بخشی از مقاله
چکیده
جهت گیری ارزشی انسا ن ها، نوع بینش آ ن ها به جامعه و شیوه ی تعامل و رفتارشان نسبت به دیگران را تعیین می کند .این بررسی که با بهره گیری از نظریات مربوط به جهت گیری ارزشی، به ویژه دیدگاه مادی گرایی - فرامادی گرایی اینگلهارت، دیدگاه گفتمان دوسویه ی الکساندر، دیدگاه شوارتز و....انجام شده است،باهدف شناسایی عوامل فرهنگی -اجتماعی تاثیرگذار برجهت گیری ارزشی توسعه محوردانشجویان دانشگاه فرهنگیان شهربندرعباس انجام یافته است جامعه آماری موردپژوهش کلیه دانشجویان دانشگاه فرهنگیان شهربندرعباس می باشند که دردومرکز پردیس فاطمه الزهرا وشهید بهشتی درسال تحصیلی جاری به تحصیل اشتغال داشته اند.
ازاین تعداد - 685 - دانشجونمونه ای 248نفری براساس جدول مورگان انتخاب شده وموردآزمون قرارگرفتند بر این اساس در این بررسی متغیرهای مستقل شامل میزان بهره گیری از شاخص های توسعه ی انسانی در ابعاد اقتصادی - اجتماعی همچون سطح تحصیلات والدین فرد ، احساس امید به زندگی ووضعیت اقتصادی متغیّرو وابسته نیز نوع جهت گیری ارزشی است . جهت گیری ارزشی از طریق شاخص هایی چون نگرش عقلانی/ غیر عقلانی ، عام گرایی/خاص گرایی ، ارزش های دمکراتیک/ غیر دمکراتیک و علم گرایی بالا / علم گرایی پایین سنجیده می شوند.
نتایج حاصل ازتجزیه وتحلیل اطلاعات نشان دادسطح سوادوالدین فرد ووضعیت اقتصادی خانواده ،احساس امیدبه زندگی با جهت گیری ارزشی توسعه محوررابطه معناداری دارد نتیجه ی بحث این که، همان گونه که بررسی های محققان دیگر - اینگلهارت، بیکرو - نشان داده است، هر چه سطح بهره گیری از شاخص های توسعه ی انسانی بالاتر باشد، جهت گیری ارزشی سازگار با توسعه نیز افزایش می یابد و ویژگی هایی هم چون عام گرایی، عقلانیت، علم گرایی و... ،که خود نیز زمینه ساز توسعه هستند ساز توسعه هستند، بیشتر در جامعه بروز پیدا می کنند.
مقدمه
ارزش و توسعه از مفاهیم کلیدی در علوم اجتماعی است بحث دربارهی ارزش ها و محوریت آنها در نظام اجتماعی و فرهنگی جوامع همواره مورد توجه پژوهشگران علوم انسانی -اجتماعی است وهر یک در پرتو چارچوب نظری خاص به طرح ابعاد مفهومی و نظری آن پرداخته اند. »در روان شناسی به کرات از لغت ارزش برای اشاره به وجهی از جهت یابی برگزیده و ویژه که افراد را با سطح امیال، انگیزه، نیازها و نگرش ها مرتبط می کند استفاده می شود و زمانی که جامعه شناسی از هنجارها، آداب رسوم، - راه و روش رفتار - ایدئولوژی تعهدات و شبیه به آن صحبت می کند، ارزش را به عنوان یک مفهوم اجتماعی بکار می برند که ریشه در رفتار افراد دارد.
اصولاً. انسان بیش از هر چیزی یک موجود ارزشی است و اگر این ویژگی را از او بگیریم دیگر تفاوتی با حیوان ندارد. - Dahlk, 1985,p6 - « ارزش ها از نگاه آنها ممکن است به علائق، لذایذ، عشق ها، امیال، وظائف، تعهدات اخلاقی، استانداردها، خواسته ها، نیازها و آرزوها اشاره کند . - Vanpeth & Scabrough, مک لوگین 3ارزش را به عنوان امیال، انگیزه ها مفهوم و روابط موقعیتی در نظر می گیرد .
پیشنهاد می کنند که انگیزه و هنجار به طور نزدیکی با مفهوم ارزش مرتبط است هنجارهای یک جامعه نهایتا تجلی ارزش های آن جامعه است .دیگر پژوهشگران تفاسیر خلاصه ای از ارزش ها ارائه می دهند مطابق با آن برای مثال دروف و دویستا5 عنوان می کنند که ارزش یک وضعیت کلی از زندگی است که احساسات فرد تأثیر مهمی روی خوب بودن زندگی اش داشته . - Ibid, 24 - در یک جمع بندی می توان گفت، به نظر جامعه شناسان، ارزش ها باورهای ریشه دارند که عمدتا در قالب هنجارها، سمت و سوی عمل کنشگران اجتماعی جامعه را تعیین می کنند.
توجه به این عنصر در امر تحول و تغییرات اجتماعی را میتوان بعضا به عنوان امر مقدم تغییر و تحول اجتماعی یا به صورت نتیجه تغییر و تحول اجتماعی می توان در دیدگاههای اندیشمندان کلاسیک و مدرن مشاهده کرد به علاوه عدم توفیق برنامه ریزی های اقتصادی در زمینه توسعه در کشورهای در حال توسعه سبب تقویت این ایده میشود که"فرهنگ در هر جامعه همراه با ارزش ها و ایده آل های اجتماعی اساس و بنیان توسعه را تشکیل میدهد و توسعه به معنای کامل آن نه تنها شامل بالا بردن سطح زندگی، اقتصادی و نجات از فقر و درماندگی و بیسوادی است، بلکه افزونبر آن، در بر گیرندهی نهادها و بنیان های فکری روابط اجتماعی، گروهی و طبقاتی است.
کلیه مطالعاتی که تاکنون توسط یونسکو یا سازمانهای بین المللی دیگر درباره ی فرهنگ، جامعه و اقتصاد برای ساختن یک دنیای نو - توسعه اقتصادی کشورهای در حال توسعه - صورت گرفته متفقا نظر داده اند که فرهنگ بخشی جدایی ناپذیر از فرایند اقتصادی و اجتماعی توسعه در این کشورها است « - توسلی، 1373 ،ص . - 26 بنابر این صحبت در زمینه ارزش های فرهنگی به عنوان یک عامل مهم در خیزش جوامع به سمت توسعه، بالا میگیرد .نتایج بسیاری از تحقیقات در زمینه ارزش ها و توسعه نشان میدهد که با تحول در ساختارهای اقتصادی و اجتماعی جامعه ارزش ها نیز دگرگون میشوند.
