بخشی از مقاله
چکیده
مفهوم پایداری در صنعت گردشگری، طی چند دهه گذشته یکی از اصلی ترین و در عین حال مباحثه انگیزترین مفاهیم توسعه گردشگری و به عنوان چارچوبی برای فهم روندهای توسعه اقتصادی_اجتماعی و مدیریت منابع طبیعی و گردشگری در سراسر جهان مطرح شده است. لذا مطالعات و اقدامات تجربی زیادی برای عملیاتی کردن مفهوم توسعه پایدار و مدل های ارزیابی آن صورت پذیرفته است .اما، علی رغم تمام این اقدامات، نتایج حاصل از پیشرفت به سوی پایداری مطلوب نبوده است. در جهت رفع ناپایداری ها می بایست اصول و الزامات رویکرد توسعه پایدارگردشگری در سیاستها و برنامه های اجرایی به کار گرفته شود تا از این طریق توسعه گردشگری ،کشور پایدار گردد.در این مقاله به بررسی نقش گردشگری در توسعه پایدار زیستی واقتصادی پرداخته شد وتوسعه پایدار گردشگری مورد بررسی قرار گرفته است ودر نهایت پیشنهاداتی برای توسعه گردشگری ارائه شده است.روش محقق علمی -ترویجی است وروش جمع آوری اطلاعات ،کتابخانه ایست.
واژه های کلیدی:توسعه،توسعه پایدار،گردشگری،گردشگری پایدار،توسعه پایدار گردشگری
مقدمه
گردشگری،نظامی مرکب ازگردشگران وخدمات مرتبط با آن است به نحوی که در تحرک وجابه جایی آنان تسهیل شود.پیش نیاز های گردشگری ،جذابیت های گردشگری ،تسهیلات ،دسترسی ،انگیزش وتوانایی سفر است.گردشگری یکی از سریع الرشدترین صنایع در جهان به شمار می رود.امروزه پارادایم پایداری به طور عام و در صنعت گردشگری به طور خاص به دغدغ های جهانی تبدیل شده و در نوشتار توسعه گردشگری مفهوم پایداری به کانون اصلی مباحث علمی و دانشگاهی جهان تبدیل شده است - رکن الدین افتخاری وهمکاران،1389، . - 2اکنون با مشخص شدن ناپایداری ها و مضرات فراوان آنها در مسیر توسعه، پار ادایم پایداری به عنوان مسئله ای مهم و ضروری نمود یافته و توجه مجامع جهانی را در طول دو دهه اخیر به خود جلب کرده است.
بسط و گسترش این مفاهیم و دیدگا هها در مطالعات توسعه گردشگری به دنبال افزایش سریع تعدا د گردشگرا ن و گسترش فرآیند صنعت گردشگری انبوه و تأثیرات مخرب آن بر محیط و انسان ها در نقاط مختلف جهان بود که منجر شد تا در طول دهه 1990 ، کارشناسان و صاحبنظران کشورهای مختلف اهمیت و ضروت توجه به عوامل پایداری در بخش گردشگری را متذکر شوند و درخصوص رفع یا تعدیل عوامل ناپایداری این بخش هشدار دهند .از این رو برا ی از بی نبردن عوامل ناپایداری و نیز حفظ محیط زیست در چارچوب موافقتنامه های بین المللی، رو شها ی توسعه پایدا ر و اندا زه گیری پایداری از طریق شاخص ها و معیارها در فرایند برنامه ریزی و ارزیابی تأثیرات گردشگری اهمیت زیادی پیدا کرد، چرا که بیشترین سهم توسعه گردشگری متکی بر جاذبه ها و فعالیت هایی است که به محیط طبیعی، میراث تاریخی و الگوهای فرهنگی مناطق گردشگر ی مربوط می شوند - همان،. - 4
طبق اعلام کنگره جهانی توسعه پایدار که در آگوست و سپتامبر2002 تشکیل شد، توریسم پایدار، توریسم و زیر بناهای مربوط به آن است که هم در حال و هم در آینده :الف - در حدود ظرفیت ها و توانایی های طبیعی به خاطر احیا و بهره وری در آینده از منابع طبیعی کار کند .ب - همکاری مردم و جوامع، آداب و رسو مها و شیوه های زندگی که جذابیت توریسم را بالا می برد، تصدیق کند .ج - مردم باید سهم عادلانه ای در منافع اقتصادی توریسم داشته باشند و باید به وسیله خواست های مردم محلی و جوامع مناطق میزبان هدایت شود - فیروزی وهمکاران،157،. - 1392
بیان مساله
به دنبال این چالش های جهانی، بحث هایی در خصوص ارتباط گردشگری و از زمان توسعه پایدار در دهه گذشته مطرح شد و گسترش یافت پایداری به هدفی مهم در روند توسعه در سطوح مختلف ، - آینده مشترک ما - انتشار گزارش محلی، منطقه ای، ملی و بین المللی تبدیل شده است .در پاسخ به این چالش مهم طی دهه های اخیر پژوهشگران، دولت ها و سازما نها ی مختلف ملی و بین المللی متعدد ی تحقیقا ت و برنامه های ابتکاری زیادی را در راستای حرکت و گذار به سو ی پایدار ی هرچه بیشتر ارائه کرده اند .در این زمینه بعد از کنفرانس ریو - 1991 - کارگا هها، میزگردها و کنفرانسهای متعددی در خصوص ارتباط گردشگری و توسعه پایدار برگزار شد و نوشتارها ی پایداری در مورد گردشگری گسترش یافت و تلاش ها معطوف به تبیین ارتباط مفهومی گردشگری پایدار با توسعه پایدار به منظور جهت دهی و مدیریت مطالعا ت مربوطه در جهت ارتقای رویکردها و ابزارها برای توسعه گردشگری همه جانبه و محافظت از محیط طبیعی - یا فرهنگی - در نواحی و بسط و گسترش این مفاهیم و دیدگا هها ,مقاصد گردشگری شد - رکن الدین افتخاری،1389 ، - 7
فرض اولیه توسعه پایدار این است که سیستم های انسانی و طبیعی، به صورت پویا وابسته به هم هستند و نمی توانند در انزوا به منظورحل و فصل مسائل مهم در نظر گرفته شوند .جوامع انسانی وسیستم های زیست محیطی به صورت شرکت تطبیقی، در واکنش با یکدیگر و تعاملات گذشته و واکنش در یک شبکه ازبازخوردها به هم پیوسته اند - دال ونومنٌ،2005، . - 352جمعه پور وکیومرث - - 1391در تحقیقی با عنوان"بررسی اثرات گردشگری بر دارایی ها و فعالیت های معیشتی مردم در چارچوب معیشت پایدار گردشگری - مطالعه موردی روستای زیارت - "به این نتایج دست یافتند:گردشگری در حال حاضر در روستای زیارت نتوانسته است نقش موثری در معیشت پایدار روستاییان ایجاد کند و آثار مثبت گردشگری جز در بعضی شاخص ها موثر نبوده است .عدم فراگیری منابع گردشگری به گروه های مختلف جامعه و نبود برنامه مشخص در جهت توسعه گردشگری از مواردی است که پتانسیل های توسعه گردشگری روستا را تهدید می کند .با وجود این نتایج تحقیق نشان می دهد که با برنامه ریزی مناسب می توان از قابلیت ها و دارایی های معیشتی مردم در جهت گسترش گردشگری به مثابه استراتژی معیشتی مناسب بهره برد.
پتروویسٍ ومیلتیکَ - - 2012در مقاله ای با عنوان"عدم رقابت وگردشگری پایدار در صربستان"به تین نتیجه رسیدند که گردشگری جایگاه مهمی در بخش خدمات داشته ویک فرصت بزرگ برای توسعه صربستان نشان داده شده است.همچنین در توسعه اقتصادی با تغییر ساختار به نفع بخش خدمات ،تولید نا خالص داخلی تحت تاثیر قرار گرفته است.گیزیکیُ وکریم اوقلوِ - - 2010در مقاله خود باعنوان"فرهنگ،گردشگری وبازسازی فرآیند"به بررسی نقاط قوت کشور خود وتمرکز بر پروژه های درحال انجام ونقاط ضعف ونقش فرهنگ در ترکیه پرداختندوبه این نتیجه رسیدند که توسعه اقتصادی وکیفیت از زندگی تحت تاثیر گردشگری بوده است.
