بخشی از مقاله
چکیده
هدف: امروزه ورزش به عنوان پدیدهای اجتماعی و فرهنگی کانون توجه جامعه شناسی قرار گرفته است. با توجه به نقش و کارکردهای اجتماعی ورزش، مشارکت شهروندان و به ویژه جوانان از اهمیت خاصی برخوردار میباشد. بر این مبنا، این پژوهش با اهداف شناخت تاثیر سرمایههای اجتماعی و فرهنگی بر گرایش و مشارکت دانشجویان به امر ورزش و شناسایی مهمترین عوامل مؤثر بر گرایش و مشارکت ورزشی دانشجویان انجام شد.
روش شناسی: این تحقیق از نوع مطالعه پیمایشی بوده و دادههای تحقیق با ا ستفاده از تکنیک پر سشنامه جمعآوری شد. اعتبار و روایی متغیرهای تحقیق با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه دانشجویان دانشگاه کاشان در سال تحصیلی 1393-94 بود که با استفاده از فرمول نمونهگیری کوکران تعداد 385 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین گردیدند.
یافتهها: نتایج تحقیق وجود همبستگی مثبت و معنیدار بین هر یک از متغیرهای سرمایه اجتماعی و فرهنگی ورزش محور، گرایش به ورزش، نگرش به فایدهمندی ورزش، میزان آگاهی نسبت به فعالیتهای ورزشی و دسترسی به امکانات ورزشی با میزان مشارکت ورزشی دانشجویان به ترتیب برابر با 0,102 - ،0,353،0,154،0,359،0,354، - r=0,373 مورد تأیید قرار گرفت.
نتیجهگیری: بر ا ساس مدل تحلیل م سیر و مقادیر شاخصهای برازش آن 25 در صد از واریانس م شارکت ورز شی دانشجویان با استفاده از واریانسهای ترکیب خطی متغیرهای مستقل فوق قابل تبیین میباشد.
مقدمه
دانشگاهها و مراکز آموزش عالی به عنوان یک وسیله نهادی، هسته بازسازی و کانون نو سازی روشهای اجرایی در زمینه ورزش به شمار میآیند. امروزه شکاف میان روشهای تجربی قدیمی با پیشرفتهای نوین فناوری در ارائه برنامهها و فعالیتهای ورزشی وجود دارد. بر این مبنا، لازم است دانشگاهها در پاسخدهی به نیازهای روز و همگام با پیشرفت و توسعه نوین گام بردارند و روشهای شناخت علمی را در زمینههای مختلف مرتبط با فعالیتهای ورزشی تبیین کنند. این موضوع در حوزه علوم اجتماعی از اهمیت ویژهای برخوردار است. بررسی و تحلیل مسایل و موضوعات تربیتبدنی و ورزش به روش علمی مستلزم تحقیقات و مطالعات وسیع و جمعآوری اطلاعات کافی در زمینههای مورد مطالعه با استفاده از اصول و روشهای تحقیق علمی است. علیرغم اهمیت و ضرورت موضوع، مطالعه و تحقیق در زمینههای اجتماعی ورزش هنوز شکل نظام یافتهای به خود نگرفته است - نادریان جهرمی، . - 1389 از گامهای مهم برای کامیابی در مدیریت ورزش، شناخت این مطلب است که ورزش، فعالیت مهمی است که به همه زوایای جامعه نفوذ کرده است و از راههای گوناگونی بر افراد تأثیر میگذارد. برای آگاهی از اینکه چرا و چگونه مردم در ورزش شرکت میکنند، نه تنها رفتار افراد، بلکه بافت اجتماعی که این رفتارها در آن اتفاق میافتد نیز باید مورد شناسایی قرار گیرد. بر این مبنا، طی سه دهه گذشته، بررسی علمی بافت ورزش، کانون توجه »جامعه شناسی ورزش« قرار گرفته است. از سوی دیگر، میتوان گفت ورزش پدیدهای اجتماعی- فرهنگی است که پیوندی بسیار محکم با مجموعه نهادها و ساختارهای اجتماعی دارد - عبدلی، . - 1384
علیرغم استدلالهای متعددی مبنی بر ضرورت و اهمیت ورزش در زندگی و به ویژه زندگی جوانان و لیکن در بسیاری از ک شورها و از جمله ایران توجه به ورزش و اولویت دادن به آن به صورت قانون و م صوبه درآمده ا ست، اما اینکه چرا بخش مهمی از مردم در فعالیتهای ورزشی شرکت نمیکنند؛ مشخص نیست و تاکنون هم وضعیت سنجی دقیقی از شرکت جوانان در فعالیتهای ورزشی انجام نشده است. بر این مبنا و از آنجا که هدف اصلی جامعه شناسی مطالعه و شناخت علمی زندگی ان سانها و فهم و درک رفتارها و پیوندهای گروهی ا ست و علوم ورزش نیز به عنوان شاخهای از علوم انسانی در چند دهه اخیر تمایل زیادی برای فهم و درک علمی و عمیق مسایل انسانی و اجتماعی نشان داده است، در این پژوهش با تأکید بر جوانان دانشجو به بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت دانشجویان در فعالیتهای ورزشی پرداخته میشود. با توجه به این مهم، هدف اساسی این مقاله بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت جوانان به فعالیتهای ورزشی در جامعه آماری مورد بررسی میباشد. هنگامی که ورزش به نظامها و نهادهای جامعه راه یافت و مفهوم اجتماعی به خود گرفت، مضامین فعالیت ورزشی فرد جز از طریق نظامها و نهادهای اجتماعی ذیربط معنایی به دست نمیدهد، زیراکه تفسیر نظری پدیده ورزش و کوشش در جهت نهادینه کردن آن، تنها از خلال چارچوب اجتماعی آن امکانپذیر است. چارچوب اجتماعی ورزش میتواند بین ارزشها و خصلتهای اجتماعی و گرایشها و آرمانها و انتظارات جامعه هماهنگی به وجود آورده، و عملکرد و دستاوردهای ورزشی را در پرتو ارزشهای اجتماعی، فرهنگی و عقیدتی تفسیر و تبیین کند. زیرا چارچوب اجتماعی
ورزش در سراسر تاریخ بشر همواره گسترش یافته است و هیچ عصری از اعصار تاریخ و هیچ فرهنگی از فرهنگهای بشری را نمیتوان یافت که ورزش به نوعی در آن وجود نداشته است. بنابراین، بدون تردید میان ورزش و نیروهای گوناگون اجتماعی تأثیرات متقابل وجود دارد - انور الخولی،. - 1381
از طرفی انسان موجودی اجتماعی است و از زمانی که قدم به عرصه زندگی میگذارد، ویژگیهای وراثتی و محیطی بر او تأثیر میگذارند. محیط اجتماعی از هنگام تولد بر فرایند اجتماعی شدن انسان تأثیر میگذارد تا او را از یک موجود صرفاً بیولوژیکی به موجودی اجتماعی تبدیل کند. یکی از عوامل مؤثر بر فرایند اجتماعی شدن انسان شرکت در فعالیتهای بدنی مانند ورزش است - عبدلی، . - 1384 مشارکت در فعالیتهای ورزشی علاوه بر نتایج مثبت روان شناختی، منافع اجتماعی بسیاری نیز برای فعالان این عرصه در بر دارد. از جمله برقراری و ایجاد روابط دوستانه، پذیرش در بین گروه همسالان، حمایت شدن از سوی اطرافیان و ... - ویسس،. - 1993 این واقعیت که بعضی از مردم تمایل دارند به فعالیتهای گروهی بپردازند، نوعی گرایش محسوب میگردد. گرایش، پایه رفتار است و بهعنوان یک حلقه غیرقابل رؤیت، میان محرک قابل مشاهده و پاسخ قابل مشاهده قرار میگیرد - فیسک و همکاران، . - 1991 به عبارت دیگر، گرایش به معنای تمایل آموخته شده به منظور واکنش نشان دادن به یک اثر خاص به شیوهای خوشایند و ناخوشایند است. در واقع، گرایش، ارزیابی مثبت و منفی از یک پدیده و عمل بر اساس آن میباشد - بورگاتا و همکاران، . - 1991 بنابراین، گرایش را به دو صورت میتوان در نظر گرفت. از یک سو به عنوان متغیر مستقل یعنی تأثیر گرایش در رفتار و عمل فرد و در حالت دیگر به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته میشود. یعنی گرایش به چیزی، متأثر از متغیر یا متغیرهایی است. عمل خاصی که در این تحقیق مطرح است، مشارکت در ورزش میباشد که به عنوان متغیر وابسته مطرح میشود. اصلیترین نظریه در زمینه سنجش گرایش، تئوری فیش باین-آیزن میباشد که بر اساس آن، نوع رفتار در پی زنجیرهای از عوامل به وجود میآید. حلقه عامل بروز رفتار» قصد و نیت« به انجام یک رفتار است. به نظر فیش باین و آیزن به وجود آمدن قصد و نیت به نوبه خود، تابع دو متغیر گرایش به سوی یک رفتار -که نشان از ارزیابی فرد از رفتار خود میباشد- و هنجار ذهنی -که نشان از میزان نفوذ و تأثیر رفتار و قضاوت دیگران در مورد رفتار فرد و بروز رفتار بر اساس آن است- میباشد. میزان تأثیر هر یک از این دو عامل یکسان نیست و به شرایط شخصیتی و اجتماعی فرد بستگی دارد. لذا ممکن است گاهی اوقات تأثیر گرایش بیشتر از هنجار و قضاوت ذهنی فرد باشد که در این مورد گرایش تابع و تحت تأثیر دو عامل دیگر است که عبارتند از انتظار فایده که سود و زیان مشارکت فرد بر اساس آن میباشد و دیگری ارزیابی فایده که بر اساس آن فرد ارزیابی میکند که آیا آن پدیده برایش سودمند بوده یا نه - رفیع پور، . - 1372
یافتههای طرح پژوهشی رفتارهای فرهنگیایرانیان در سال 1381 فرضیه تأثیرپذیری توزیع کنشهای ورزشی از سرمایه اقتصادی و سرمایه فرهنگی را تأیید میکند. آمارها نشان میدهند که نسبت اجرای ورزش در مناطق بالای شهر و گروه اقتصادی بالا و متوسط بیش از سایر مناطق و گروهها میباشد. نتایج تحقیق صدیق سروستانی - 1383 - بیانگر این است که تفاوت زیادی میان اقشار گوناگون جامعه از نظر سهم ایشان در ورزش وجود دارد، بهطوری که زن یا مرد بودن، جوان یا غیر جوان بودن، پولدار یا فقیر بودن، دارای سرمایه فرهنگی بالا یا بر عکس دارای سرمایه فرهنگی پایین بودن، اهل
