون دیگری مفهوم توسعه گردشگری پایدار در این منطقه را متبلور نخواهد کرد.
طرح مسئله و تشریح ابعاد آن
اکنون در قرن بیستویکم، با انقلابی از نوآوریها همگام با ایده احترام به طبیعت در راستای حفظ ارزشهای تبلور انسانی هستیم، ارزشهایی که در زنده نگهداشتن انسان همراه با فرهنگهای مخصوص به خود، سعی در عجین کردن انسان با محیط اطرافش در تمامی ابعاد را داراست، در حالیکه مردم روز به روز از این موضوع دورتر و با آن غریبهتر میشوند. در شهر عسلویه کاملاً این ضعف، در تمامی وجوه آن قابل بررسی است.
از یکسو، این شهر با وجود فرهنگ زیبا، صنایع دستی و سنتهای منحصربهفرد خود، به آنجا بوی دیگری داده است و از سوی دیگر تعدد رفتوآمدها و غریبه بودن آنها با این مرز و بوم در طول سالها به علت عدم وجود امکانات مناسب در راستای این هدف کاملاً قابل مشاهده است.
چرا در چنین مناطقی در جهان، سعی بر توسعه گردشگری پایدار بسیار پررنگ و در ایران، در این منطقه بسیار باارزش، این چنین کمرنگ میباشد و تنها در جهت توسعه اقتصادی پیشرفتهای بسیاری داشته است. لازم به ذکر است که این مناطق با چنین زیرساختی، کمتر در معرض خطر کمبود ذخایر و منابع خواهد بود و به خود اتکای بیشتری خواهد داشت، بدین ترتیب در آینده پایدارتر خواهد بود. در این راستا، بایستی توسعه گردشگری پایدار همگام با توسعه اقتصادی پیش برود.
تبیین چهارچوب نظری
قدرت معماری بومی در این است که ساختمان را با تنظیمات گوناگون طوری ترکیب کند که هماهنگی طبیعی کامل بین آبوهوا، معماری و مردم وجود داشته باشد. ساختوساز پایدار در بردارنده عمر سازهها است و همچنین کیفیت محیطی، کارآیی و ارزش آینده را نیز مورد توجه قرار میدهد. شهرها به علت دارا بودن جاذبه های طبیعی، تاریخی و فرهنگی، از مقاصد گردشگری محسوب می شوند.
توسعه گردشگری شهری آثار مثبت و منفی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حیطی به دنبال دارد، ایجاد تعادل در این زمینه، بگونهای که آثار مثبت بیش از آثار منفی باشد، نیازمند اتخاذ سیاستهای قوی است. بنابراین، پایداری در گردشگری شهری، مستلزم توجه نظاممند به ابعاد فنی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، تاریخی و زیستمحیطی است تا استفاده از جاذبههای گردشگری، مطابق با نیاز امروز و حفظ و ماندگاری این منابع برای آیندگان باشد.
اهداف تحقیق
در سواحل جنوبی کشور که دسترسی به دریای آزاد را داراست، هدف اصلی برقراری گردشگری پایدار در جهت جذب توریست و مردم کشورمان از یکسو و از سوی دیگر ایجاد یک نقطه عطف برای کشتیهایی که از این سواحل عبور میکنند، میباشد که این خود هدف اول را به مراتب، بدنبال خواهد داشت. در نتیجه توسعه گردشگری، همراه با توسعه اقتصادی پیش خواهد رفت.
مروری بر ادبیات موضوع
اهمیت و ضرورت نگرش پایداری
پایداری در دنیای امروز، توسعهای است که نیازهای نسل امروز را بدون محدود کردن امکانات نسلهای آینده برای رفع نیازهایشان پاسخگو باشد.همانگونه که در تعریف نیز دیده میشود، این نوع از توسعه دربرگیرنده دو مفهوم کلیدی استْ
- 1 مفهوم نیازها و برآوردن آنها به ویژه نیازهای ضروری اقشار محروم که واجد اولویت هستند.
- 2تفکر در مورد محدودیت محیطزیست و فشار وارد شده بر آنها برای پاسخگویی به نیازهای حال و آینده؟
بعد زیست محیطی نقطه توجه غالب، در توسعه پایدار و از ارکان توسعه انسانی محسوب میشود
توسعه پایدار نگران تهی شدن کنونی کره زمین از منابع است، لیکن تنها منابع طبیعی نیستند که در مخاطره قرار گرفتهاند، بلکه کیفیتهای دیگر نظیر کیفیت چشماندازها، میراث فرهنگی، آرامش و توانائی مناطق شهری برای زیست ایمن و سالم نیز در خطر نابودی است؟ در یک نگاه کامل به این موضوع، میتوان اهمیت تبلور پایداری در تمامی ارکان جامعه را احساس کرد.
مفهوم معماری پایدار
امروز،توسعه پایدار از بحث برانگیزترین مسائل مطرح در جهان می باشد. به دلیل ایجاد بحران انرژی در جهان و پایانپذیر بودن منابع انرژیهای تجدیدناپذیر و نابودی و آلودگی محیط زیست، به دلیل استفاده بیرویه از انرژیهای فسیلی لزوم استفاده از انرژیهای نو - تجدیدپذیر - در ساختمانها که بیشترین مصرفکنندههای انرژی هستند، ضرورت یافته است و معماری پایدار سردرمدار مباحث روز جهان معماری گشته است. بحران افزایش آلودگی محیطزیست در اواسط دهه 1970، سبب تشکیل گروههای طرفدار و حامی محیط زیست گردید و مفهوم گستردهای تحت عنوان - پایداری - پیگیری شد.
اصطلاح - پایدار-“sustainable برای نخستین بار در سال 1986 توسط کمیته جهانی گسترش محیطزیست تحت عنوان - رویارویی با نیازهای عصر حاضر بدون به مخاطره انداختن منابع نسل آینده برای مقابله با نیازهایشان - مطرح گردید. معماری پایدار - که در واقع زیرمجموعه طراحی پایدار است - را شاید بتوان یکی از جریانهای مهم معاصر به حساب آورد که عکسالعملی منطقی در برابر مسایل و مشکلات عصر صنعت به شمار میرود؟ معماری پایدار، این سه مرحله را در برمیگیرد
- 1مرحله صرفهجویی در منابع : این اصل از یکسو به بهرهبرداری مناسب از منابع و انرژیهای تجدیدناپذیر مانند سوختهای فسیلی، در جهت کاهش مصرف میپردازد و از سوی دیگر به کنترل و بکارگیری هر چه بهتر منابع طبیعی به عنوان ذخایری تجدیدپذیر و ماندگار توجه جدی دارد؟
- 2مرحله طراحی برای بازگشت به چرخه زندگی: بر این اساس، ماده از یک شکل قابل استفاده تبدیل به شکل دیگری میشود، بدون اینکه به مفید بودن آن آسیبی رسیده باشد؟ از سوی دیگر بهواسطه این اصل، یکی از وظایف طراح، جلوگیری از آلودگی محیط است؟
